Brits topfotograaf Tim Walker doet mode rijmen op magie

© GF/Tim Walker, 2015
Wim Denolf
Wim Denolf Wim Denolf is journalist bij Knack Weekend. Liefst schrijft hij elke week over een ander thema.

Meesterfantast Tim Walker brengt in Het Noordbrabants Museum in ‘s-Hertogenbosch een hommage aan de Tuin der Lusten van Jheronimus Bosch. Knack Weekend sprak de Tim Burton van de modefotografie in de geboortestad van zijn middeleeuwse held.

Een ufo te midden van een Brits jachttafereel; door reusachtige zwanen of kinderpoppen belaagde modellen; statige interieurs waarin een Spitfire of een sneeuwstorm opduikt: in de wereld van modefotograaf Tim Walker is alles mogelijk. De ene keer ensceneert hij een diner dat tussen de bomen zweeft of wekt hij tinnen soldaatjes tot leven, de andere keer doopt hij tien Perzische katten in pastelkleurig pigmentpoeder of bestelt hij 80 witte konijnen en 250 struisvogeleieren.

Walker sloot zich voor The Garden of Earthly Delights met dertien modellen en zijn vaste medewerkers vijf dagen op in een landhuis in het noordoosten van Engeland.
Walker sloot zich voor The Garden of Earthly Delights met dertien modellen en zijn vaste medewerkers vijf dagen op in een landhuis in het noordoosten van Engeland. © GF/Tim Walker/Nicola Erni Collection, 2015

Zijn Alice in Wonderland-achtige droomwereld, soms betoverend en angstaanjagend tegelijk, siert sinds 1995 de Angelsaksische edities van Vogue, naast bladen als Harper’s Bazaar, W en Love. Nochtans zegt Walker (47) niet geïnteresseerd te zijn in mode. Die gebruikt hij veeleer als een verkleedkist, ten dienste van zijn levendige fantasie. De Brit gaat er trouwens prat op digitale nabewerking te mijden: zijn theatrale sprookjes komen uitsluitend tot stand met behulp van set designers en vaak op maat gemaakte rekwisieten.

Dagdromen

Maar ook voor de Tim Burton van de modefotografie was de befaamde Tuin der Lusten van Jheronimus Bosch een uit- daging. Walker, naar eigen zeggen gefascineerd door het drieluik sinds hij het ontdekte in een kunstboek van zijn grootouders, brengt er dit najaar een hommage aan in Het Noordbrabants Museum in ‘s-Hertogenbosch, de geboortestad en laatste rustplaats van de schilder.

‘Als kind kon ik urenlang bezig zijn met de Tuin der Lusten‘, vertelt de welbespraakte Walker aan de vooravond van de opening. ‘Er zitten zoveel details in dat je voort- durend iets nieuws kunt ontdekken. Veel heeft te maken met de tijd waarin Bosch leefde, denk ik. Mensen waren veel meer met het innerlijke bezig, met hun gevoelsleven en fantasie. Dat is voor ons veel moeilijker. We worden zodanig bestookt met informatie en prikkels dat we vaker afgeleid worden. Dagdromen over de overgang van de dag naar de nacht, naar een kaars turen en ongestoord mijmeren – dat kennen wij haast niet meer.’

Brits topfotograaf Tim Walker doet mode rijmen op magie
© GF / TIM WALKER / NICOLA ERNI COLLECTION, 2015

Walker realiseerde The Garden of Earthly Delights in opdracht van The Nicola Erni Collection, de privéverzameling van de gelijknamige Zwitserse. De extravagante serie, 26 beelden, werd geschoten in een landhuis in het noordoosten van Engeland. Daar sloot Walker zich vijf dagen lang op met dertien modellen en zijn leger van medewerkers. Van set designer Shona Heath zijn in ‘s-Hertogenbosch trouwens prachtige rekwisieten te zien.

Een groot deel van het voorbereidende werk bestond erin herkenbare visuele elementen uit het werk van Bosch te distilleren, legt Walker uit. Zo keren onder meer een geaderde bubbel en symbolen als schelpen, wijnranken en slangen meermaals terug. ‘Onze mogelijkheden waren uiteraard niet onbeperkt. We moesten de scènes echt kunnen creëren, niet met digitale snufjes maar met mensen, en sommige figuren van Bosch kwamen sowieso niet in aanmerking. Zijn metershoge vogels bijvoorbeeld, en dieren waarvan het niet eens duidelijk is wat ze zijn.’

Hoe ging je om met de seksuele taferelen in het werk van Bosch?

Tim Walker: Wat werkt in een schilderij, werkt daarom nog niet in fotografie. Daarin gaat naakt snel de pornografische toer op. Anderzijds kun je geen hommage brengen aan Bosch zonder naakt, een van de redenen waarom ik nooit aan zijn Tuin der Lusten refereerde in mijn modereportages. Dat er in deze serie ook ontwerperskleding te zien is, was aanvankelijk niet de bedoeling. Maar de herfst-wintercollectie 2015 van Valentino Couture was zo goddelijk mooi dat ik ze niet kon laten liggen. Het klopte ook als een bus, want de ontwerpers van de collectie hadden dezelfde periode in de kunstgeschiedenis onderzocht en inspireerden zich op dezelfde middeleeuwse noties van schoonheid. Maar dat ik zo spontaan een collectie wil fotograferen, gebeurt maar zelden. Veel mode van nu is ruis: ongeïnspireerd en louter op commercie en onophoudelijke consumptie gericht. Zomaar plaatjes van handtassen schieten, dat interesseert me niet.

Herkenbare elementen uit het werk van Bosch, zoals een geaderde bubbel en symbolen als schelpen en wijnranken, keren meermaals terug.
Herkenbare elementen uit het werk van Bosch, zoals een geaderde bubbel en symbolen als schelpen en wijnranken, keren meermaals terug.© GF / TIM WALKER / NICOLA ERNI COLLECTION, 2015

Je staat erom bekend beelden precies zo te regisseren zoals ze in je fantasie opborrelden. Was dat ook hier het geval?

Vroeger was ik heel specifiek in mijn instructies. De tekeningen die ik vooraf maak, gaven toen nog een gedetailleerd beeld van de props en zelfs van de uitdrukkingen op de gezichten van de modellen. Dat doe ik nu veel minder. Ik creëer nu vooral werelden, waar ik dan een aantal modellen en andere elementen van de foto in vrijlaat. Ik wacht meer af en registreer vooral wat er op het moment zelf gebeurt. Dat viel me vroeger veel zwaarder. Fotografie is behoorlijk intimiderend. Alsof je samen met andere mensen een dans moet uitvoeren, en de opdracht nog bemoeilijkt wordt door tijdsdruk en het besef dat je bekeken wordt. Voor mij is fotograferen echt een performance.

Op die enorme sets lopen talloze medewerkers rond. Hoe behoud je de con- trole?

Al te nadrukkelijk geregisseerde foto’s leven niet. Ik kan als fotograaf dus sowieso niet al te rigide of dictatoriaal te werk gaan. Ik vraag mensen als Shona en de modellen ook uitdrukkelijk om hun eigen creatieve input, want daarin zit misschien precies wat ik nodig heb. In deze serie zit bijvoorbeeld een foto waarin Melanie Gaydos gesluierd is en haar wijsvinger op een witte parel legt. Ik heb geen flauw idee meer waar die geste vandaan kwam – misschien was het rekwisiet gevallen bij een andere scène en had ze het toevallig opgeraapt. Maar ik weet zeker dat ik haar niets gevraagd had, en dat het zonder dat detail niet dezelfde foto zou zijn. Die spontaniteit is voor mij meer en meer het geheim van fotografie: het leven in het beeld, iets dat je op voorhand niet met elkaar kunt afspreken, en het menselijke element. Evenwicht is dus heel belangrijk. Het laatste wat je wilt, is dat haar, make-up of de aankleding van de set alles gaat overheersen en de schoonheid van het menselijke aspect verbergt.

Model Melanie Gaydos legde haar vinger spontaan op de witte parel.
Model Melanie Gaydos legde haar vinger spontaan op de witte parel.© GF / TIM WALKER / NICOLA ERNI COLLECTION, 2015

De laatste jaren werk je wel vaker als portretfotograaf. Puur toeval?

Ik word gewoon een dagje ouder. (lacht) Op fysiek en emotioneel vlak vergt het veel energie om zoveel modellen en medewerkers op een plek te verzamelen en gedurende enkele dagen samen te spelen. Uiteindelijk ben ik degene die alles choreografeert. Bovendien werk ik met zware camera’s en kloppen we tijdens zulke shootings lange uren. Enkel tableaus schieten, dat zou ik gewoon niet volhouden.

Zouden digitaal bewerkte beelden minder impact hebben?

Alles in mijn werk heeft ooit bestaan, precies zoals je het op foto ziet. Mijn beelden liegen niet, waardoor ze volgens mij ook zo’n emotioneel effect hebben. Mensen kunnen het misschien niet onder woorden brengen, maar ik denk wel dat ze dat verschil merken. Ik ben trouwens niet principieel tegen fotoshoppen. Sommige fotografen maken er enorm slim gebruik van en doen er prachtige dingen mee. Alleen is dat niet het soort schoonheid die ik wil uitdrukken. Ik speel bewust binnen de parameters van de werkelijkheid, net omdat het zulke intense en buitengewone ervaringen oplevert. Als een model in de serie haast op een uil lijkt, dan deed ze dat ook op het moment dat ze voor mijn lens stond. Wat niet wegneemt dat ik bezorgd ben over de onverantwoordelijke manier waarop sommige fotografen omspringen met nabewerking en de rolmodellen die jongeren te zien krijgen. Op sommige beelden zijn mensen tot in het absurde gemanipuleerd, en toch worden die dan als waarachtig voorgesteld. Dat blijft volgens mij niet duren. Zeker in de commerciële sfeer zullen nieuwe regels zulke hersen- loze praktijken aan banden leggen.

De herfst-wintercollectie 2015 van Valentino Couture bleek geknipt voor het thema.
De herfst-wintercollectie 2015 van Valentino Couture bleek geknipt voor het thema.© GF / TIM WALKER / NICOLA ERNI COLLECTION, 2015

De Tuin der Lusten verbeeldt de zondigheid van de mens. Hoe past dat in je sprookjesachtige wereld?

Het is vast geen toeval dat het werk nog altijd wereldwijd weerklank vindt. De mensheid heeft altijd vreselijke trekjes gehad, en we hebben meer dan ooit het gevoel dat we daar vroeg of laat op afgerekend zullen worden. Ik geloof sterk dat die stemming in de toekomst nog veel waardevolle kunst en creativiteit zal voortbrengen. Maar voor mij is dit project helemaal niet duister of sinister, integendeel. Ik heb gewoon instinctief iets gemaakt dat voor mij vooral schoonheid en sterke mensen toont, en ondertussen hebben we gedurende enkele dagen de wereld van Bosch tot leven gewekt. Mijn werk draait rond dromen en fantasie, en zo bekijk ik ook deze serie: als een geheime deur naar een denkbeeldige wereld die plotseling werkelijkheid wordt.

Expo in Het Noordbrabants Museum tot 25 februari 2018. Info: timwalkerphotography.com, hetnoordbrabantsmuseum.nl.

Tim Walker

Geboren in 1970 in Guilford. Werkt als 19-jarige stagiair aan het archief van Cecil Beaton in Londen. Behaalt zijn diploma fotografie aan het Exeter College of Art in 1994 en wordt assistent van Richard Avedon. Publiceert zijn eerste modeproductie in 1996 in de Britse Vogue.

Strikt campagnes voor onder meer Yohji Yamamoto en Guerlain. Ontvangt in 2008 de Isabella Blow Award for Fashion Creator van de British Fashion Council. Wint in 2011 een prijs voor zijn kortfilm The Lost Explorer op het Chicago United Film Festival. Schoot de Pirelli-kalender voor 2018, met uitsluitend zwarte modellen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content