AAN DE SLAG MET BRAEM

Louter hypothetisch : je koopt een appartement uit 1959 van de architect-modernist Renaat Braem. Dan heb je de keuze. Of je kijkt ernaar met de geest van toen en probeert het erfgoed minutieus te restaureren. Of je kijkt ernaar met nieuwe ideeën en grijpt radicaal in waar nodig. An Michiels koos, samen met i.s.m.architecten, voor het laatste.

Of we wisten dat Renaat Braem wars tegen het advies van de ingenieurs in het betonnen skelet van dit flatgebouw extra verfijnd heeft, vraagt An Michiels. Neen, dat wisten we niet. Als oud-leerling van Le Corbusier ontwikkelde Braem zijn eigen versie van het brutalisme. Een versie waarin hij nieuwe technieken en materialen niet meer wilde verstoppen, maar juist zichtbaar uitspeelde. Volgens die aanpak ontwierp hij de Antwerpse politietoren, het Middelheimpaviljoen en dus ook dit appartementsgebouw De Vel aan de Frankrijklei. Drie jaar geleden stapte designdeskundige An Michiels (41) met haar partner Gerrie en dochter Alek binnen in dit bouwwerk. En in een nieuw hoofdstuk, want na veertien jaar Londen lonkte Antwerpen. “We wisten niet of België nog wel iets voor ons zou zijn. Maar zodra we toch beslisten om iets te kopen, was dit appartement een van de eerste die we bezochten. En ik geloof dat de reactie letterlijk was : ‘Oké, dit moeten we hebben’.”

Designer’s block

Vandaag vullen kostuums en stropdassen de vitrine op de benedenverdieping van het gebouw. Een halve eeuw geleden was dat anders. Dan moest je hier zijn voor de laatste nieuwe mode in… golfplaten. De opdracht voor het ontwerp van dit flatgebouw kreeg Renaat Braem van een Eternitverdeler en dat mocht iedereen weten. Van de gevelpanelen tot de traptreden, het volledige Eternitgamma werd in het gebouw verwerkt. “Ik kan me voorstellen dat mensen vandaag bij de gevel aan prefab denken”, vertelt An. “Maar ik vind die echt fantastisch. Natuurlijk zijn het de panelen en het brute beton die eerst opvallen. Maar als je verder kijkt, zie je een mooie compositie en kleine, meer organische details.”

Ans achtergrond verraadt haar. Ze is zelf architect van opleiding, maar koos ervoor om de renovatie van dit appartement samen met i.s.m. architecten te realiseren. “Ik teken zelf al een aantal jaren niet meer,” zegt ze, “maar je zou inderdaad denken dat ik me hier nog eens echt kon laten gaan. Had ik dit voor iemand anders moeten doen, geen enkel probleem. Maar voor jezelf ontwerpen is anders. Tja, een designer’s block zeker ? (lacht) Iets wat ik nog al bij bevriende architecten heb gezien.”

Braem houden wat Braem is, dat was het opzet van i.s.m.architecten voor deze renovatie. Eén obstakel : ergens in de jaren tachtig werd nogal wat atypisch sanitair in dit appartement gedropt. De hal, de living met haar unieke interieurelementen en de slaapkamers bleven origineel Braemsiaans, maar een volledige herinterpretatie van de keuken, de badkamer en het toilet drong zich wel op. Net als het creëren van een extra doorgang in wat voorheen een opbergwand was. De ingrepen die i.s.m.architecten doorvoerde, worden niet verstopt. Net integendeel. Opmerkelijke houten lijsten rond de nieuwe kasten en doorgangen en een lichtroze PU-vloer, daarmee accentueren de architecten het contrast tussen nieuw en oud, tussen hedendaags en authentiek.

Wat Renaat Braem er vandaag zelf zou van vinden ? “Tja,” antwoordt An, “hij verwerkte in dit gebouw materialen van Eternit, wat echt nieuw spul was in 1959. Hij was zeer vooruitstrevend voor zijn tijd. Maar dan vind ik dat wij dat vandaag ook mogen zijn. Door bewust voor PU-vloeren te kiezen en niet voor materialen uit de jaren vijftig of zestig, willen we precies op datzelfde elan voortgaan en zaaien we geen twijfel tussen oud en nieuw.”

De verhuizers

Als er iets is waar An en Gerrie niet vies van zijn, dan is het verhuizen. Tot op heden zijn ze in hun leven al elke vijf jaar verhuisd. Als designliefhebbers koesteren ze één stuk dat hen door al die woningen heeft gevolgd : het robuuste rekkensysteem van Dieter Rams voor Vitsoe.

De overschakeling van de Londense woonnormen naar de Antwerpse heeft An en Gerrie zichtbaar deugd gedaan. “Dit appartement is naar ons gevoel een paleis. Het is reusachtig in vergelijking met de woonoppervlakte waarmee je in Londen genoegen moet nemen. En we wonen ook nog eens pal in de stad, wat echt onmogelijk was in Londen.” Prima ligging, prachtig uitzicht, de enige opmerking die bezoekers hier durven te maken, is eens subtiel polsen of An en Gerrie toch geen tuin missen. “Bij generatiegenoten zien we vaak hoe ze hun leven helemaal omgooien voor een huis met wat buitenruimte. Maar voor ons is deze plek de logica zelve. En van op ons terras de zon zien zakken tussen de Boerentoren en de kathedraal is ook niet mis.”

Tekst Mien De Vriendt & Foto’s Luis Diaz Diaz

De bijna banale gevel doet niet vermoeden dat deze blok gebouwd werd door Renaat Braem, een van onze beroemdste architecten uit de vorige eeuw.