De keizer en zijn kleren: Met Gala luidt Karl Lagerfeld-revival in

Een overzichtstentoonstelling in New York, biografieën, een documentaire, een televisieserie: Karl Lagerfeld, voor wie terugblikken niet zo nodig hoefde, is vier jaar na zijn dood nog lang niet vergeten, door voor- en tegenstanders.

In New York opent vrijdag de overzichtstentoonstelling ‘Karl Lagerfeld: A Line Of Beauty’. Die werd gisterenavond alvast ingeluid door het Met Gala, het jaarlijkse, door Anna Wintour van Vogue voorgezeten rodeloperevenement dat onder meer dient om fondsen te werven voor het Metropolitan Museum.

Dresscode paardenstaart

Een tafel kost er, schijnt het, vanaf driehonderd duizend dollar; vorig jaar werd bijna achttien miljoen dollar binnengehaald. Het zijn doorgaans niet Beyoncé of Rihanna die zelf afdokken voor hun zitje, wel de modehuizen die hen voor de gelegenheid in outfits stoppen waarvan ze hopen dat die het internet zullen ‘breken’. Er zijn uitzonderingen, zoals de jurk uit de kleerkast van Marilyn Monroe die Kim Kardashian vorig jaar droeg. Daar kan veel over worden gezegd, maar niet dat Kardashian haar ziel aan een luxehuis had verkocht. De dresscode van het gala schreef dit jaar voor dat gasten zich zouden kleden ‘in honor of Karl’. Denk: paardenstaarten, gesteven witte hemdskragen, waaiers, vingerloze handschoenen, skinny jeans en zilveren juwelen van Chrome Hearts. Eventueel met een poes als extra accessoire. 

De expo die hij zelf niet wilde

‘A Line Of Beauty’ loopt van 5 mei tot 16 juli en koppelt de schetsen van Lagerfeld aan de kleren die eruit zijn voortgekomen in een opstelling van de Japanse architect Tadao Ando. De curatoren verzamelden ongeveer 150 stukken van de vijf erfgoedhuizen waar Lagerfeld op de loonlijst heeft gestaan — Balmain, Patoe, Chloé, Fendi en (vanzelfsprekend) Chanel, plus zijn eigen label. Zelf had de ontwerper, zoals hij vaak herhaalde in interviews, een hekel aan terugkijken. “Ik wil al die oude jurken niet terugzien,” zei hij in een interview. Hij zag zichzelf ook nooit stoppen met werken. “Als ik stop, dan sterf ik, en dan is alles voorbij.” Uiteindelijk stierf hij voor hij kon of wou stoppen. Een begrafenis hoefde niet zo nodig. “Ik val nog liever dood.”

Van biografie tot sofa

De Duitse ontwerper is dezer dagen wel vaker in het nieuws. Tijdens de modeweek in maart was er de officiële presentatie van ‘Paradise Now: The Extraordinary Life of Karl Lagerfeld’, een biografie door de Amerikaanse journalist William Middleton. Eerder verschenen concurrerende biografieën in Frankrijk en Duitsland. In Milaan werd tijdens de designweek de eerste meubellijn van het merk Karl Lagerfeld voorgesteld. De blikvanger was een sofa met ingebouwde boekenkast. De ontwerper was een notoir bibliofiel, allicht vandaar.

Luxepoes

De BBC wijdde pas nog een documentaire aan de erfenis van Lagerfeld, waarover nog steeds gekibbeld wordt. Dat Choupette, zijn geliefde kat, het leeuwendeel van zijn fortuin van om en bij de 150 miljoen euro zou erven, is blijkbaar een misverstand, al blijft het dier verwend. Baptiste Giabiconi, onder meer model en mislukte popster, zegt in de documentaire dat hij “aan de top” van de lijst met een zevental erfgenamen staat. Tot alles officieel geregeld is, blijft het appartement in Parijs verzegeld, schreef nieuwsweekblad Le Point onlangs. Nog meer groot nieuws: er komt een televisieserie over Lagerfeld in de seventies, toen Lagerfeld en Yves Saint Laurent de Parijse modescène domineerden. Acteur Daniel Brühl vertolkt de hoofdrol in de zes afleveringen van ‘Kaiser Karl’, later dit jaar te zien op Disney +. De Belgische zangeres Claire Laffut speelt muze Loulou de la Falaise.

Allicht komt zijn grootste liefdeshistorie in de reeks aan bod: een veelbesproken relatie met Jacques de Bascher, een jonggestorven dandy die ook een affaire heeft gehad met Saint Laurent, wat de op zich al moeilijke relatie tussen de twee ontwerpers geen goed heeft gedaan. Met Giabiconi had Lagerfeld geen relatie; hij zag de jongeman eerder als een zoon. Er waren ooit adoptieplannen, maar die zijn nooit doorgegaan. Wel kreeg de erfgenaam-in-waiting een set reiskoffers met de initialen BLG cadeau, voor Baptiste Lagerfeld Giabiconi. Er is ook nog sprake van een film met Jared Leto in de hoofdrol, al blijven details daarover vooralsnog schimmig.

De mode van Karl Lagerfeld

De tentoonstelling in New York focust op de mode van Lagerfeld. Die wordt vaak over het hoofd gezien, misschien terecht. Modehistorici lijken het erover eens dat de ontwerper zeker talent had, maar nu ook geen genie was. Hij was de man die zo hard werkte dat er nooit echt tijd was om stil te staan bij zijn oeuvre. Lagerfeld zou geboren zijn op 10 september 1933, al hield hij het zelf jarenlang op 1938. Kleine Karl wou tekenaar worden, en hij bleef zijn hele leven schetsen. Zijn ouders stuurden hem als tiener naar Parijs. In 1954 won hij de International Woolmark Prize met een schets van een mantel die later werd uitgevoerd door Pierre Balmain. Yves Saint Laurent won datzelfde jaar de prijs in de categorie jurken.

Vete met YSL

Karl Lagerfeld en Saint Laurent, die samen mode studeerden aan de L’Ecole de la Chambre Syndicale de la Couture Parisienne, werden eerst vrienden, later rivalen, en uiteindelijk vijanden. Saint Laurent werd snel een legende, eerst, in 1957, als opvolger van Christian Dior, en niet veel later met zijn eigen merk. Lagerfeld daarentegen bleef zijn hele leven een huursoldaat. In 1965 werd hij artistiek directeur van Fendi. Hij was er ontwerper voor het leven, en dat was hij ook bij Chanel, waar hij in 1982 werd aangeworven. Dat label waszieltogend sinds de dood van Gabrielle Chanel in 1971. Lagerfeld blies het nieuw leven in. Het blijft samen met Vuitton, Hermès en Gucci een van de machtigste merken. Dankzij de handtassen en de parfums, maar ook Lagerfelds inspanningen om Chanel ‘in the picture’ te houden, bijvoorbeeld met de spektakelshows in het Grand Palais.

Cartoon-Karl

Hij verzorgde ook zijn eigen imago. Hij acteerde in een film van Andy Warhol (L’Amour, uit 1973). In de seventies was hij een overtuigde bodybuilder. Lagerfeld was vrijgevig, gul met cadeaus voor de mensen die hem omringden. Hij had vaak lof voor andere ontwerpers, zoals Haider Ackermann, in wie hij een tijdlang een opvolger zag, of Marine Serre. Hij was fan van Hedi Slimane, zat elk seizoen op de front row bij de shows van Dior Homme, en begon zelfs een dieet om zich in de pakken van de ontwerper te kunnen wringen. Wat resulteerde in ‘Le meilleur des régimes: comment j’ai perdu 42 kilos en 13 mois’, een bestseller in Frankrijk in 2007. Karl in skinny jeans en futuristische zonnebril was zijn derde incarnatie, na bodybuilder Karl in de seventies, en dikke Karl met waaier in de eighties. Hij transformeerde zichzelf tot een cartoon, figuurlijk, maar soms ook letterlijk. “Ik ben zoals de krokodil van Lacoste,” zei hij, “binnenkort gaan ze me overal opplakken.” In 2014 werd hij gevraagd voor de allereerste designercollab van H&M. Een gigantisch succes, en ook historisch significant, omdat het de toenadering van luxe en winkelstraat verzegelde. 

Veelvraat

Hij overdreef graag: toen de iPod past uitkwam, had hij niet één maar ineens een hoop toestellen. Hij zou meer dan duizend witte hemden van Hilditch & Key hebben ‘versleten’ (of juist niet). Dat Britse herenmerk had een winkel in rue de Rivoli, om de hoek van de studio van Chanel. Je kon hem vaak in de buurt vinden: bij Colette, waar hij fortuinen uitgaf, of bij boekhandel Galignani, waar ik hem tegenkwam op de dag dat Newsweek een zeer kritisch coververhaal over hem had gepubliceerd (het begon met de zin “Karl Lagerfeld is overrated”). Als hij iets beu was, mocht het weg. Alleen boeken bewaarde hij. Hij had er, schatte hij, meer dan driehonderdduizend. Hij had ook zijn eigen imprint bij de Duitse uitgeverij en drukker Steidl, die nog altijd de catalogi en lookbooks van Chanel drukt, en ook jarenlang zijn fotoboeken uitgaf; hij was geen geweldig fotograaf.

Controverse

Op het einde van zijn leven kraamde Lagerfeld vaak onzin uit. “Niemand wilt ronde vrouwen zien,” zei hij. Of: “Kate Middleton heeft een mooi silhouet en ze is het juiste meisje voor die jongen (prins William, red.). Haar zus, daarentegen, is een ander geval. Ik hou niet van het gezicht van de zus. Ze zou beter alleen haar rug tonen.” (Het citaat werd aangebracht door de Britse tabloid The Sun, dat wel). Over de Me Too-beweging: “Wat me nog het meest schokt zijn de starlets die er twintig jaar over hebben gedaan om zich te herinneren wat er gebeurd is.” Of: “Als je niet wilt dat er iemand aan je broek trekt, word je beter geen model. Ga bij de nonnetjes, er is altijd plek in het klooster.”

Op de Franse televisie keerde hij zich tegen de ‘Wir schaffen das’-aanpak van Angela Merkel: “Je kunt geen miljoenen Joden doden om dan, zelfs decennia later, miljoenen van hun grootste vijanden in hun plaats te brengen.” Het ergst vond hij “lelijke kleine mannen. Vrouwen kunnen klein zijn, maar voor mannen is dat onmogelijk. Ze kunnen het hun hele leven niet vergeven. Ze zijn gemeen en ze willen je vermoorden.”

Andere tijden

Het werd hem vergeven. Het waren, zoals dat dan heeft, andere tijden, zonder sociale media. En Lagerfelds opdrachtgevers waren machtige bedrijven, adverteerders die in een handomdraai het financiële evenwicht van de media konden verstoren. Dat hij op het laatst de ene oubollige, ongeïnspireerde collectie na de andere afleverde, werd zelden luidop gezegd (behalve dus in dat ene stuk in Newsweek). Hij was een levende legende, en dat volstond. Nu durft er al eens iemand haar mond opendoen. Zoals actrice Jameela Jamil, bekend van sitcom ‘The Good Place’.