Macarons, baljurken en een bad op pootjes: een nacht in het vijfsterrenhotel in Versailles

Een stap terug in de tijd, met veel grandeur. Le Grand Contrôle, het enige hotel binnen het kasteel van Versailles, nodigt uit tot een royaal verblijf, met privérondleiding.

Stel je voor: de zon gaat onder en helemaal alleen loop je door de wereldberoemde Spiegelzaal van het bekendste kasteel van Frankrijk. Er zijn geen andere bezoekers. In je kamer stap je in je bad op pootjes. Je neemt een roze macaron van de schaal en neemt een hap. Je gedachten gaan uit naar morgen, wanneer je gaat picknicken langs het Grand Canal. Wat een luxe… Versailles is het derde meest bezochte monument van Frankrijk en het heeft zijn plaats in de collectieve verbeelding, gevoed door de filmindustrie – denk maar aan Sofia Coppola’s Marie Antoinette – maar ook door de duizenden video’s met de hashtag #versailles, die meer dan 865 miljoen keer bekeken zijn op TikTok.

Hollywoodwaardig

Achter de discrete koetsingang van nummer 12, rue de l’Indépendance Américaine, bevindt zich een imposant gebouw. Om driehonderd jaar terug te gaan in de tijd, moet je gewoon de deur openduwen. Dit is Le Grand Contrôle, het enige hotel op het terrein van het domein, dat zijn bevoorrechte gasten een unieke, Hollywoodwaardige ervaring biedt.

Het is dan ook met kloppend hart dat we het programma ontdekken dat voor ons is voorbereid door Charles Thomas, eerste butler van Le Grand Contrôle, die, zo verzekert hij ons, ervoor zal zorgen dat dit een onvergetelijk verblijf wordt. Wat staat er op het menu voor de komende 24 uur? Privérondleidingen door het kasteel en de bijgebouwen buiten de openingsuren, een koninklijk vieruurtje – de favoriete maaltijd van Marie Antoinette – een ‘zonnekoningmassage’, het koninklijk festijn, bedacht door multisterrenchef Alain Ducasse en niet te vergeten het ‘koninklijk ontwaken’ met het prinselijk ontbijt.

Op een frisse ochtend staan ​​we aan de ingang van het gebouw dat in 1681 werd gebouwd door Jules Hardouin-Mansart, de favoriete architect van Lodewijk XIV. Le Grand Contrôle was de officiële residentie van de minister van Financiën onder Lodewijk XV en Lodewijk XVI – het dankt zijn naam aan de bewaker van de koninklijke rekeningen – en het heeft in de loop der jaren de Europese culturele en politieke elite zien passeren. Het is waarschijnlijk hier dat de toekomstige Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring werd opgesteld, want het originele exemplaar, ondertekend door Lodewijk XVI, bevindt zich een paar stappen verderop in de Centrale Bibliotheek.

Charles wacht ons op, de driekantige steek onder de arm, en een warme bontsjaal over zijn livrei. Zijn uniform is geïnspireerd op de kleding van toen, maar uiteraard aangepast aan het leven van nu. Er waren niet minder dan honderd schetsen nodig om alle drieëntwintig kostuums te ontwerpen, waarbij rekening moest worden gehouden met de verschillende functies, maar ook met de kleuren en materialen die in elk van de stukken werden gebruikt om zo een ​​perfecte harmonie te creëren. Behalve de verfrissingen en de bergen macarons en vers fruit die in alle gemeenschappelijke ruimtes voor het grijpen liggen, wacht ons een grote verrassing: het hotel heeft ons een upgrade gegeven, naar de suite van Madame de Staël, dochter van de minister van Financiën Jacques Necker, vrouw der letteren en essayiste.

Gondelen als Lodewijk XIV

Voordat we onze appartementen van 150 m² ontdekken – een oppervlakte die de meeste Parijzenaars groen van jaloezie zou doen uitslaan – brengen we een bezoek aan de tuinen, aan boord van een van de golfkarretjes die gratis ter beschikking worden gesteld aan gasten die weinig tijd, of gewoon geen zin of energie hebben om te stappen. Een bewegwijzerde route loopt rond de bosjes en beslaat de ongeveer twee kilometer die het hotel van het Grand Trianon scheiden. Charles neemt het stuur over en neemt de rol van gids op zich. ‘In de zomer kunnen onze klanten op het Grand Canal spelevaren met kleine elektrische boten’, legt hij uit. Best handig als je jezelf in de rol van Lodewijk XIV wilt verplaatsen, die graag met zijn gondel het bassin op ging.

In de winter zijn de meeste ‘groene kamers’ gesloten, ook de beroemde ‘balzaal’, bekend uit de film The King’s Gardens, waarin Matthias Schoenaerts de rol van André Le Nôtre vertolkt, maar het vijftigtal tuinmannen blijft onvermoeibaar aan het werk. De uitdaging is dit jaar extra groot, omdat in het park de ruiterevenementen van de Olympische en Paralympische Spelen van Parijs 2024 zullen plaatsvinden. Overal zijn de renovatiewerken in volle gang: tegen juli moeten alle steigers die nog steeds aan het Grand Trianon en het Château staan, afgebroken zijn. De zestig ton lood van de door vier paarden getrokken strijdwagen van Apollo, opnieuw met bladgoud bekleed, heeft zojuist zijn plaats hervonden midden in het bassin dat zijn naam draagt. Het zicht vanaf de Parterre d’Eau slaat je met verstomming: het is bijna niet voor te stellen dat hier vierhonderd jaar geleden enkel moerassen waren.

Helaas bederft een vervelende motregen de pret en dwingt hij ons terug te keren naar Le Grand Contrôle. De transformatie van dit historische gebouw tot een bonbonnière in Louis XVI-stijl, in opdracht van de Lov-hotelgroep die onder meer de Les Airelles-hotels bezit, duurde bijna vier jaar.

‘Wat dit hotel onderscheidt van andere vijfsterrenhotels is vooral de bescheiden omvang’, benadrukt algemeen directeur Julien Révah, die we boven aan de imposante houten trap ontmoeten. ‘In totaal dertien kamers en suites, voor maximaal zesendertig gasten, bediend door een staf van honderdtwintig medewerkers. Dat is een ongeziene verhouding, waardoor wij een uitzonderlijke kwaliteit van dienstverlening kunnen bieden. Het is ook een uitnodiging om de wereld buiten volledig te vergeten, want hier wordt alles in het werk gesteld om de gasten alle besef van tijd te doen verliezen.’

Flakkerende kaarsen

Waar je ook kijkt, alles is in de mate van het mogelijke uit de periode van de beroemde koningen. Het meubilair natuurlijk – met uitzondering van het beddengoed uiteraard, en de granaatrode fluwelen banken in de audiëntiezaal die toebehoorden aan modeontwerper Hubert de Givenchy – maar ook de schilderijen, de gravures, de boeken in de bibliotheken. Zonder de fotogenieke harp te vergeten die opgesteld staat in de kamer op de eerste verdieping waar Germaine de Staël graag salon hield.

Maar liefst duizend meubelstukken en kunstwerken heeft men opgesnord bij antiquairs en in veilingzalen en vervolgens gerestaureerd in de pure traditie van Franse luxe. Hier zijn spots verboden, net als televisietoestellen. De kroonluchters met speciale ledlampen geven een zacht, flatterend licht, dat lijkt op dat van flakkerende kaarsen.

‘De wetenschappelijke commissie die verantwoordelijk was voor de renovatiewerken vertrok van de laatste inventaris die we in ons bezit hadden, die uit 1788, die stuk per stuk opsomde wat zich in Le Grand Contrôle bevond’, herinnert Julien Révah zich. Deze lijst vertelt ons veel over de luxueuze levensstijl van de rekenmeester des konings: het gebouw was misschien minder opzichtig dan het kasteel, maar de man bevoorraadde zich bij dezelfde ambachtslieden.

Voor de wandtapijten en gordijnen baseerde binnenhuisarchitect Christophe Tollemer zich op de archieven van het huis Pierre Frey: sommige patronen in de suites zijn dus identiek aan die van het Petit Trianon. ‘Als je hier binnenkomt, word je ­ondergedompeld in de wereld van Marie Antoinette’, vervolgt Julien Révah.

Bed met baldakijn

Niet getalmd, we versnellen de pas en dalen af naar de kelders waar het enige anachronisme van het gebouw verborgen zit: het vijftien meter lange zwembad en de Valmont Spa – we denken er automatisch een verborgen verwijzing bij naar de held uit Les Liaisons Dangereuses – waar Charles voor ons een massage heeft geboekt met geurige oliën van het gereputeerde Maison Caulières, erfgenaam van knowhow die teruggaat tot 1714. Nog een duik in het blauwe zwembad en we trekken naar onze zoldersuite op de tweede verdieping.

Aan weerszijden van een lange gang die naar de woonkamer leidt liggen twee slaapkamers. In de grootste, met behang met bloemen en vogels, staat een bed met een baldakijn in ‘Poolse stijl’. Een witte katoenen nacht­japon ligt klaar, een pen in de vorm van een veer en een notitieboekje met onze initialen om op de ouderwetse manier onze herinneringen op te tekenen. Als hoogtepunt heeft de bad­kamer een koninklijke verrassing in petto: een ruim ligbad op pootjes, met uitzicht op de Honderd Trappen, het decor van zoveel legendarische filmscènes.

Het is al tijd voor de namiddagthee, die aan de hotelgasten wordt aangeboden. Chef Alain Ducasse heeft er een klein kunstwerk van gemaakt, met onder meer een briochebroodje met kreeft en avocado op smaak gebracht met mierikswortel, zalm met citrusvruchten, coupes rijstpudding en witte chocolade, geurige marshmallows, macarons – natuurlijk – en cake. Hierbij wordt warme chocolademelk met oranjebloesem geserveerd, iets waar de koningin dol op was. ‘Niet alle gasten zijn even goed mee met de Franse geschiedenis’, geeft Julien Révah aan. ‘Sommige mensen nemen een korte bocht en koppelen Lodewijk XIV aan Marie Antoinette. Het is aan ons om dat voorzichtig te corrigeren. Ook tijdens onze privérondleidingen doen we dat. We merken steeds weer dat onze gasten gefascineerd zijn door die koningin, in het bijzonder de Amerikaanse klanten, die vandaag onze belangrijkste markt vertegenwoordigen.’

In Parijs is alles mogelijk: voor de gasten die dat wensen laat het hotel baljurken en luxueuze hofkleding brengen, die oorspronkelijk gemaakt zijn voor films of televisie. Er zijn zelfs kostuums voor kinderen. ‘Ik was eerst sceptisch, maar het is een succes’, vertelt de hotelier. ‘Mensen lopen rond in het hotel, drinken thee in hun kostuums. Op een mooie lentedag hebben we voor de verjaardag van een meisje zelfs boerderijdieren op het terras gezet, net zoals in de film van Sofia Coppola. Het levert onvergetelijke foto’s op, herinneringen die een leven lang meegaan.’

Spiegelzaal voor twee

De nacht is zojuist gevallen. Terwijl de laatste bezoekers Versailles verlaten, brengt een auto ons naar de hoofdingang, waar de gids die ons naar de appartementen van de koningin en de Spiegelzaal zal brengen ons opwacht, het hoogtepunt van de privérondleidingen die ook bij de prijs van het verblijf zijn inbegrepen. ‘Jullie zijn maar met z’n tweeën!’ roept ze uit. ‘Jullie krijgen de Spiegelzaal speciaal voor jullie alleen, dat heeft ­Lodewijk XIV zélf waarschijnlijk nooit meegemaakt.’

Zo rustig was het nooit in het kasteel. Duizenden hovelingen en hun lakeien bevolkten elke verdieping van dit grandioze paleis, dat voortdurend in aanbouw en verbouwing was. Tegenwoordig zijn de tienduizend bezoekers per dag – het aantal inwoners van een klein provinciestadje – er niet ver van verwijderd. La Grande Galerie, zoals ze toen heette, was een lange gang van 73 meter die de Salons de la Guerre en de la Paix met elkaar verbond. In de talloze spiegels zien we als het ware de herinnering aan de bewoners van weleer weerkaatst.

Het is met enige aarzeling dat we de gang betreden, zozeer zijn we onder de indruk. ‘Niet iedereen toont zo veel respect’, moppert de gids. ‘De kostuums mogen tijdens de bezoeken niet worden gedragen, maar toch toveren sommige influencers lange jurken en bijzondere accessoires tevoorschijn, geen idee waar ze vandaan komen. Ik heb er zelfs gezien die op de grond gingen liggen om zogezegd “interessante beelden” te maken voor sociale media.’ Al is er niks nieuws onder de zon: ook de koning en de koningin maakten in Versailles een spektakel van zichzelf.

Koninklijke wekker

De beroemde chef-kok Alain Ducasse – goed voor in totaal 21 Michelinsterren, waarvan sinds 2022 één voor Le Grand Contrôle – heeft zijn menu opgevat als een toneelstuk in zes bedrijven, op de klanken van statige barokmuziek. Tussen de gasten door beweegt zich de maître d’hôtel, die de opeenvolgende stoet van entrees, hoofd- en tussengerechten aankondigt, met als pronkstuk een lawine van desserts.

Op drukke avonden worden voor de gasten in de rechtszaal spelletjes bovengehaald, die ook in de achttiende eeuw populair waren, zoals kaarten en cavagnole, de Italiaanse voorloper van bingo. ‘Wilt u morgenochtend graag gebruikmaken van “de wekker van de koningin?”’ vraagt ​​onze butler, alvorens ons erop te wijzen dat we vooral niet mogen vergeten de grote roze doos te openen in onze kamer, want daarin zitten een telefoon en tablet, nodig om de bestelling voor het ontbijt te plaatsen.

De gebeurtenissen van de voorbije dag buitelen nog door ons hoofd – er is te veel gebeurd om echt vredig te kunnen slapen – als er al op de deur wordt geklopt voor het beroemde koninklijke wekken. Voorafgegaan door zachte muziek, met een lantaarn in de hand, schrijdt een bediende binnen en opent de gordijnen. Op het nachtkastje plaatst hij een verfrissend drankje van vers sinaasappelsap en amandelmelk. Het geluid van het bad dat volloopt belooft een zachte start van de dag en dat wordt bevestigd door de komst van het ontbijt, dat we liefst in de zitkamer van onze suite wilden nuttigen.

Vervelen verboden

Lang kunnen we niet blijven rondhangen, we moeten onze koffers pakken voor het tweede deel van ons programma. ‘In totaal kun je er zes doen’, legt Julien Révah uit. ‘Genoeg om ervoor te zorgen dat klanten die meerdere dagen blijven of hier een tweede keer logeren, zich niet hoeven te vervelen. Steeds meer gasten doen dat, er is zoveel te zien in Versailles. En dan zwijgen we nog over de ervaringen die we hun op maat kunnen bieden: een privérondleiding door de koninklijke opera, een ritje te paard op het kasteelterrein of een verfijnde picknick aan de oevers van het Grand Canal, het kan allemaal.’

Er is geen tijd meer te verliezen, het domein van Trianon wenkt, terwijl het vertrekuur nadert. De schaduw van Marie Antoinette hangt over de plek waar ze zoveel van hield. Op deze kille januaridag zien we maar weinig mensen in het charmante dorpje waar de beroemdste koningin van Frankrijk graag boerin speelde. In de zomer zijn de klanten van Le Grand Contrôle de enigen die de sprookjesachtige huizen van het armoedige gehucht mogen bezoeken. Ons bezoek loopt weldra ten einde en we wandelen een laatste rondje door het park, over de paden die er in de winter maar somber bij liggen. We zullen de barok­muziek missen die zachtjes klinkt uit de luidsprekers van ons golfkarretje. Voilà Madame, dit alles was dus Versailles.