‘Bougie broke’: doen alsof je groots leeft met een klein budget wint terrein

Nu de kosten exponentieel sneller stijgen dan de lonen, moet elke sociale laag toegevingen doen op vlak van uitgaven. Ook de middenklasse. Al blijkt het moeilijk om bepaalde gemakken op te offeren. Welkom in het tijdperk van ‘bougie broke’, waarin mensen zich rijker – meer bourgeois – voordoen dan ze zijn.

Dit neologisme, een combinatie van bougie (een samentrekking van bourgeois) en broke, werd geboren in Engeland en verwijst naar een specifieke bevolkingsgroep: leden van de middenklasse die de illusie in stand proberen te houden dat ze er warmpjes bij zitten. De koopkrachtcrisis? Die vlieger gaat niet op, althans niet op het eerste gezicht.

De platzakke middenklasser onderhoudt zijn of haar levensstijl niet door extra baantjes te nemen of prioriteiten te stellen qua uitgaven, maar door de schijn op te houden op creatieve wijze. Ongeacht wat hun budget is, willen ze het gevoel hebben tot de welgestelde klasse te behoren: dat is het motto van deze eigenaardige leden van de klassenstrijd, klaar om alle listen te gebruiken om te doen alsof.

De nieuwe klassenstrijd

Voor Clémentine, een dertiger uit Brussel, zijn niet alle zepen gelijk. Ze is fan van Aesop, het Australische merk op basis van etherische oliën, waar ze zowel van houdt vanwege de voordelen (“Mijn huid is nog nooit zo gezond geweest”) als vanwege het statussymbool. Het idee om goedkopere producten uit te stallen thuis is geen optie voor Clémentine, zelfs niet nu een aantal van haar vaste klanten vanwege de economische crisis besloten om het zonder haar grafisch design te stellen. Haar oplossing? Haar fles Aesop scrubhandzeep regelmatig bijvullen met een goedkopere variant met een vergelijkbare geur.

En ze is niet de enige met haar trucjes. Enkele contacten die alleen op voorwaarde van anonimiteit instemmen met het delen van hun ‘bougie broke’-technieken, onthullen een schat aan creativiteit. Van de persoon die haar eigen boeken hergebruikt als cadeau, verpakt in het cadeaupapier van een hippe boekenwinkel, tot de persoon die haar zelfgemaakte Griekse dipsaus serveert in een potje van het chique merk Petrossia. Deze tactieken zijn hilarisch, maar lijken nogal amateuristisch vergeleken met de getuigenissen die online worden gedeeld.

Koste wat het kost de schijn ophouden

Geboren op TikTok (waar anders?), is het bougie broke fenomeen meer dan een antwoord op de koopkrachtcrisis. Het is ook een goudmijn voor de gebruikers van sociale netwerken, waar spot hand in hand gaat met listen waarvan we niet weten of ze serieus of ironisch zijn.

In een reportage gewijd aan deze trend, deelde de Sunday Times het verhaal van een Londenaar die tijdens een brunch een beetje voedselkleurstof aan zijn roerei toevoegt om de illusie te wekken dat het afkomstig is van een chique biologische boerderij in plaats van de lokale prijzenknaller. Een ander voorbeeld is een gastheer die zijn vrienden bescheiden viseitjes voorschotelt alsof het kaviaar is. In het artikel wordt niet vermeld of de vrienden te beleefd zijn om het bedrog aan te kaarten, of het gewoon te druk hebben met aantekeningen maken voor hun volgende etentje.

Een paar maanden geleden, voordat de populariteit van het fenomeen op sociale media z’n hoogtepunt bereikte, haalde een influencer de woede van internetgebruikers op zijn hals door zijn onfeilbare methode te delen om te profiteren van wat hij toen beschreef als “poor man’s first class”. Deze methode bestond erin gebruik te maken van de gratis annuleringen die bepaalde luchtvaartmaatschappijen boden om een hele rij stoelen te kopen voor de prijs van één enkele stoel, zelfs als dat betekende dat andere potentiële reizigers niet konden instappen.

Gevaarlijk spelletje

Er is wel een struikelblok: iemand is altijd de dupe van “bougie broke”-tactieken. Of het nu gaat om zelfbedrog, vrij onschuldige trucs (wat maakt het uiteindelijk uit of de champagne die uw gastheer serveert afkomstig is van Lidl of een Franse wijngaard) of om manoeuvres die anderen op een negatievere manier beïnvloeden, zoals jezelf een fake eersteklasplaats regelen op een vlucht: de wanhopige zoektocht naar het behoud van een steeds minder haalbare levensstijl blijft niet zonder slachtoffers. Te beginnen met degenen die in hun verwoede jacht naar uiterlijk vertoon nog een extra bron van stress toevoegen aan een toch al precaire situatie.

Maar waarom dan toch voor een bougie broke lifestyle kiezen? Het antwoord vinden we misschien bij Monique Pinçon-Charlot en Michel Pinçon, het Franse sociologenkoppel dat hun leven heeft gewijd aan de studie van de bourgeoisie en de aristocratie, en voor wie “rijkdom multidimensionaal” is. Rijken hebben veel geld, maar ook veel cultuur, sociale rijkdom (je kunt niet in je eentje rijk blijven) en symbolische rijkdom. Zegt men immers niet van welgestelden dat ze “klasse hebben”, waardoor de grens tussen materiële rijkdom en immaterieel kapitaal nog verwarrender wordt?

Ik spendeer, dus ik ben?

Damien de Blic en Jeanne Lazarus wijzen er in hun boek ‘Sociologie van het geld’ op dat “geld ons weliswaar bevrijdt van de onderdrukkende relaties van gemeenschappen op lokaal niveau, maar ons ook afhankelijk maakt van de maatschappij als geheel. We zijn namelijk afhankelijk van de samenleving op vlak van voedsel, huisvesting en kleding, en daarom vormt het verlangen naar geld een fundamenteel doel voor het hedendaagse individu”. Ik spendeer, dus ik ben?

Voor degenen die de ‘bougie broke’-trend onderschrijven, draait het allemaal om het in stand houden van de illusie van intacte koopkracht. Natuurlijk is het goed voor het ego als mensen enthousiast reageren op de “Aesop zeep” of “heerlijke champagne” (beide uit een supermarkt tegen spotprijzen aangekocht), maar het belangrijkste doel is om het uitgavenniveau in stand te houden dat nodig is om te proberen jezelf ervan te overtuigen dat je niet zo blut bent als je denkt.

Fake it until you make it? In een tijd waarin iedereen gedwongen wordt om te betalen voor de gevolgen van crises die buiten hun controle liggen, heeft dit de verdienste dat het mentaal minder zwaar en kostelijk is dan onze nieuwe realiteit recht in de ogen te kijken.