Nieuw onderzoek toont aan dat de toename van ecotoerisme een negatief effect heeft op het gedrag van bedreigde apensoorten.
Uit de studie, geleid door de Universiteit van Portsmouth, bleek dat dit type toerisme stressgerelateerd gedrag veroorzaakt bij apen in een oevergebied in Maleisië. In de snelgroeiende toeristische sector daar kunnen toeristen primaten relatief gemakkelijk benaderen.
Het onderzoek, gepubliceerd in het International Journal of Primatology, kijkt naar de impact van motorboten op een gemeenschap van neusapen in Sabah, Maleisië. De neusapen, een bedreigde diersoort, leven daar in een afgelegen oevergebied. De apen zien er met hun zeer lange neuzen uitzonderlijk uit, wat ze aantrekkelijker maakt voor toeristen. Het oevergebied is een belangrijk leefgebied voor de primaten maar wordt steeds populairder onder ecotoeristen, precies omdat het ze de kans geeft om de primaten makkelijk te benaderen.
De boten, zo blijkt uit het onderzoek, vervoeren vaak meerdere toeristen en naderen de primaten vaak met hoge snelheid en veel lawaai. Ze komen tot op slechts enkele meters afstand van de wilde dieren. De onderzoekers ontdekten dat frequente bezoeken van dit soort groepen stress bij de primaten veroorzaakt.
Stress
Voor het experiment naderden de onderzoekers de apen in een motorboot op verschillende snelheden en vanaf verschillende afstanden. Ze vergeleken stressgerelateerd gedrag van de apen voordat de boot naderde met gedrag nadat de boot dichterbij kwam.
De onderzoekers zagen de dieren bijvoorbeeld veel krabben, minder eten, en constateerden ook een verhoogde waakzaamheid en meer agressie wanneer de boten dichterbij kwamen. Mannelijke neusapen vertoonden meer waakzaam gedrag dan vrouwtjes. Ook zagen ze de apen zich verder van de oever verwijderden. Dit zou er toe kunnen leiden dat de apen hun relatief veilige slaapplekken verlaten en zich dieper in het bos terugtrekken, waar ze kwetsbaarder zijn voor roofdieren.
Marina Davila-Ross is hoogleraar Vergelijkende Psychologie aan de Britse Universiteit van Portsmouth en hoofdauteur van de studie. ‘Ons onderzoek toont aan dat zelfs een enkele motorboot die langzaam vaart, waarin mensen zitten die zich rustig gedragen, het gedrag van de primaat negatief kan beïnvloeden en stress veroorzaakt’, zegt ze. ‘De impact is waarschijnlijk heviger bij grotere toeristenboten.’
Richtlijnen
De bevindingen komen overeen met andere studies onder zeezoogdieren en vogels, met vergelijkbare resultaten. Dit suggereert dat stress een universele reactie is bij dieren wanneer een boot nadert, zegt Davila-Ross: ‘Een groot, luid en kunstmatig object dat naar hen toe beweegt, is waarschijnlijk bedreigend.’
De onderzoekers vinden dat er richtlijnen moeten komen voor ‘primatentoerisme’ in deze oevergebieden, die grotendeels ongereguleerd zijn. Zo zouden boten binnen 100 meter van de neusapen met niet meer dan 4 kilometer per uur mogen varen, vinden ze. Ook zeggen ze dat het belangrijk is om in het algemeen niet dichter dan 60 meter bij deze apen te komen.
Davila-Ross: ‘We hopen dat onze conclusies ook nuttig zijn voor toeristen, dat het hen helpt hun gedrag aan te passen en gidsen aan te moedigen om de richtlijnen te volgen.’
