Grote ramen met veel lichtinval: zalig, toch? Totdat het kwik de dertig graden overstijgt en je woning aanvoelt als een sauna. De beste strategie om dit te vermijden is zonnewering. Wij vergelijken enkele duurzame en stijlvolle opties met elkaar.
Wat in de winter een goed geïsoleerd huis zo knus maakt, kan in de zomer net voor een benauwd gevoel zorgen omdat de warmte moeilijk buiten kan. Heel wat mensen kiezen dan voor een airco in de hoop wat verkoeling te vinden. Maar zo’n toestel schaadt niet alleen het milieu, het weegt ook door op je energiefactuur. ‘Ons klimaat evolueert stilaan van gematigd naar zuiders: de zomers worden warmer en droger. Constant je huis actief moeten koelen met airco is dus geen duurzame en langdurige oplossing’, zegt ingenieur-architect Hannes Oppeel van Studio HAAN. Hij specialiseerde zich in ecologisch en energiezuinig bouwen. Dé oplossing volgens hem: je woning klimaatadaptief maken. ‘In de eerste plaats kan je een huis bestand maken tegen weersextremen via zijn ontwerp, maar er bestaan ook heel wat eenvoudigere én esthetische opties voor zonnewering om de temperatuur binnenshuis passief te doen dalen.’
Screens versus gordijnen
De meest effectieve manier om de zon buiten te houden, is door zonnewering aan de buitenzijde van je woning te plaatsen, stelt Oppeel. Voorbeelden daarvan zijn buitenjaloezieën of elektrische screens, die houden de zon al tegen voor die het glas raakt. Verduisterende binnengordijnen en lamellen daarentegen zijn volgens de expert slechts een gedeeltelijke oplossing: ‘Een groot deel van de zonnestralen wordt tegengehouden en voorkomt het opwarmen van de vloer of meubels, maar de zon die op je raam valt, is ondertussen wel al binnen. Als je op een warme dag met je hand achter een gesloten gordijn gaat, voel je dat er zich tussen het raam en het gordijn een extreem warm microklimaat ontwikkelt.’
Toch ziet de architect ook esthetische voordelen in zonnewering aan de binnenzijde: ‘Het draagt bij aan de akoestiek en de look en feel van je interieur. Bovendien bieden lamellen en gordijnen ook privacy, iets wat screens minder doen.’ Maar wie echt inzet op hittebestrijding, kiest volgens onze expert beter voor een oplossing aan de buitenzijde. ‘Screens of buitenjaloezieën zijn daar nu eenmaal voor ontworpen. Ze houden de warmte effectief buiten, terwijl gordijnen en lamellen dat slechts deels kunnen.’
Raamfolie versus schaduwboom
Voor Hannes Oppeel is een boom die voor je raam wordt geplaatst de meest efficiënte vorm van natuurlijke zonnewering. ‘Als je de plaats hebt, kies dan voor een bladverliezende boom. In de zomer zorgt het bladerdek voor schaduw en blijft je huis koel. In de winter, wanneer de bladeren afvallen, laat je net wél zonlicht en warmte binnen. Zo blijft het effect seizoensgebonden, zonder dat je energiewinsten verliest. Daarnaast creëer je met een boom ook een gezellige, geborgen buitenruimte.’
Raamfolie daarentegen ziet de architect als een minder ideale optie. ‘Folie aan de binnenzijde kan voor problemen zorgen. Het glas wordt dan asymmetrisch belast door de zon, wat tot thermische barsten kan leiden. Een folie aan de buitenzijde die correct geplaatst wordt, kan wel een oplossing zijn maar het blijft weinig esthetisch omdat je het duidelijk ziet.’ Wie het creatiever wil aanpakken, kan dat nadeel in z’n voordeel ombuigen. ‘De bekende Mexicaanse architect Louis Barragán combineerde esthetiek met functionaliteit’, vertelt Oppeel. ‘Hij schilderde zijn ramen knalgeel, wat zorgde voor een warme gloed én waardoor de zon gedeeltelijk buiten bleef.’
Luifel versus verticale tuin
Een brise-soleil of een luifel gemaakt van hout of staal is volgens Hannes Oppeel een uitstekende optie om zonnewering te integreren in het ontwerp van je woning. ‘Als je die slim plaatst, hou je in de zomer de zon buiten, terwijl in de winter het lagere zonlicht wel naar binnen kan. We noemen dat in de architectuur retrofit, waarbij je de energie-efficiëntie en duurzaamheid van een gebouw kan verhogen door er achteraf componenten aan toe te voegen.’ Volgens de architect hoeft zo’n luifel je gevel zeker niet te ontsieren. ‘Ik ben een enorme fan van markiezen, de rood-wit of geel-wit gestreepte uitvalschermen die je vroeger vaak aan winkeltjes zag. In tegenstelling tot de bombastische, donkergekleurde luifels die erg ver kunnen uitschuiven, is dit een charmante en stijlvolle manier om je gevel te beschermen tegen de zon.’
Wanneer je woning niet over een buitenruimte beschikt, lijkt een verticale tuin tegen de gevel een goed alternatief voor natuurlijke zonnewering, of toch niet? ‘Het is een esthetisch statement dat zorgt voor biodiversiteit, maar vergeet niet dat zo’n verticale tuin wel wat onderhoud vraagt’, zegt Oppeel. ‘Bovendien dringt de zon en warmte voornamelijk binnen via de ramen. Aangezien de planten van een verticale tuin gewoonlijk niet voor de ramen groeien, is een groene gevel op vlak van hittebestrijding minder doeltreffend dan een luifel.’
Pergola versus parasol
Als je er de plaats voor hebt, ziet Hannes Oppeel de pergola als de architecturaal meest hoogstaande vorm van zonnewering. ‘Het charme-aspect van een pergola is enorm. Je kunt er druivelaar over laten groeien waardoor je niet alleen een eetbare tuin maar ook een schaduwrijke buitenkamer creëert. Als je kiest voor een fijne staalstructuur kan het ook heel elegant ogen.’ Nadeel is volgens de expert dan weer dat het een constructie is die winter en zomer blijft staan. ‘Een klassieke parasol of een meer trendy driehoekige schaduwdoek kan je daarentegen aanpassen aan de zonnestand en zo positioneren dat je ramen effectief in de schaduw liggen’, vertelt de architect. ‘Voor pure hittebestrijding werkt zo’n doek dus het best, en bovendien is het een budgetvriendelijke oplossing. Maar of je nu gaat voor functionaliteit of esthetiek blijft vooral een persoonlijke keuze.’
