BRANDENDE VRAGEN

We weten het, maar vergeten het graag : zon is schadelijk voor de huid. Maar de huid heeft een goed geheugen. Zonnebrand oplopen in de kindertijd kan later kwalijke gevolgen hebben. Zonnen doe je, net als drinken, met verstand. Drie experts ontkrachten hardnekkige mythes.

WATER EN ZELFBRUINER BESCHERMEN NIET

Farida Daoud Almadowar is vicepresident van Lierac en werkt al meer dan veertig jaar in de cosmetica. Ze heeft Marokkaanse roots, woont in Parijs en reist de wereld rond, het liefst op een zeilboot en in zonnige oorden.

Zijn we allemaal gelijk voor de zon ?

Je moet rekening houden met de locatie, de duur en de tijd van blootstelling. Uiteraard is ook je eigen attitude van belang : de keuze van de SPF (beschermingsfactor) van het zonneproduct, hoe vaak en hoeveel je ervan gebruikt. Dat doe je het best in functie van je huidtype. Dat is genetisch vastgelegd en bepaalt hoe je reageert op zonlicht. Er zijn zes types, van heel licht tot zwart. En nee, niet iedereen bruint. Type I haast nooit, type II slechts lichtjes. Maar alle types kunnen verbranden !

Ben je beter beschermd met een kleurtje ?

Als je een beetje bruin ziet, ben je iets beter beschermd tegen uv B-stralen maar niet tegen uv A-stralen. Hetzelfde geldt trouwens als je achter een raam zit, bijvoorbeeld in de auto of op kantoor. Met zelfbruiner ben je helemaal niet beschermd.

Ben je veilig in het water ?

In tegenstelling tot wat veel mensen denken, ben je ook in het water niet beschermd tegen de zon. Het voelt fris aan, dat wel, maar je hebt extra impact van de weerkaatsing van de zon op het water. Op vele verpakkingen lees je dat de zonnecrème waterbestendig is, maar dat geldt niet als je herhaaldelijk een plonsje neemt of lang in het water blijft. Ook bij overmatig zweten ben je niet meer beschermd.

Moet je na het zonnen aftersun gebruiken ?

Veel vrouwen smeren overdag zo veel zonneproducten dat ze ervan uitgaan dat de huid ’s avonds na het douchen niets meer nodig heeft. De huid ziet er inderdaad mooi uit maar de kans is groot dat ze gedehydrateerd is. Dat is niet meteen zichtbaar omdat het warm is en er overdag vaak met vettige producten wordt gesmeerd. Toch kan de huid best een aftersun gebruiken.

B VAN VERBRANDEN, A VAN AGEING

Karen Van Ede is al meer dan vijfentwintig jaar beautyjournaliste in Nederland. Eerder dit jaar verscheen haar boek Skin, Een compleet naslagwerk over je huid en huidverzorging.

Uv A en uv B, hoe zit dat nu weer ?

Denk B van verBranden en A van Ageing. De verouderende effecten van uv A zie je pas op lange termijn. Dat maakt A nog verraderlijker dan B. Zo’n negentig procent van vroegtijdige veroudering komt door uv A. Dat licht dringt diep in de huid door en veroorzaakt rimpels en pigmentvlekjes. Uv B kleurt de huid rood, dat heb je hopelijk snel in de gaten. Beide stralen kun je weerkaatsen met een goede zonnefilter.

Hoe werkt zo’n filter ?

In een zonnecrème zit een filter, tegenwoordig een breedbandfilter tegen zowel uv B als uv A, die de stralen weerkaatst. Zo’n filter kan chemisch of fysisch zijn. De chemische filter wordt in twee uur tijd afgebroken, daarom moet je om de twee uur opnieuw smeren. Een fysische filter doet zijn werk wat langer, maar na een duik in het water moet hij opnieuw aangebracht worden. De bescherming tegen uv A staat op de verpakking met + tekentjes aangegeven. Hoe meer plusjes hoe beter.

Hoe lang gaat zonnecrème mee ? Moet je elk jaar opnieuw een product kopen ?

De crème zelf gaat zo’n twee, drie jaar mee, maar eenmaal geopend breekt de filter af en werkt de crème minder beschermend. Mijn advies : koop ieder jaar één goed product voor het gezicht en één voor het lichaam en maak dat helemaal op alvorens iets nieuws aan te schaffen.

Zijn duurdere crèmes beter ?

Niet per se, maar vaak worden er wel de nieuwste wetenschappelijke inzichten in verwerkt, met de nieuwste ingrediënten en technieken. Ook wordt veel aandacht besteed aan het gebruiksplezier, en dat is niet onbelangrijk. Als iets niet lekker aanvoelt, ruikt of uitsmeert heb je de neiging het niet te gebruiken, of het gebruik uit te stellen. En dat is in de zon funest.

Smeer ik mijn zonnecrème boven, onder of in plaats van mijn dagcrème ?

Zonnecrème is de laatste laag en die gaat over de dagcrème (maar onder make-up). Zonnecrème in plaats van dagcrème kan, als ze antiverouderings- en verzorgende eigenschappen bevat.

Kies je de beschermingsfactor in functie van je huidtype of van het gewenste kleurtje ?

In functie van je huidtype. En van de tijd die je in de zon wil doorbrengen. Het is hoe dan ook wijs om de tijd in de zon op te bouwen. Begin met een halfuurtje, dan 45 minuten enz. Mensen zijn geneigd te lang in de zon te blijven omdat ze zich beschermd voelen door het product dat ze hebben aangebracht.

Is dezelfde SPF aangewezen voor lichaam en gezicht ?

Het gezicht is zomer én winter blootgesteld aan uv en veroudert daarom sneller. Neem dus een SPF 30 of hoger voor het gezicht, begin met een SPF 30 of hoger voor het lichaam en bouw af naar 15.

Moet je met een hogere beschermingsfactor minder smeren ?

Nee ! We smeren al te zuinig en véél minder dan de laag waarin de crème getest wordt en die de beschermingsfactor bepaalt ! We smeren ook ‘lui’, vergeten sommige plekken. Neem voor het lichaam minstens twee eetlepels crème per keer. Smeer liever te dik dan te dun en werk goed uit, ook op plekken als oorrandjes, nek en vooral ook decolleté en voeten.

Kun je met een hoge SPF nog wel bruinen ?

Ja hoor, het gaat alleen iets langzamer. Tenzij je gebruik maakt van alle nieuwe pre tan-technieken. Die stimuleren de pigmentaanmaak voordat je de zon in gaat. Er zijn nu ook producten die de pigmentaanmaak stimuleren terwijl je in de zon bent. En na het zonnen gebruik je een selftanner om de kleur iets te verdiepen. Maar pas op, in selftan zit geen filter, het nepkleurtje wil niet zeggen dat je zonder zonnecrème kunt gaan ‘bakken’.

Wat zijn bruine pigmentvlekken ?

Hyperpigmentatie is zonneschade die in de loop der jaren ontstaat en zichtbaar wordt, ongeveer vanaf je dertigste. Een SPF helpt, tenzij er sprake is van melasma, een blijvende pigmentvlek – door pilgebruik, zwangerschap of medicijnen en soms ook door stress – , die zich bijvoorbeeld manifesteert als een ‘snor’ op de bovenlip. Donkere vlekjes kunnen ook ontstaan door wondjes of ontstekingen, vooral op een donkere huid zijn ze langdurig zichtbaar.

En die witte vlekjes ?

Dat heet hypopigmentatie of vitiligo : dit zijn juist witte vlekjes waar het pigment verdwijnt. De oorzaak is nog onbekend, er is ook nog geen behandeling voor, je moet in ieder geval uit de zon blijven.

Skin, Kosmos uitgeverij, 16,99 euro.

ZONNEFILTER IN DAGCRÈME HEEFT WEINIG ZIN

Nadine Pomarède is dermatologe gespecialiseerd in allergologie. Ze heeft een praktijk in Parijs en opende daarnaast in Brussel een Dermo Medical Center voor medische en cosmetische aandoeningen.

Is de huid beter beschermd na enkele beurten zonnebank ?

Nee. Tot op vandaag heerst het misverstand dat de zonnebank de huid op een of andere manier voorbereidt op de zon, terwijl we al enige tijd weten dat dit niet zo is. Zonnebankbruin beschermt niet maar de huid loopt wel schade op. Een andere mythe is dat zonnebank helpt bij het synthetiseren van vitamine D. Ook dat klopt niet. Onder de zonnebank krijg je vooral uv A-stralen, terwijl de synthese van vitamine D gebeurt via uv B.

Word je bij het zonnen hoe langer hoe bruiner ?

Neen. Na één week zonnen is de maximale aanmaak van melanine bereikt. Nadien wordt de huid wel dikker, wat de indruk geeft dat je nog bruint, maar in feite heeft het niet veel zin om nog te zonnebaden.

Zijn jongeren zich bewust van de gevaren van de zon ?

Helaas. Hun houding is niet optimaal. In februari is in Australië een grootschalige studie verschenen waaruit bleek dat 94 procent van de 18- tot 30-jarigen het afgelopen jaar door de zon verbrand is. Toch willen ze nog altijd bruinen omdat ze zich dan knapper voelen. Misschien moeten we op die ijdelheid inspelen. In Amerika heeft men bij onderzoek een aantal jongeren in twee groepen opgesplitst. Een groep kreeg een video te zien over premature huidveroudering door het zonnen, de andere over het verhoogde risico op huidkanker. Alleen de eerste groep heeft achteraf zijn houding ook effectief aangepast !

Kan een aangepast dieet helpen?

De zon brengt een oxidatieve stress teweeg, waardoor vrije radicalen worden gevormd die het membraan van de huidcellen en hun DNA aanvallen. De huid verdedigt zich door antioxidanten aan te maken om die vrije radicalen te neutraliseren. Je eetpatroon boosten met veel groenten en fruit, cacao en oliën die rijk zijn aan omega 3-vetzuren kan dus zeker geen kwaad, al kun je het effect daarvan moeilijk meten. Goed zijn ook geel van ei en vette vis als bron van vitamine D.

Helpen voedingssupplementen ?

Er zijn studies verricht over het effect van voedingssupplementen als interne bescherming door middel van antioxidanten. Echt verbluffend zijn de resultaten niet. Maar zo’n kuur kan volgens mij nuttig zijn voor huidtypes die weinig of moeilijk bruinen en toch in de zon komen. Let wel, die supplementen bieden geen extra bescherming maar ze helpen wellicht bij het voorkomen van zonneallergie en het herstellen van de huid.

Is een goede communicatie belangrijk ?

Vaak realiseren de mensen zich niet hoeveel tijd ze doorbrengen in de zon en hoe krachtig die straling wel is. Ze associëren zonnen alleen met ‘bakken op het strand’ en houden geen of weinig rekening met gewoontes uit het dagelijkse leven, terwijl die goed zijn voor driekwart van de blootstelling aan de zon : sporten of stappen in de openlucht, een terrasje doen… Ik zie dat mijn patiënten daar niet bij stilstaan. Een goed begin is bij weerberichten de uv-index in de gaten te houden. Die gaat van 1 tot 11 ; hoe hoger, hoe gevaarlijker de zon. Verder zijn er smartphone-apps die real-time, gepersonaliseerd advies geven en die effectief een positieve invloed zouden hebben op de gebruikers.

Hoeveel zon en vitamine D hebben we eigenlijk nodig ?

Vitamine D is belangrijk voor het behoud van sterke botten. Zeventig procent ervan wordt gesynthetiseerd dankzij blootstelling aan uv B-stralen. Cosmeticamerken gebruiken tijdens hun tests van zonneproducten 2 mg crème per vierkante cm. Dat doet in het echte leven niemand. Zonnefilters, of althans de manier waarop we ze gebruiken, verhinderen de synthese van vitamine D dus niet ! Het is trouwens helemaal niet zo duidelijk hoeveel vitamine D we juist nodig hebben. Vaak wordt gezegd dat de helft van de bevolking een tekort zou hebben, maar er is geen consensus over wat dat tekort inhoudt en of er pathologische gevolgen aan verbonden zijn. Voor mensen die in een goede gezondheid verkeren, is drie keer per week overdag een wandeling maken van een halfuur normaal gezien voldoende om de nodige vitamine D aan te maken.

Dus geen SPF in de dagcrème ?

Dat heeft volgens mij weinig zin. Stel, je hebt een gezonde huid en je hebt een bureaujob in Brussel. Als je ’s morgens een dagcrème met de gangbare SPF 10 of 15 smeert, ben je tegen de middag, als je eventueel buiten eet, niet meer beschermd. De filters dienen dan voor niets, maar door ze continu te gebruiken verhoog je wel het risico op een reactie. De pigmenten in je make-up vormen een beter schild. Idealiter heb je van maart tot september een tube zonnecrème op zak maar in mijn praktijk stel ik vast dat weinig vrouwen dat ook doen. Dus raad ik hen aan hun make-up bij te werken, een realistisch compromis.

DOOR DELPHINE STEFENS

Een raam houdt uv B-stralen tegen maar niet de uv A

Duurdere crèmes zijn niet per se beter, maar vaak worden er wel de nieuwste wetenschappelijke inzichten in verwerkt

Zonnebankbruin beschermt niet, de huid loopt wel schade op