We moesten er door besparingen drie jaar op wachten, maar van 29 januari tot 1 februari baadt Gent opnieuw in het licht.
27 januari 2012. Door de Gentse binnenstad slingerde een mensenmassa. Pleinen afgesloten. Eenrichtingsverkeer voor voetgangers. Gentse Feesten in de winter. De tweede editie van het Lichtfestival trok onverwacht 500.000 bezoekers. We moesten er door besparingen drie jaar op wachten, maar volgende week baadt Gent opnieuw in het licht.
De affiche stelt op het eerste gezicht misschien teleur, omdat dé toppers van vorige keer er niet bij zijn. De Franse tovenaars Spectaculaires zetten de Korenmarkt in vuur en vlam. En de Italiaanse familie De Cagna installeerde een zuilengalerij in Las Vegasstijl, met tienduizenden ledlichtjes, in de Belfortstraat. Hun hemel van licht was het meest gefotografeerde kunstwerk.
Mega-editie
Ondanks hun afwezigheid spreekt stad Gent van een mega-editie. Met 44 installaties wordt het parcours één langgerekt moment van verwondering. “2015 wordt het jaar van de oooohs en de aaaahs”, dixit burgemeester Daniel Termont. Een indrukwekkende videoprojectie zal een verhaal vertellen op de gevels van het Sint-Pietersplein. Videomapping heet dat, en het is dé trend onder lichtfestivals. Gebouwen veranderen in bewegend beeld, alsof ze kunnen dansen.
Verder zijn er op het parcours ook een dansende walvis, groot uitgevallen witte konijnen, en een wolk van gloeilampen die door het publiek bediend wordt. Op het universiteitsgebouw Ufo zal de veelbesproken timelapsefilm Ghent in Motion van productiehuis Michael Tiger geprojecteerd worden. Naar verluidt figureert Daniël Termont daarin op zijn eigen begrafenis. Maar misschien wel de opmerkelijkste attractie is Den Djoef, aan de Boeken-toren. Iets met een hamer en een plateau en hoe harder je slaat, hoe hoger de Boekentoren oplicht.
Lichtkunst is een opkomende discipline. “Voor veel mensen is licht iets functioneels, iets dat je aansteekt om een boek te lezen. Dat het ook het canvas van een stad kan oplichten, is nieuw”, zegt Kaat Heirbrant, stadsmedewerker en programmator. Wereldtoppers op de affiche zoals Théoriz doen geen belletje rinkelen. Maar steeds meer ontwerpers zijn met lichtkunst bezig, en dat komt door de komst van ledtechnologie. Vroeger had licht een hoog voltage. Lampen waren heet, de bedrading ingewikkeld. Leds zijn kleiner en minder gevaarlijk.
Therapie in donkere maanden
Als het waait en vriest een half miljoen mensen naar buiten lokken, het is weinig steden gegeven. De stad Antwerpen gaf eerder al toe jaloers te zijn op de lumineuze citymarketing. Lichtfestivals zijn hot. Lyon viert zijn Fête des Lumières met twee miljoen bezoekers, viermaal zoveel als haar aantal inwoners.
De verklaring is niet ver te zoeken. Bij wijze van therapie kan wat licht en vuurambiance in de donkere maanden wonderen verrichten. “Mensen verlangen naar de lente. En het festival geeft hen de illusie van warmte. Figuurlijk, maar ook letterlijk als ze samendrommen op een plein”, zegt Heirbrant. Het festival creëert een fictieve stad, een laag die je overdag niet ziet : gordijnen van lichtjes en een waas van rook en muziek. “Licht brengt mensen dichter bij elkaar”, zegt Heirbrant. “Alle sociale klassen.” Het klinkt als promo maar de vorige edities geven haar gelijk. Licht heeft iets magisch.
Kunst met een kleine k
Lichtfestivals zijn kunst met kleine k, zeggen critici. En zeker als er geen curator aan te pas komt, zoals in Gent. Het zijn medewerkers van de stad die de selectie maken. Een bewuste keuze omdat het festival evengoed culturele als toeristische doelen heeft. Is Den Djoef een kermisattractie tot kunst verheven? Maakt videomapping van de stad één groot Youtubekanaal? Misschien wel. Maar laat laagdrempeligheid en woweffecten nu net de succesfactoren van zo’n lichtfestival zijn.
Het grote parcours geeft ruimte aan een goede mix tussen spektakel en kunst. Vergelijk het met een groot muziekfestival: daar gaat de affiche ook van alternatief tot mainstream. “Wij pretenderen helemaal niet dat we kunst met grote K brengen. We willen zoveel mogelijk mensen van kunst in alle vormen laten proeven”, zegt Heirbrant. “Net zoals op een muziekfestival speelt het saamhorigheidsgevoel een grote rol.” Muziek beroert, licht heeft een ander effect, het betovert.
Veerle Helsen
