‘Ze bestaan wel degelijk, architecten van kleur, maar zichtbaar zijn ze te weinig’

‘Diversiteit is kwaliteit, en inclusiviteit een noodzaak’, schrijft Knack Weekend-redactrice Amélie Rombauts.

Op 2 juni zal het een jaar geleden zijn dat de grootste socialemediaplatformen Facebook en Instagram massaal zwart kleurden met de hashtag #blackouttuesday. Het was een collectieve actie, gestart door de Amerikaanse muziekindustrie, om te protesteren tegen racisme en politiegeweld, naar aanleiding van de zinloze dood van George Floyd, Ahmaud Arbery en Breonna Taylor. Aan mensen van kleur werd gevraagd om die dag niks te kopen of te verkopen om hun economische kracht te tonen. Spotify voegde een 8 minuten en 46 seconden durend moment van stilte toe aan podcasts en afspeellijsten, de tijd dat politieagent Derek Chauvin de nek van George Floyd onder zijn knie knelde. Aan het grote publiek werd gevraagd om ingetogen te zijn op sociale media, na te denken over de recente gebeurtenissen en solidair te zijn met de Black Lives Matter-beweging. Het zwarte vierkant, dat ook in mijn feed verscheen, mocht niet beperkt blijven tot een louter digitaal schouderklopje. Het moest aangegrepen worden als kans, om na te denken over racisme, white privilege en de effecten ervan op je eigen leefwereld.

Eerlijk? Toen ik mezelf die dag de vraag stelde of ik architecten van kleur en hun werk kende, slaagde ik naar behoren. Diébédo Francis Kéré, David Adjaye, Tadao Ando, India Mahdavi, Kazuyo Sejima, Mariam Kamara, wijlen Zaha Hadid of I.M. Pei. Hun namen duiken dan ook regelmatig op in architectuurboeken, -lezingen en -media. Maar toen ik deze oefening herhaalde met onze landsgrenzen als geografische beperking, bleef mijn antwoord pijnlijk lang uit. Het bleef ook verrassend lang stil bij de organisaties en instituten die ik in een eerste reflex en met enige gêne met mijn vraag benaderde. Bestaan ze dan niet? ‘In België, waar een op de drie inwoners een migratieachtergrond heeft, houdt de Orde van Architecten voorlopig geen cijfers over diversiteit bij’, zegt Wided Bouchrika in het artikel ‘Wit Ruimte’. Maar die heb je niet nodig om het nationaal gebrek aan kleur in het vak te zien. Dat architectuur voornamelijk een wit beroep blijft, ligt aan een hindernissenparcours dat in het onderwijs ontstaat, besluit ze. Het is iets waar Rukiye Karanfil, Havvagül Varol en Ismaël Gielen van kunnen meespreken. Waar zij motivatie en uitdaging vonden, gaven anderen er de brui aan, terwijl Mariam Sy en Joe Bitar de kennis die ze in Brussel vergaarden vandaag aanwenden om de uitdagingen in het land van hun ouders aan te pakken

Ze bestaan wel degelijk, maar zichtbaar zijn ze te weinig.

‘Ce qu’on ne voit pas, n’existe pas.’ Daarmee sluit journalist en filmcritica Djia Mambu haar bijdrage af in Being Imposed Upon (uitgeverij Onomatopee, 2020), waarin ze het gebrek aan representatie in de filmwereld aanklaagt. Door te weinig mensen van kleur in de sector te hebben, sneuvelen kostbare inzichten en verhalen, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat. Een cirkel die te vaak opduikt en zich niet beperkt tot etniciteit alleen.

Diversiteit is kwaliteit, vindt architect Oana Bogdan en inclusiviteit is een noodzaak voor Emily Anthes, auteur van het boek The Great Indoors.

Die vier muren waarop we nu al meer dan een jaar kijken houden zoveel meer uitdagingen in dan we voor mogelijk houden.