Uitgekookt: Homegrown, een kookboek dat geen kookboek is

Een zomer lang test de redactie van Knack Weekend recent verschenen kookboeken uit. Deze week: Homegrown van Kyra de Vreeze, een boek dat, nog meer dan het omgooien van je keuken, aanzet tot het omgooien van je leven.

In het kort

We zijn te ver afgedwaald van wat voedsel eigenlijk is, vindt natuurgeneeskundige therapeut en kookboekenschrijfster Kyra de Vreeze. In Homegrown diept ze beknopt maar uiterst secuur uit waar we ons voedsel dan ook eigenlijk zouden moeten vandaan halen: van bij de boer om de hoek, uit eigen tuin (ja, ook in de stad), of langs de kant van de weg. Lokaal en seizoensgebonden eten is volgens de Vreeze de sleutel tot een vitaal leven en verbondenheid met de natuur.

Uitgetest

Voor je aan de recepten komt in Homegrown, moet je 107 pagina’s informatie over ons (huidige én ideale) voedselsysteem doorploegen. Het zijn immers die grote vragen die Kyra de Vreeze aan het schrijven zetten wanneer in 2020 lockdown na lockdown plots pijnlijk duidelijk wordt hoe kwetsbaar ons wereldvoedselsysteem is. ‘Hoe moest ik mijn gezin voeden als ik een week of een maand niet kon winkelen? (…) Opeens was daar een urgentie die ik daarvoor nog niet zo sterk had ervaren: dit MOET (en kan!) anders. Ik moest aan de slag met de basis, met de grond onder mijn voeten, om in mijn eigen dagelijkse leventje, bottom-up, verandering te realiseren.’

Wat volgt, is een mix van praktische tips en meer spirituele richtlijnen. Hoewel ik zeker de mening van de Vreeze deel dat meer bezig zijn met eten zin kan geven aan het leven, merk ik dat ik het lastig heb om onbevooroordeeld te blijven lezen wanneer mensen omschreven worden als ‘energetische wolkjes atomen’ die door regelmatig te earthen op verschillende frequenties vibrerende elektronen zouden kunnen opslorpen. Voor iemand als ik voelen dat soort passages een beetje aan als vervuiling van haar nochtans interessante grotere boodschap: eten verbindt alles en iedereen, waardoor het maar logisch is dat we er een belangrijkere rol aan zouden geven, er dankbaarder voor zouden moeten zijn en de productie ervan opnieuw zouden moeten incorporeren in ons dagelijks leven. Ik lees door de glitterende wolken heen en neem mee wat op niet te veel innerlijke weerstand stoot, de rest leg ik naast me neer. Ik heb het licht nog niet gezien, zoveel is duidelijk. Snel naar de recepten.

Dat zijn er een zestigtal, en er zitten bovendien een aantal erg specifieke recepten tussen, zoals bijvoorbeeld dat voor vanille-extract. Daardoor is Homegrown niet op te vatten als klassiek kookboek waarin je bladert als je een koelkast hebt vol eten, maar een hoofd zonder inspiratie. Van bloemensiroop tot zonnebloemparmezaan: vat de recepten gerust op als voorbeelden van hoe de Vreeze haar theorie omzet in praktijk, waarop naar hartenlust verder gebouwd kan worden met de producten die jij thuis voorhanden hebt. Voor deze test besluit ik mijn voorraadkast aan te vullen. Ik maak op een avond een lading zadencrackers, granola uit de pan en een broodpudding.

Oudbroodcake

In de recepten valt hier en daar op dat dit een Nederlands boek is: zo wordt er in het – Curaçaose – recept voor broodpudding gesproken over bietsuiker, een term die bij ons amper gebruikt wordt. Hier en daar wordt er ook extra omslachtig gedaan, wat de recepturen soms nodeloos ingewikkeld maakt. Zo krijg ik hier de instructie om krenten en anijszaad te laten weken in een deel van de karnemelk, om dat een dag later te blenden en er vervolgens een ander deel van de karnemelk bij te doen. Dit had erg makkelijk simpeler gekund door alles te week te zetten in de totale hoeveelheid karnemelk. Bovendien springt de Vreeze van dat melkmengsel naar het brood en dan terug naar het melkmengsel. Dat, en de combinatie met het uur van deze nachtelijke baksessie, doet me achteraf beseffen dat ik bepaalde zaken nogal anders heb uitgevoerd dan de bedoeling was.  

Het angstzweet (of was het toch die hittegolf?) breekt me uit wanneer ik lees dat ik de ovenschaal waarin de cake zit, in een grote ovenschaal met kokend water moet plaatsen alvorens ik het geheel in mijn oven op schouderhoogte moet krijgen. Ik heb die manier van pudding maken tot nu toe altijd aan mij laten voorbij gaan, maar kijk: er zijn geen gewonden gevallen en de oudbroodcake is de dag erna lekker smeuïg. Al smaakt het geheel door de toevoeging van anijns niet zoals ik gewend ben van broodpudding, dringt een tweede stuk zich op. Ik ben wel benieuwd of mijn resultaat eruitziet zoals het hoort, want het boek bevat geen foto om op af te gaan. Dat is helaas voor zeker de helft van de recepten het geval – jammer, voor wie zich graag visueel laat verlekkeren.

Lijnzaad-hazelnoot-knoflookcrackers

Toen ik onlangs met negen anderen een maand lang alle ultrabewerkte voeding afzwoor, maakte ik elke week minstens één lading crackers. Dat deed ik toen min of meer op gevoel, waardoor een recept volgen concentratie vergt. Ik weersta de verleiding om na het uitspreiden van het deeg nog wat grof zout over het mengsel te sprenkelen of iets royaler te zijn met de kruiden. Daar heb ik bij het proeven achteraf spijt van. Ik paste wel de baktijd en oventemperatuur aan. In plaats van 2,5 uur op 90 graden, schuif ik mijn crackers een halfuurtje bij de oudbroodcake op 180°C, en laat ze vervolgens nog even extra drogen door ze in de afkoelende oven te laten staan met de deur op een kier.

Vanillegranola

Ook granola zit al in mijn mentaal receptenrepertoire, maar de Vreeze maakt het in Homegrown helemaal anders dan hoe ik het meestal uit de mouw schud. Zo gaat er maar een héél klein beetje zoet in, gebruikt ze geen eiwit voor die extra krokante bite, en bovenal: wordt het in de pan gebakken in plaats van in de oven. Door die combinatie krijg je geen gekarameliseerde brokken van samengekoekte havermout die ik zo lekker vind, maar desalniettemin heb ik ’s ochtends een fijne topping op mijn yoghurt, die ook niet zou misstaan op een royaal dessert of taart. Een goed alternatief recept voor als het eens sneller moet gaan!

Uitsmijter: radijsbladsoep

Geïnspireerd door een passage over voedselverspilling, neem ik alles wat groen is uit mijn koelkast om er een frisse soep mee te maken. De blaadjes en steeltjes van twee bussels radijzen, een halve selder, een aardappel, wat verdwaalde peterselie, een stengel citroengras en wat wegkommerende gember leveren een brouwsel op dat zelfs in een hittegolf smaakt.

Conclusie

Homegrown biedt een mooi overzicht van alle fronten waarop ingezet kan worden om opnieuw verbinding te creëren tussen ons en ons eten. Als je door enkele ietwat zweverige passages heen kan lezen, zijn er heel wat dagelijks toepasbare lessen uit te trekken. Qua recepten vertrekt het boek vanuit wat beschikbaar is, en maakt het daar eten mee dat smeekt om gedeeld te worden. Met een beetje zin voor overdrijving zou je daarom kunnen zeggen dat Homegrown bijna een actuele, doch zweverigere tegenhanger is van de eerste uitgave van Ons Kookboek. Om dezelfde iconische status te verwerven staan er echter wat te weinig recepten voor complete maaltijden in (de lezer moet het nu stellen met slechts zeven groenterecepten) . Desalniettemin een goed leesboek voor wie zich weer deel van het geheel wil voelen via zijn eten.