Grote dieren maken comeback in Europa

Alhoewel dieren elders in de wereld in een alarmerend tempo afnemen, maken wilde dieren in Europa een comeback. En dat dankzij maatregelen zoals meer juridische bescherming en het vergroten van beschermde natuurgebieden.

Wolven, bruine beren, bevers, wisenten en arenden: het gaat ze allemaal voor de wind in Europa. Dat blijkt uit het rapport ‘Wildlife Comeback in Europe’ gemaakt in opdracht van Rewilding Europe door Zoological Society of London, Birdlife International en European Bird Census Council. Ze bekeken hoe het met vijftig diersoorten in de afgelopen 40 of 50 jaar is gegaan en de resultaten zijn overwegend positief.

Het grootste succesverhaal is de bever. Halverwege de twintigste eeuw leefden er nog maar zo’n 1200 bevers in Europa omdat er massaal op ze was gejaagd om hun pels en vlees. Sinds 1960 is hun aantal met 16.000 procent gegroeid.

Bij de grotere zoogdieren zijn vooral de wolven aan een flinke opmars bezig. Eeuwenlang werd het dier uitgeroeid door mensen en daardoor was er in de jaren zeventig van de twintigste eeuw nog maar een handjevol roedels in het zuiden en noordoosten van Europa over. Door beschermingsmaatregelen en een grotere tolerantie van mensen voor de wolf komen er nu zo’n 17.000 voor in heel Europa en zijn er plannen om het dier ook in het Verenigd Koninkrijk te herintroduceren. Ook beren, grijze zeehonden, wisenten (Europese bizons) en bultruggen doen het goed.

Bij de vogels is vooral een toename te zien bij de zeearenden. Tussen 1970 en 2018 is deze populatie met 445 procent gegroeid en dat is te danken aan meer juridische bescherming en het terugdringen van het gebruik van giftige pesticiden. Ook brandganzen, vale gieren, kroeskoppelikanen en grote zilverreigers zijn aan een flinke opmars bezig.

Dit alles bewijst dat met het nemen van de juiste maatregelen veel te bereiken valt. Wat is er de afgelopen jaren gebeurd? Beschermde natuurgebieden zijn vergroot en meer met elkaar verbonden, de juridische bescherming is beter, habitats zijn verbeterd, bepaalde diersoorten zijn geherintroduceerd en verstorende bezigheden zoals de jacht op wilde dieren zijn beperkt. Volgens hoofdauteur van het rapport Sophie Ledger is er dan ook reden voor optimisme omdat het bewijst dat dieren zich kunnen herstellen als ze de kans krijgen en de juiste beschermingsmaatregelen genomen worden.

Toch zijn er nog veel gebieden in Europa waar geen wilde dieren voorkomen en niet iedereen is er blij mee wanneer grote roofdieren zoals wolven en beren er vrij zouden rondlopen. Deze dieren worden vaak gezien als een bedreiging. Toch wegen de voordelen ruimschoots op tegen de nadelen. Ecosystemen worden gezonder door de aanwezigheid van deze roofdieren, de bodem wordt er vruchtbaarder door, de opslag van CO2 neemt toe, het heeft een positief effect op het welzijn van mensen die de natuur intrekken en op de lokale economie omdat deze dieren toeristen trekken. Europa probeert de pijn van de tegenstanders te verzachten door subsidie te verstrekken voor hekken en voor honden die schapen kunnen beschermen en door boeren van wie vee door roofdieren is gedood te compenseren.

Alhoewel het dus vooruit gaat met de wilde dieren in Europa, verkeren de meeste beschermde natuurgebieden nog altijd in slechte staat en halen de dieren nog lang niet de aantallen die ze zouden moeten hebben. Het werk van Rewilding Europe is dan ook nog niet af, zegt directeur Frans Schepers aan de Guardian. ‘Door te leren van de succesverhalen kunnen we de terugkeer van wilde dieren over de hele linie maximaliseren.’ Een van de initiatieven die een grote positieve impact op de dieren in Europa zal hebben is de voorgestelde Europese wet EU Nature Restoration Law waarin onder andere is opgenomen dat het gebruik van pesticiden tegen 2030 gehalveerd moet zijn.

Vooral op mondiaal niveau is er nog veel werk aan de winkel. De volgende kans om de biodiversiteit in de wereld op te krikken is de biodiversiteitstop COP15 die in december in de Canadese stad Montreal zal plaatsvinden.