Verborgen parel: de Antwerpse Handelsbeurs in zijn glorie hersteld

Een verborgen pareltje in de stad dat zelfs de Antwerpenaar niet (meer) kent? Na twintig jaar leegstand mochten we binnengluren in de opgepoetste Handelsbeurs.

De Handelsbeurs was lang dé ontmoetingsplek in hartje Antwerpen, als doorgang tussen de Lange Nieuwstraat en de Meir. Het was in 1531 het allereerste beursgebouw en de inspiratiebron voor de beurzen van Londen, Amsterdam, Rotterdam en Rijsel. Ze werd een paar keer heropgebouwd, onder meer na twee verwoestende branden.

Tussen 1661 en 1810 (na het ineenstorten van de handel) veranderde de functie tijdelijk. Ze werd onder meer gebruikt als tekenacademie en zetel van de Sint-Lucasgilde, als openbare bibliotheek en als concert-, feest- en theaterzaal. Het neogotische gebouw dat er nu nog staat, werd in 1872 neergepoot (bij de heropbloei van de handel), in 1897 kwam de kleinere Schippersbeurs erbij. Doorheen de eeuwen werd het gebouw uitgebreid naar heel wat omliggende panden. Zo is er het ‘Hotel du Bois’ dat een achttal huizen integreert. Het wordt nu verbouwd tot een Marriott Autograph vijfsterrenhotel, met een hoop goed bewaarde elementen van historische en grote esthetische waarde. Sinds eind jaren 90 stond De Handelsbeurs echter leeg – de effectenbeurs trok in ’97 naar Brussel – en in 2003 werd het gesloten om veiligheidsredenen. In 2016 startte de renovatie.

Philippe Lemineur van het architectenbureau Origin: ‘We vonden uiteraard sporen uit het rijke verleden die je moet bewaren; op een zuil staat bijvoorbeeld ingekerfd dat Churchill hier is geweest. Onder het witte plafond van de bovenzaal zat een kleurrijk tafereel dat zo schreeuwerig leek dat we eraan begonnen te twijfelen om het bloot te leggen. We zijn er toch voor gegaan en het resultaat mag er wezen. Idem voor het felle rood van het imitatiemetselwerk van de rondgang. Als we het vergeleken met het basisrood dat de bouwheer toen gebruikte en dat repetitief aanwezig is in het gebouw, klopt het. Mensen herinneren zich misschien ook nog de geërodeerde spanten. Nu zijn deze opnieuw felgroen, wat past binnen de neogotische stijl van de architect.’

Ook leuk zijn de kleine kantoortjes in de galerijen in houtschrijnwerk met daarboven geschilderde wereldkaarten met handelsroutes door kapitein Ghesquière. ‘De kaarten werden gereinigd en wat geretoucheerd. Van één kaart wist niemand waar het origineel gebleven was, wél wisten we welk landsdeel ontbrak. De restaurateur heeft die kaart zo goed opnieuw gemaakt, dat ook wij ze er niet zomaar kunnen uithalen’, vertelt Lemineur.

Achter het project zit de Handelsbeurs Antwerpen NV, met publieke en private aandeelhouders. Het financiële plaatje (12 miljoen euro) vergt ook inkomsten uit commerciële activiteiten. Er is het hotel, er komt een restaurant, er zit een Q-Park onder en het centrale plein leent zich perfect voor evenementen. Deelnemers van de Urban Walk konden zich deze maand reeds vergapen aan de muur- en plafondschilderingen en glas-in-loodramen, en eind november organiseert Flanders DC er Creative Ville. Ook de afstudeershow van de Antwerpse Academie keert er (zoals tussen 1985-2002) terug.