Het geheim van betere koffie? Vogels en bijen

Koffieplanten worden groter en groeien beter als vogels en bijen samenwerken om de planten te beschermen en te bestuiven. Dat blijkt uit onderzoek in Costa Rica.

Zonder de gevleugelde helpers, die soms wel duizenden kilometers afleggen, zouden koffieboeren te maken hebben met tot wel 25 procent minder oogst, stelt het onderzoek. Dat is belangrijke kennis voor de omvangrijke en lucratieve koffie-industrie, maar het onderzoek heeft ook bredere implicaties.

De studie toont voor het eerst aan, met behulp van praktijkexperimenten op dertig koffieplantages, dat de bijdrage van de natuur – in dit geval bijenbestuiving en ongediertebestrijding door vogels – gecombineerd groter is dan het individuele potentieel.

‘Tot nu toe hebben onderzoekers de voordelen van de natuur afzonderlijk berekend en ze vervolgens opgeteld’, vertelt hoofdauteur Alejandra Martínez-Salinas van het Internationaal instituut voor tropische landbouwontwikkeling in Midden-Amerika en het Caribisch gebied. ‘Maar de natuur is een interactief systeem, vol belangrijke synergieën. Wij tonen nu het ecologische en economische belang aan van deze interacties, in een van de eerste experimenten op realistische schaal op echte plantages.’

Het onderzoeksteam van wetenschappers uit Nicaragua, Colombia, Mexico, Bolivia en de VS, heeft de resultaten beschreven in een studie die gisteren verscheen in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS.

Meer dan de som der delen

‘Deze resultaten suggereren dat eerdere beoordelingen van individuele ecologische diensten de voordelen van biodiversiteit voor de landbouw kunnen onderschatten’, zegt coauteur Taylor Ricketts. ‘De positieve interacties betekenen dat ecosysteemdiensten samen waardevoller zijn dan afzonderlijk.’

Voor het experiment analyseerden de onderzoekers koffieplanten op dertig plantages. Ze testten op vier mogelijke scenario’s: vogelactiviteit alleen (ongediertebestrijding), bijenactiviteit alleen (bestuiving), helemaal geen vogel- en bijenactiviteit, en tot slot de natuurlijke omgeving, waar bijen en vogels vrij zijn om te bestuiven en insecten te eten, waaronder zeer schadelijke insecten voor de koffieproductie wereldwijd.

De gecombineerde positieve effecten van vogels en bijen op vruchtzetting, vruchtgewicht en vruchtuniformiteit – sleutelfactoren in kwaliteit en prijs – bleken groter dan hun afzonderlijke effecten. Zonder enige hulp van vogels en bijen daalde de gemiddelde opbrengst met bijna 25 procent.

Het team bestudeert ook hoe het veranderende landbouwlandschap van invloed is op het vermogen van vogels en bijen om bij te dragen aan de koffieproductie.

Migratie

Een verrassende uitkomst van het onderzoek was dat veel vogels die bijdragen aan de ongediertebestrijding voor koffieplanten in Costa Rica, van duizenden kilometers ver kwamen, uit Canada en de VS.

‘Door deze bijdragen te meten willen we de vele soorten waarvan we afhankelijk zijn en die we soms als vanzelfsprekend beschouwen, helpen beschermen en behouden’, zegt coauteur Natalia Aristizábal. ‘Vogels, bijen en miljoenen andere soorten ondersteunen ons levensonderhoud, maar ze worden bedreigd door zaken als de vernietiging van leefgebieden en klimaatverandering.’