Zeker een derde van de boomsoorten in de wereld met uitsterven bedreigd

Tussen een derde en de helft van alle boomsoorten op aarde wordt bedreigd. Dat blijkt uit het State of the World’s Tree Report, het grootste wereldwijde onderzoek naar de bomen in de wereld dat tot nu toe werd verricht.

Bomen hebben miljoenen jaren overleefd, zich ontwikkeld en aangepast aan veranderende klimaten, maar tegen de huidige menselijke bedreigingen zijn ze niet opgewassen. Dat blijkt uit het State of the World’s Tree Report. Het uitgebreidste onderzoek naar de staat van de bomen in de wereld tot nu toe werd uitgevoerd door 60 organisaties en 500 experts onder leiding van Botanic Gardens Conservation International en de IUCN Special Survival Commission.

Het rapport komt met de schokkende conclusie dat van de 58.497 boomsoorten op aarde er tenminste 17.500 (29,9 procent) met uitsterven in het wild bedreigd worden. Nog eens 4.099 soorten (7,1 procent) worden mogelijk bedreigd en 142 soorten (0,2 procent) zijn al uitgestorven. Van slechts iets meer dan veertig procent van de boomsoorten is vastgesteld dat ze veilig zijn. De overige boomsoorten zijn niet onderzocht of er zijn te weinig onderzoeksgegevens voorhanden om conclusies te kunnen trekken.

Enkele van de meest bedreigde boomsoorten zijn magnolia’s, plankwortelbomen (dipterocarps) die voorkomen in de regenwouden in Zuidoost-Azië, esdoorns, kaneelbomen en eiken. In alle landen waar de grootste diversiteit aan bomen voorkomt, lopen ze gevaar. Brazilië spant de kroon: daar worden 1.788 boomsoorten met uitsterven bedreigd. Ook in Indonesië, Maleisië, China, Colombia, Venezuela en Madagascar gaat het slecht met de bomen.

De belangrijkste oorzaken van de dramatische achtergang van de boomsoorten zijn de landbouw (29 procent), houtkap (27 procent), veeteelt (14 procent), bebouwing (13 procent), branden (13 procent), mijnbouw en energieproductie (9 procent), hout- en pulpproductie (6 procent), invasieve soorten (5 procent) en klimaatopwarming (4 procent). Overigens is de rol van de klimaatopwarming groter omdat er geen rekening mee gehouden wordt dat opwarming van de aarde het aantal branden en ziektes onder bomen vergroot.

De rol die bomen spelen in het leven op aarde kan niet overschat worden. ‘Bomen zijn essentieel… het is als een Jenga toren’, zegt Malin Rivers, de hoofdauteur van het rapport, aan de Guardian. ‘Trek er de verkeerde uit en het hele ecosysteem valt in elkaar.’

Bomen spelen een cruciale rol in de biogeochemische processen op aarde. Zo bewaren ze ongeveer 50 procent van de koolstof op aarde en 75 procent van het zoetwater. Verder beïnvloeden ze de bodemgesteldheid en het klimaat en zijn ze essentieel voor talloze planten, dieren en andere levende wezens. Ook voor de mens zijn ze onmisbaar. Al was het maar omdat we hout gebruiken om te bouwen, voor warmte, we eten de noten en het fruit, gebruiken delen van bomen in medicijnen en genieten van wandelingen tussen de bomen.

Volgens Rivers is nu dan ook de tijd gekomen dat we moeten handelen. Het rapport geeft een aantal maatregelen die we kunnen treffen om het tij te keren. Zo moeten gebieden waar bedreigde bomen voorkomen beter beschermd worden, de bomen die het ernstigst bedreigd worden moeten aangeplant worden, op internationaal niveau moet er beter samengewerkt worden, er moet veel meer geld komen voor beschermingsmaatregelen en ernstig bedreigde boomsoorten moeten bewaard worden in botanische tuinen en zaadbanken.

De onderzoekers hebben ook de Global Tree Portal gelanceerd waarop per boomsoort, per land en op wereldniveau te zien is welke beschermingsmaatregelen er genomen worden. ‘Voor het eerst weten we welke soorten bedreigd worden, waar ze zijn en op welke manier ze bedreigd worden zodat we beter gefundeerde beschermingsbesluiten kunnen nemen,’ zegt Rivers. ‘Deze soorten zijn nog niet uitgestoriven. Er is nog steeds hoop. Er zijn nog manieren om ze te redden van de afgrond.’