Liefst 34 procent van de ruzies tussen partners draait om centen en in 10 procent van de echtscheidingen spelen financiële problemen een doorslaggevende rol. In zijn boek ‘Financiële intelligentie’ verdiept Michael Goovaerts zich in de precaire relatie tussen geld en romantiek.

I n welk restaurant we zouden gaan eten, hoeveel we uitgaven aan onze hobby’s, hoe we de feestdagen zouden doorbrengen… Pas toen we allebei vast werk hadden en ons inkomen erop vooruitging, realiseerde ik mij dat bijna al onze vroegere ruzies om geld draaiden. Ik die altijd dacht dat poen niet belangrijk was als je elkaar maar graag genoeg zag.” (Jonas, 33)

Geld lijkt hard en zakelijk, maar roept hevige emoties op, niet het minst doordat het verbonden is met macht, onafhankelijkheid en gevoel van eigenwaarde. Geen wonder dat in bijna elke relatie vroeg of laat gebakkeleid wordt over geld. Michael Goovaerts (29), die psychologie en journalistiek studeerde en als freelanceschrijver aan de kost komt, noemt zichzelf een ervaringsdeskundige. “Omdat mijn partner en ik allebei aan het begin van onze carrière staan en we het met een beperkt budget moeten stellen, is geld niet eens een onderliggend motief. Nee, wij maken er openlijk ruzie over.” Het is die openhartigheid die Financiële Intelligentie een heel eigen toon geeft. Naast een onderzoek naar de dieperliggende oorzaken van geldproblemen bij koppels, is het ook een persoonlijke zoektocht naar financiële volwassenheid. Omdat Goovaerts zelf geen homo economicus is, verwondert het hem niet dat bij ons 42 procent van de koppels gaat samenwonen of trouwen zonder duidelijke financiële afspraken. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de VS waar zogenaamde prenups eerder regel dan uitzondering zijn.

Liefde is… samen naar de notaris stappen ? “In België zien wij dat soort contracten veeleer als uitwassen van een typische advocaten- en wegwerpcultuur. Vooral vrouwen vinden dat praten over geld de romantiek verstoort.” Nochtans hebben juist vrouwen het meeste belang bij duidelijke geldafspraken omdat zij om allerlei redenen (deeltijds werk, een mindere verloning) financieel nog vaak zwakker staan. “Wist je trouwens dat de verlovingsring, hét romantische symbool bij uitstek, oorspronkelijk een soort verzekering was ? Een onderpand zeg maar, voor het geval de man zijn aanstaande per ongeluk zwanger zou maken en vervolgens het hazenpad kiezen. Overigens kan samen naar de notaris stappen ook een romantische geste zijn, in de zin dat je je partner wilt beschermen tegen financiële rampspoed in de vorm van schulden, bijvoorbeeld.”

“Bij ons thuis was het papa die alle financiële zaken regelde. Mama kreeg huishoudgeld, ik denk niet dat ze ooit zelf geld van de bank heeft afgehaald. Toen Fé en ik trouwden heb ik mijn eigen bankrekening gehouden, maar ik moet toegeven dat ik alle belangrijke transacties, de beleggingen, leningen, het invullen van de belastingbrief aan hem overlaat. Ik weet wel ongeveer wat er in de gemeenschappelijke pot zit en wat er binnenkomt en buitengaat, maar ik heb geen geduld voor geldzaken, hij regelt dat veel beter dan ik.” (Lia, 54)

Michael Goovaerts : “Een gemeenschappelijke rekening openen is voor veel koppels een discussiepunt : ‘Doen we het of houden we elk onze eigen rekeningen ? Hoeveel geld zetten we erop ? Kunnen we elk afzonderlijk aan de rekening of niet ? In de praktijk komt het erop neer dat bijna de helft van de koppels een gemeenschappelijke rekening heeft, naast twee eigen rekeningen.”

Vroeger had je twee traditionele patronen van geldbeheer binnen het gezin. In de arbeidersklasse was het vaak de man die zijn loon (op wat zakgeld na) afgaf en moeder de vrouw die de gezinsuitgaven beheerde. Maar vanaf de middenklasse was het patroon meestal net omgekeerd : de vrouw die huishoudgeld kreeg en daarmee een zeer beperkte macht over het geld. Toen de werkende vrouw ging bijdragen tot het kapitaal kwam daar verandering in. En toch blijkt uit onderzoeken, o.a. van Eurostat, dat ook bij tweeverdieners de geijkte patronen nog vaak doorwerken. De aankoop van een auto gebeurt overwegend door de man, die van de huishoudapparaten door de vrouw. Zij is het ook die de doorslag geeft bij de keuze van de vakantiebestemming. Het beheer van de dagelijkse uitgaven ligt overduidelijk bij de vrouw, terwijl de regeling van de administratie en grote bankoperaties vaak nog altijd mannenwerk is. De organisatie van het sparen ligt bij beiden.

Bij die taakverdeling valt op dat de evolutie van tweeverdieners naar anderhalfverdieners, waarbij het de vrouw is die voor een deeltijdse job kiest, de financiële positie van de vrouw opnieuw een stuk zwakker maakt. Dat blijkt soms op pijnlijke wijze na een echtscheiding. In tijden van recessie constateren advocaten een daling van de echtscheidingen. De meeste scheidingen worden immers nog altijd door vrouwen geïnitieerd. Maar aangezien zij vaak ook de eerste slachtoffers van een recessie zijn, stellen ze de beslissing in crisistijd vaker uit.

Goovaerts : “Hoe er thuis met geld omgegaan werd, heeft onmiskenbaar een invloed op je eigen bestedingspatroon. Zelf kreeg ik van mijn vader als enige vage boodschap mee : ‘Geld zal nooit een probleem zijn.’ Als je dan gaat samenleven met iemand die qua geldzaken helemaal anders opgevoed is, krijg je gegarandeerd bonje. Wie wil dat zijn kinderen later hun plan trekken, kan ze maar beter financiële vaardigheden bijbrengen. Op school leren kinderen, behalve wat algemene economie, vreemd genoeg niets over geldzaken, terwijl ze er hun hele leven dagelijks mee te maken krijgen.”

“Na de geboorte van Julie ben ik drie jaar niet gaan werken. Twee kinderen kort na elkaar en een job die lange verplaatsingen vergde, het viel moeilijk te combineren. Nooit hebben Guy en ik zoveel ruzie gemaakt als in die periode. Kwam ik van de kapper, dan was het nooit : ‘Je ziet er mooi uit’, maar ‘Alweer ?’ Nieuwe kleren verstopte ik achter in de kleerkast, waarna ik een goed moment afwachtte. ‘Een nieuwe rok ? Maar nee, gewoon lang niet meer aangehad.’ Wat een opluchting toen ik opnieuw aan de slag kon en niet voortdurend mijn hand moest ophouden.” (Kathy, 37)

Michael Goovaerts : “Geldruzies zijn niet zelden het gevolg van veranderende situaties. Zelfs een erfenis kan tot meningsverschillen leiden. De ene partner heeft het gevoel dat de opa zaliger als het ware over de schouder meekijkt en wil zuinig met zijn zuurverdiende centen omspringen, de andere ziet de erfenis gewoon als een financiële meevaller en de kans om eindelijk die trip door Zuid-Amerika te maken. Soms kunnen man en vrouw qua geldzaken uitstekend met elkaar door één deur tot er kinderen komen. Want voor haar mogen die niets te kort komen, alleen het duurste is goed genoeg. Maar de hypotheek en andere vaste lasten blijven en hij heeft het moeilijk om zijn persoonlijke levensstijl bij te stellen.”

“Als een van de twee partners minder gaat werken, tijdelijk thuis blijft of zijn/haar job verliest, veranderen de machtsverhoudingen. Via geld worden soms ook dieperliggende conflicten uitgevochten. Typisch is de vrouw die geld moet vragen om persoonlijke spullen te kunnen kopen. Op die manier kan een man laten voelen dat hij de macht heeft. Overigens blijken mannen in het algemeen meer belang te hechten aan geld dan vrouwen. Zo toont slechts één op drie buitenshuis werkende vrouwen zich ontevreden over haar loon, tegenover de helft van de mannen. Onderzoeken wijzen eveneens uit dat de kans op echtscheiding aanzienlijk groter is als de man zijn job verliest dan als de vrouw de bons krijgt. Veel mannen komen de aanslag op hun mannelijke trots maar moeilijk te boven. Wordt vrouwlief ontslagen, dan kan hij daarmee leven zolang zij op die manier meer huishoudelijke taken voor haar rekening neemt.”

“Een Amerikaans onderzoeksbureau beweert dat 71 procent van de partners financiële geheimen heeft voor elkaar : ze hebben een geheim spaarpotje, liegen over de prijs van aankopen of verstoppen gekochte spullen. Ook Belgen doen daaraan mee. Volgens het tijdschrift Bizz vertelt 26,5 procent zelfs nooit hoeveel hij/zij verdient. Dat verklaart meteen waarom 34 procent de voorkeur geeft aan volkomen gescheiden rekeningen. Veel onbegrip ontstaat doordat mannen op een andere manier geld uitgeven dan vrouwen. Als ze iets kopen dan is het vaak omdat ze menen dat ze het nodig hebben. Vrouwen zullen al eens iets kopen om het dagelijks leven aangenamer te maken of hun humeur op te krikken. Daardoor hebben ze de reputatie spilzieker te zijn.”

DOOR LINDA ASSELBERGS

Michael Goovaerts : “Vooral vrouwen vinden dat praten over geld de romantiek verstoort.”

“Volgens ‘Bizz’ vertelt 26,5 procentnooit tegen zijn/haarpartner hoeveel hij/zij verdient.”