Knack Weekend-redactrice Nathalie Le Blanc las Vrouwen en macht, een manifest van Mary Beard. ‘Ook vandaag wordt nog vaak geprobeerd om ons het zwijgen op te leggen’, schrijft ze.
Onlangs was ik met vakantie in Hawaï, net toen de Halemaumaukrater as en stenen uitspuwde. Het was een indrukwekkend gezicht, en iedereen aan het Jaggar Museum staarde vol ontzag naar de dikke, grijze wolken. De vrouw naast me tikte me op de schouder. Of ik wist wat dit spektakel veroorzaakte? Dat wist ik, omdat ik aandachtig geluisterd had toen park ranger Bettina toelichting gaf. Maar nog voor ik het over lava en waterspiegels kon hebben, toeterde de oudere man aan mijn andere kant: ‘ I’ve got this.‘ Hij duwde me opzij en begon druk gesticulerend te vertellen. Mijn buurvrouw keek hem aan. ‘Bent u een expert?’ De toeteraar stokte even. ‘Nee. Maar u stelde mevrouw hier een vraag en ik dacht….’ Ze schudde traag haar hoofd. ‘U dacht: ik weet dat vast beter?’ Ze keek me nadrukkelijk aan en herhaalde haar vraag. Toen de man mokkend afdroop, fluisterde ze: ‘Hi, ik ben Renée. En te oud om dat soort haantjesgedrag nog te tolereren.’
Vrouwen het zwijgen leren opleggen was volgens Homerus een onmisbaar onderdeel van de opvoeding van een jongen
Ik moet, terug uit vakantie, aan Renée denken als ik Mary Beards Vrouwen en macht, een manifest lees. Beard is classica aan Cambridge, auteur van bestsellers over de oudheid en bekend dankzij haar documentaires over Rome en kunst. Ze is een onvervalst plezier om naar te kijken, wegens volledig opgetrokken uit kennis en enthousiasme, en ook omdat ze zich niet veel aantrekt van de normen die televisie van zijn presentatrices eist. Geen gebrushte coupe of concealer, je krijgt Beard zoals ze ook in de aula verschijnt. En zij krijgt, elke keer als ze ergens haar mening geeft, vileine tweets, bedreigingen en andere bagger over zich heen. Nieuw is dat niet, stelt ze in haar manifest. Mannen steigeren al sinds de oudheid als vrouwen hun stem laten horen in publiek. Perfect voorbeeld is Telemachus, zoon van Odysseus en Penelope, die zijn moeder terechtwijst als ze aan een bard vraagt om vrolijker muziek te spelen. ‘Ga naar uw kamer om daar uw eigen werk te verrichten. Spreken is het werk van de mannen, allen en mij allereerst, want ik heb het voor het zeggen.’ Vrouwen het zwijgen leren opleggen was volgens Homerus zelfs een onmisbaar onderdeel van de opvoeding van een jongen, en een vrouw die op de een of andere manier publiek het woord nam werd een soort androgyn wezen. Elizabeth I verklaarde het hart en de maag van een koning te hebben, Thatcher volgde dictie om haar stem te verlagen.
‘Als we ons vandaag de stem van een expert inbeelden, dan is dat niet die van een vrouw’, schrijft Beard. ‘En als vrouwen dan toch hun stem laten horen, wordt die omschreven als schel, en zijn ze aan het zagen en zeuren. Dat neemt de kracht én humor van wat ze zeggen weg. Hebben ze een afwijkende of controversiële mening, dan wordt dat gezien als domheid: ‘Ze begrijpt het gewoon niet.’ Ook vandaag wordt nog vaak geprobeerd om ons het zwijgen op te leggen. Het doet er niet toe wat je zegt, het gaat ‘m vooral over het feit dat je iets zegt.’ Dat verklaart volgens Beard de bagger die vrouwen over zich heen krijgen op sociale media. Ze worden – meestal door mannen – belachelijk gemaakt en bedreigd. Terug in je keuken of… Het bizarre is dat vrouwen het advies krijgen om niet te reageren. Don’t feed the trolls. Iets waar Beard niet aan meedoet. Ze gaat strijdvaardig en met veel gevoel voor humor tegen hen in. ‘Anders heersen de pesters over de speelplaats.’ Ik vermoed dat Mary en Renée goed zouden opschieten.
Vrouwen en macht, een manifest, Mary Beard, uitg. Atheneum Polak en Van Gennep, verschijnt half juni.
