De nieuwe regels

::Twaalf Liefdes, filosofische bespiegelingen, Cees Maris van Sandelingenambacht,

Uitgeverij Nieuwezijds.

Waarom geeft een jonge vrouw aan een bijna dertig jaar oudere vrouw een boekje als Twaalf liefdes van Cees Maris van Sandelingenambacht, vroeg ik me af toen ik het cadeautje dat ik vorige zondag kreeg wat nader bekeek. Een miniboekje met twaalf beknopte filosofische beschouwingen over de vormen van liefde die mensen in de loop der tijden hebben beoefend. De schenkster schreef er nog wel als motto een vers van Pablo Neruda in : “Ik ben hier niet om te oordelen, enkel om te beminnen.” Ze heeft de leeftijd van mijn kinderen, de mild geïntentioneerde schenkster.

Misschien wou ze mij duidelijk maken dat in deze tijden beminnen niet zo eenvoudig is als mensen van mijn generatie over het algemeen plegen te denken, uit gewoonte of uit angst voor de doolhof. Het is niet omdat in alle media iedere mogelijke vorm van liefde expliciet aanwezig is en omdat alle technieken met woord en daad worden aangeprezen, dat van iemand houden helder als water zou zijn. Een partner kiezen, twee levens samenleggen voor korte of langere tijd of misschien wel met een idealistisch zicht op de eeuwigheid, beider graad van afhankelijkheid en onafhankelijkheid bepalen, beslissen over kinderen krijgen of niet, uit elkaar groeien, een beminde achterlaten, proberen toch vrienden te blijven als je geen geliefden meer bent. Al deze facetten van beminnen en ont-minnen, maken partnervorming nu minder vanzelfsprekend dan ooit.

In een tijd van e-mailliefde, polymorf perverse liefde, meervoudige liefde is het niet verbazingwekkend dat men zich niet langer zomaar overgeeft aan de door hormonen gestuurde passies of/en de voorkeuren van het hart. Want ook de archetypes blijven aanwezig, Casanova en Don Juan reïncarneren nog dagelijks.

Cees Maris schrijft zonder schroom : “Mijn meervoudig ik vormt het centrum van mijn erotisch zonnestelsel.” Het lukt niet langer volgens hem om een algemeen geldende maatstaf van ‘goede’ liefde te formuleren voor de veelheid van liefdesvormen in deze tijd. Steeds minder gelden de regels, voorgeschreven door een al dan niet religieus geïnspireerde moraal als leidraad.

Je zoekt in de liefde zielsverwantschap, maar ook geborgenheid en tegelijk wil je het avontuur en de variatie niet opgeven. Je blijft dagdromen en zoekt in de liefde ook naar zelfverheffing en zelfs religieuze verbondenheid. Een heel levensprogramma voorwaar om dat bij één mens te vinden. Onmogelijk zelfs om dat bij één partner te vinden, laten we dat maar ootmoedig toegeven. Dus zijn er twee uitwegen : je eisenprogramma voor de liefde bewust inperken tot het reëel haalbare of blijven zoeken, altijd weer opnieuw. Met afgesproken regels een meervoudig leven leiden, niet alles met iedereen delen. Precies dat zoeken is de dag van vandaag veelvuldig aan de gang. Niet dat daar altijd zwaarwichtig over wordt gereflecteerd, integendeel. Een vrij banale televisieserie als Kaat&Co geeft daarvan een mooie, zij het wat oppervlakkige, afspiegeling.

Het is een grillige bedding, die van de postmoderne liefde. Wie zich in haar verraderlijke meanders begeeft, riskeert averij op te lopen. Is misschien de populariteit van Amerikaanse how to do-boeken die teruggrijpen naar de regels van paarvorming uit de eerste helft van vorige eeuw, van daaruit te verklaren ?

De langdurige stabiele unie van man en vrouw, die samen kinderen krijgen, permanent in vraag stellen, is zich op glad ijs begeven. Daar kan even mee worden geëxperimenteerd, maar liefst niet te lang, zonder aan fundamenten te raken. Jonge mensen mogen wat langer spelen in het aards paradijs van de liefde dan voorheen, dat is zeker. Maar er lijkt in de maatschappij toch een stroming aanwezig die vindt dat alles maar weer zo snel mogelijk tot de bekende orde moet terugkeren. Een stroming die komt overwaaien vanuit de Amerikaanse moral majority.

Tessa Vermeiren