Waarom is een Internationale Vrouwendag nog altijd nodig?

Acht maart is Internationale Vrouwendag. Is dat nog steeds nodig? Zijn mannen en vrouwen niet al lang gelijk in onze maatschappij? Niet bepaald. Wij lichten toe waarom Internationale Vrouwendag aandacht verdient

Acht maart is Internationale Vrouwendag. Is dat nog steeds nodig? Zijn mannen en vrouwen niet al lang gelijk in onze maatschappij? Niet bepaald. Wij lichten toe waarom Internationale Vrouwendag aandacht verdient

Op Internationale Vrouwendag staan mensen over de hele wereld stil bij meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Het zaadje daarvoor werd jaren geleden al geplant, in 1908. Toen marcheerden op acht maart 15.000 vrouwen door New York City om stemrecht , kortere werkuren en een beter loon te eisen. Twee jaar later stelde de Duitse socialiste Clara Zetkin voor om de datum van die grote betoging aan te grijpen als moment om vrouwenrechten op de agenda te blijven zetten en in 1911 was het officieel: sinds dat jaar staat 8 maart bekend als Internationale Vrouwendag.

Dat betekent dat er al sinds 1911 op acht maart standaard protestacties plaatsvinden. Er verschijnen opiniestukken in de media en er worden debatten uitgevochten. De laatste jaren wint in onze contreien ook de Vrouwenstaking aan impact. Om te tonen hoe essentieel zogenaamd ‘vrouwenwerk’ is, stoppen vrouwen dan 24 uur lang met alles wat ze doen. Dat omvat niet alleen hun betaalde job, maar ook hun werk in het huishouden, zorg voor kinderen, mantelzorg voor oudere en zieke familieleden, enzovoort. In 2018 kwamen er in Spanje maar liefst vijf miljoen vrouwen op straat. Sinds die dag hebben vrouwenrechten er een vaste plaats op de agenda voor beleidsmakers.

Ook Weekend.be staakt mee op acht maart. Die dag publiceren we al enkele jaren 24 uur lang alleen maar artikels over vrouwenrechten. Voor de 110e verjaardag vorig jaar leenden we bijvoorbeeld ons platform uit aan 110 spraakmakende stemmen. De jaren daarvoor bouwden we onze homepage om tot vergaarbak van artikels en opiniestukken over vrouwenrechten en trokken we voor live verslaggeving naar de betoging in Brussel. We laten deze dag niet graag in stilte voorbij gaan.

Misschien is dat wel de reden waarom we die dag opvallend meer lezersreacties ontvangen? Elk jaar krijgen we op acht maart mails en berichten via onze sociale media van lezers die zich afvragen of dat vandaag allemaal wel nog nodig is, die Vrouwendag, en zeker in een land als België. ‘Vroéger was vrouwenemancipatie wel relevant’, klinkt het, ‘maar vandaag zijn mannen en vrouwen toch al lang gelijk?’

Alledaags seksisme

Er is in al die jaren sinds de eerste Vrouwendag inderdaad al erg veel veranderd op vlak van gendergelijkheid. Maar het is fout om te denken dat er geen uitdagingen meer zijn voor de vrouwenbewegingen, ook in België. Ook in ons welvarend westers land worden vrouwenrechten soms met de voeten getreden. Ook nu nog kan elke vrouw wel een aantal anekdotes uit haar mouw schudden waarbij ze te maken kreeg met alledaags seksisme.

En daar stopt het nog lang niet. Zwangere vrouwen krijgen nog te vaak te maken met discriminatie op de werkvloer. De loonkloof raakt maar niet structureel weggewerkt. Vrouwenlichamen worden nog stééds ingezet als pion in politieke schaakspellen en het abortusdebat fungeert steevast als bliksemafleider.

Ook het aantal verkrachtingen in België blijft hoog: uit een grootschalig onderzoek van de Universiteit van Gent uit 2021 blijkt dat twee op de vijf vrouwen ooit te maken had met fysiek seksueel geweld. 1 op de 6 vrouwen werd bovendien ooit verkracht. En ook op vlak van #MeToo hebben we vermoedelijk nog altijd het laatste niet gezien.

De coronacrisis heeft ons hier en daar zelfs enkele jaren terug in de tijd gekatapulteerd. Huiselijk geweld nam de afgelopen jaren toe en treft nog steeds voornamelijk vrouwen. Wanneer de kinderen thuis moesten blijven door quarantaines of lockdowns waren het vooral vrouwen die creatief omgingen met werktijden en verlofstelsels.

Bewustwording

De onderwerpen zijn talrijk en doen ons soms duizelen. Niet alleen vandaag, maar een heel jaar lang, want we schrijven uiteraard niet alleen op acht maart over vrouwenrechten. Als jij een van die mensen bent die zich afvraagt of een Vrouwendag nog steeds nodig is, nodigen we je uit om te beginnen lezen en luisteren.

De informatie is er namelijk, de onderzoeken zijn gebeurd. De cijfers zijn bekend en de wetten gestemd. En toch kunnen we nog steeds niet zeggen dat man en vrouw een gelijke behandeling krijgen. Een belangrijk deel van de verklaring daarvan ligt in onwetendheid. De meeste mensen gunnen mannen en vrouwen een gelijkwaardig loon, maar begrijpen niet altijd dat de totaalsom van wat ze verdienen mee beïnvloed wordt door genderpatronen: zo zijn het vaak vrouwen die een stapje achteruit doen in hun carrière om meer thuis te kunnen zijn en zijn het dus vrouwen die financieel inleveren.

Steeds meer mannen en vrouwen vinden dat beide geslachten evenveel zouden moeten uitvoeren thuis, maar tegelijk beseffen veel mannen oprecht niet dat hun aandeel in het werk daar nog altijd kleiner is dan dat van hun wederhelft. En uiteraard zal niemand zeggen dat verkrachting oké is, maar de signalen van de verkrachtingscultuur zelf worden lang niet altijd herkend. Denk maar aan het idee dat een vrouw die zich schaars kleedt achteraf niet moet klagen als ze werd lastiggevallen.

Daarom roepen wij je op om deze Internationale Vrouwendag te gebruiken om jezelf – eventueel nog beter – te informeren. Of je nu man, vrouw of non-binair bent: begrijpen hoe de ongelijkheid vandaag werkt, is de sleutel waarmee gelijkheid begint. Alleen al daarom is Vrouwendag nog steeds nodig, ook in België. Uiteraard is de jonge generatie vrouwen beter af dan hun grootmoeders, maar ze zijn er nog lang niet. Integendeel: ons land haalt al jaren slechts een middelmatige score op de Europese rangschikking op vlak van gendergelijkheid. Dat is deels te wijten aan de inspanningen die andere landen leveren, maar ook aan enkele vrouwonvriendelijke beleidsmaatregelen. Zo krijgen Belgische vrouwen gemiddeld een derde minder pensioen dan mannen. Of kijk naar de zorg: daar wordt al jaren te weinig geïnvesteerd, waardoor ze niet voor iedereen makkelijk toegankelijk is en waardoor vrouwen nog te vaak in een zorgende rol worden geduwd.

Onzichtbare vrouwelijke arbeid

Wij willen vandaag ook de aandacht vestigen op al het werk dat vrouwen elke dag verrichten. Heel wat van dat werk wordt als vanzelfsprekend beschouwd en te weinig naar waarde geschat. Het begrip ‘werk’ mag voor alle duidelijkheid erg ruim worden opgevat. Het gaat niet enkel over een betaalde job of zelfs de onbetaalde ’tweede shift’ in het huishouden, het gaat ook over emotionele arbeid, ofwel al het geregel achter de schermen dat dat huishouden vlot doet lopen.

Wanneer een man een avondje alleen thuis is met de kinderen en hen van een gezond avondmaal voorziet, krijgt hij applaus. Wanneer een vrouw de boodschappenlijst maakt, de kinderen met een regenjas naar school stuurt, een doktersbezoek inplant en opvang voorziet tijdens alle schoolvakanties, is dat de gewone gang van zaken. Het mentale takenlijstje waar de vrouw des huizes in heel wat gevallen mee opgezadeld wordt, is ellenlang en vrijwel onzichtbaar voor de rest van het gezin en de samenleving.

Pro-vrouw, niet anti-man

Meer gelijkheid tussen de seksen is nochtans een goede zaak voor alle partijen. Zo is het aangetoond dat de gelukkigste mensen wonen in landen waar gendergelijkheid het grootst is. Het is beter voor de economie, want honger en armoede kunnen veel beter bestreden worden wanneer vrouwen als volwaardige burgers gezien worden. Er is zelfs een link tussen een grotere gendergelijkheid en beter slapen. En dat is niet het enige wat leuker wordt in bed, want als we verlost raken van de cultuur die vrouwen van kindsbeen af inpepert dat seks gevaarlijk is en dat sexy vrouwen minder respect verdienen, dan kan de orgasmekloof als vanzelf verdwijnen. Vrouwelijk genot heeft lang genoeg in het verdomhoekje gezeten.’

We begrijpen dus niet goed hoe iemand tegen meer gelijkheid kan zijn en tegen een dag die deze gelijkheid op de agenda probeert te zetten. Toch ontlokt nieuws over de Vrouwenstaking elk jaar talloze haatreacties. Van mannen, maar zeker ook van vrouwen. Geniet jij van eenzelfde loon als je mannelijke collega’s en heb jij een man die een evenredig aandeel opneemt in het huishoudelijk werk? Dan zijn wij erg blij voor jou. Gun je dat dan ook niet aan een andere vrouw? Of gun je haar niet dat ene moment waarop ze ‘nee’ zegt?

Ook sommige mannen voelen zich wat ongemakkelijk op deze dag. Zij vergeten dan misschien even dat er later op het jaar ook een Mannendag is en mailen ons met de boodschap dat het altijd maar over vrouwen gaat en dat er te weinig gepraat wordt over de rechten van mannen en de specifieke moeilijkheden waar zij mee kampen. Zelfs die mannen zouden Vrouwendag moeten steunen. Want feminisme gaat over meer dan enkel vrouwen. Het gaat ook over mannen de tijd gunnen om hun pasgeboren kind beter te leren kennen. Het strijdt voor een betere balans tussen je werk en je leven daarbuiten. Het gaat over niet veroordeeld worden wanneer je iets doet dat als ‘vrouwelijk’ wordt gepercipieerd – stel je eens voor dat je emoties zou hebben.

Dat is precies waarom we dit jaar ook mannen in de kijker zetten die zich inzetten voor gendergelijkheid en uitleggen waarom dit voor hen essentieel is. Er is vandaag veel te doen om polarisatie en dat modewoord duikt ook op wanneer het gaat over vrouwenrechten. Plots kan het lijken alsof pro-vrouw gelijkstaat aan anti-man. Dat is natuurlijk absurd: alsof de twee seksen niet in harmonie zouden kunnen samenleven. Alsof een van de twee partijen klein gehouden moet worden zodat de andere kan schitteren. Internationale Vrouwendag bestaat niet om te beweren dat vrouwen slimmer, zorgzamer of empathischer zijn dan mannen. Het ene gender boven het andere zetten zou maar een bizarre vorm van gelijkheid zijn, nietwaar?

Bloemen noch kransen

Nu we je aandacht toch hebben, willen we je graag nog een laatste ding vragen op deze Vrouwendag. Maak je vandaag alsjeblieft niet de fout om je vrouwelijke collega’s, familieleden of werkende kassiersters in de supermarkt te feliciteren met hun vrouw-zijn?

Vrouwendag is geen vrolijk feest. Ook marketingteams die deze dag een commerciële invulling proberen geven en er zo profijt uit willen slaan, knopen die boodschap maar beter in hun oren. Het getuigt in de meest positieve lezing van naïviteit om boodschappen de wereld in te sturen als ‘vrouwen krijgen ter ere van hun dag 24 uur lang korting!’. En al zeker als het gaat over producten die aan de andere kant van de wereld gemaakt worden door uitgebuite vrouwen.

Modemerken die voor de gelegenheid uitpakken met een ‘erg vrouwelijke collectie, maar wel met ballen’ tonen vooral dat ze er geen bal van begrepen hebben. Vrouwendag is niet vergelijkbaar met Moederdag. Zolang er ergens ter wereld nog vrouwen als minderwaardige mensen worden gezien, is 8 maart een aanklacht, geen feest. We kijken heel erg uit naar de dag waarop dat wel het geval zal zijn.

Wie zegt dat Vrouwendag vandaag niet meer nodig is, is selectief blind. Ontdoe jezelf daarom vandaag van die oogkleppen en neem een kijkje op Weekend.be, waarop inspirerende stemmen vertellen hoe we meer gelijkheid kunnen nastreven. We laten mannen aan het woord over de manier waarop zij een bondgenoot zijn en vrouwen vertellen over thema’s zoals seksisme op de werkvloer en de nood aan ecofeminisme.

Er is veel veranderd sinds Zetkin meer dan 100 jaar geleden de Internationale Vrouwendag in het leven riep. Dat is voor een deel te danken aan Vrouwendag en de bewustmaking die ze met zich meebrengt. Neem dus vandaag gerust een kijkje op de site en lees enkele artikels over onderwerpen waar je tot nu nog niet vaak bij hebt stilgestaan. Pas als je weet wat er leeft, kan je bijdragen aan een oplossing.