Wat doet sociale isolatie met een mens? Drie singles vertellen
De mens is niet gemaakt om alleen te zijn. Toch staan veel singles er deze quarantaineperiode alleen voor. Wat doet die sociale isolatie met lichaam en geest?
Door het coronavirus is er een interessante sociale paradox ontstaan. Enerzijds is er een ongekende solidariteit met verplegend personeel, zieke buren en collega’s. Anderzijds is er het verstoorde dagritme en de eenzaamheid die op de loer ligt. Wat doet dat zo’n sociaal isolement met een mens?
‘Sociale contacten vormen een buffer tegen depressie op de moeilijke momenten in het leven. Een overlijden of een echtscheiding is zware kost. Het helpt als je er dan niet alleen voorstaat. Vrienden kunnen gevoelens van angst wegnemen. Dat is zeker in deze situatie niet te onderschatten’, legt sociaal psycholoog en VUB-professor Frank Van Overwalle uit.
Via onze smartphones blijven berichten over de snelle verspreiding van een nieuw, onbekend virus aan een snel tempo binnenlopen. Het is niet zo verwonderlijk dat die collectieve angst ook je huis en je hoofd binnensluipt. ‘Niemand weet hoe de situatie zal evolueren. Onze levens zijn een stuk van hun gebruikelijke voorspelbaarheid kwijt. Dat is stresserend, zeker als er niemand in de buurt is die kan dienen als bliksemafleider. In mijn praktijk heb ik al mensen zien binnenkomen die na enkele dagen isolatie last hadden van acute psychische stress’, verduidelijkt klinisch psychologe Bo Van den Bulcke.
Angst verlamt
Lusteloosheid, slapeloosheid, passiviteit en piekergedrag zijn typische symptomen van dit soort stress. Dat je na twee weken isolatie nog altijd niet bent toegekomen aan het opkuisen van de dampkap, is dus minder uitzonderlijk dan de overijverige posts op sociale media doen vermoeden.
‘Angst verlamt zowel fysiek als mentaal. Het maakt je passief. Om die spanning om te zetten in ontspanning moet je actie ondernemen. Hoe je dat precies invult, is voor iedereen anders. Het kan bijvoorbeeld helpen om na te denken over wat je die week gaat koken, of stil te staan bij wat je vandaag heeft doen lachen. Dat klinkt banaal, maar zo breng je je gedachten van iets negatiefs naar iets positiefs. Je neemt het stuur van je eigen leven opnieuw in handen’, aldus de psychologe.
Je lijf gaat soms met je gedachten aan de haal
Dat laatste is gemakkelijker als je gezegend bent met een emotioneel kompas dat zelden het noorden kwijtraakt, legt eenzaamheidsexpert Luc Goossens uit. ‘Mensen die balanceren tussen emotionele hoogte- en dieptepunten zijn beter af in gezelschap. Als ze alleen zijn, hebben ze de neiging om zich te verliezen in gepieker en het bedenken van doemscenario’s.’ Skypen met je vrienden of virtuele consultatie bij een psycholoog kan in zo’n geval helpen, net als een coronabuddy om je door deze moeilijke periode heen te loodsen.
Een degelijke dagplanning is een ander hulpmiddel dat in deze woelige tijden houvast biedt. ‘Je dagen structureren helpt om de wereld opnieuw bevattelijk te maken. Als je overvallen wordt door gevoelens van angst of doelloosheid, werkt zo’n planning als een handvat. Anders loop je het risico dat je hele dagen alleen in bed ligt en je je allerhande corona-symptomen inbeeldt. Je gedachten zorgen ervoor dat je lijf in overspanning gaat. Daardoor krijg je panieksymptomen, die erg lijken op de symptomen van corona. Je lijf gaat met je gedachten aan de haal’, verklaart Van den Bulcke.
Sporten en mediteren helpt eveneens om het hoofd koel te houden, al is het maar een paar minuten per dag. ‘Bewegen is een manier om de controle over je lichaam terug te krijgen en de spanning uit je lichaam te verjagen. Een aantal keer bewust diep in- en uitademen kan al helpen om rustig te worden. Je wordt je opnieuw bewust van wat er in je lichaam aan het gebeuren is’, verklaart Van den Bulcke.
Huidhonger
Wie hele dagen alleen doorbrengt, heeft niet alleen meer last van stress en gepieker. Ook het gebrek aan affectie kan serieus doorwegen. Dat gemis van fysiek contact staat in de psychologie bekend als huidhonger. Toch is het een misvatting dat je per se anderen nodig hebt om dat gemis in te vullen. Virtueel contact en externe prikkels kunnen eveneens heil brengen.
‘Een emotie triggert een fysieke reactie. Huidhonger is je lichaam dat vraagt om zo’n fysieke stimulans. Een aanraking van iemand anders is misschien een logische manier om aan die behoefte te voldoen, het is zeker niet de enige. Muziek die jou raakt, kan je bijvoorbeeld kippenvel bezorgen, een kunstwerk doet je glimlachen. Dat zijn ook gevoelens die een fysieke reactie teweegbrengen, zonder dat daar een ander aan te pas komt’, aldus Van den Bulcke.
Het is zeker niet zo dat je de hand aan jezelf moet slaan om de eenzaamheid te bestrijden. ‘Masturbatie kan soelaas bieden voor mensen die ook in het normale, niet geïsoleerde leven ontspanning vinden in seks. Voor anderen kan het net eenzaamheid versterken, omdat het wijst op het gebrek van een partner’, besluit de psychologe.
Laurens (32): ‘De eerste drie dagen wist ik met mezelf geen blijf’
‘Vorig weekend ben ik nog in het park gaan wandelen met vrienden uit de buurt, maar sinds maandag zit ik hier moederziel alleen. De eerste drie dagen vond ik vreselijk. Ik verzonk in een soort semi-comateuze toestand en wist met mezelf geen blijf. Ik had alle tijd van de wereld, maar ik kreeg niet gedaan. Ik voelde een diepe leegte: al die koppels die samen gezellig Netflix kijken, en ik zit hier godverdomme alleen.’
‘Gisteren kwam gelukkig de klik: ik moet het aanvaarden, het is nu eenmaal zo. Ik slaagde erin weer wat structuur in mijn leven aan te brengen. Dat maakt het leven prettiger. Ik sta op, ik fitness een beetje en dan lees ik de krant of begin ik van thuis uit te werken. Om de paar dagen ga ik joggen. Ik kook ook voor een bejaarde buurvrouw, die mij een berichtje stuurt als ze iets nodig heeft. Soms breng ik haar een paar porties lasagne.
”s Avonds kijk ik naar een film op Uncut, een arthouseplatform met steengoede films waar ik een maand gratis toegang heb. Soms bel ik met vrienden. We sturen elkaar grapjes en filmpjes via Whatsapp en Instagram. Ik heb overwogen om een vriendin in huis te halen als quarantainebuddy. Maar voorlopig gaat het wel alleen, en je weet nooit hoe lang je het uithoudt met elkaar.’
‘Ik vind het een voordeel dat iedereen in hetzelfde schuitje zit. Op die manier hééft het nog iets. De deadlines zijn weggevallen, de stress is verdampt. Alles wordt opeens zen. Je begint ervan te filosoferen over de relativiteit van het leven. Langs de telefoon heb ik nu zelfs toffe gesprekken met mijn ouders. Ik mis het natuurlijk wel om mensen te kunnen vastpakken of op café of naar het theater te gaan. Maar het leed wordt verzacht door het financiële voordeel: de afgelopen week heb ik al zeker honderd euro uitgespaard.’
Michelle (39): ‘Samen hier tegen vechten is de enige optie’
‘Vrijdag voor de lockdown had ik nog drie vrienden over de vloer, uiteraard met genoeg afstand van elkaar. Vanaf zaterdag heb ik niemand uit mijn netwerk meer gezien. Ik ben maatschappelijk werker. Mijn collega’s en ik werken nu van thuis, wat niet altijd even simpel is, maar we doen ons best om de gesprekken met cliënten zo vlot mogelijk te laten verlopen.’
‘Met mijn vrienden heb ik de gewoonte ontwikkeld om een virtuele apéro te houden na het werk. Dat is heel gezellig. Heel wat van mijn vrienden hebben wel een partner en sommigen ook kinderen, maar die vinden het ook fijn om af en toe eens met iemand anders te praten. Ik merk ook dat veel mensen mij spontaan beginnen bellen, omdat ze weten dat ik alleen thuis zit. Dat is tof, zo hoor je verschillende mensen die je anders niet zo vaak opbellen.’
‘Ik ben iemand die heel veel energie haalt uit onder de mensen komen, ik leef op van drukke plaatsen en word gelukkig van spontane ontmoetingen. De huidige situatie is dus heel raar voor mij. Voorlopig is het nog niet beangstigend, maar ik mis de drukte al en vrees dat ik het er in de nabije toekomst moeilijk mee zal krijgen. Die virtuele communicatie is heel leuk, maar fysiek afspreken is toch nog gezelliger. Ik probeer niet teveel na te denken over hoe lang dit nog kan duren, want dat zou op m’n gemoed spelen. Ik ben een optimistisch iemand, maar door in isolatie te zitten, denk ik ook meer na over wat er met me zou gebeuren als ik een been breek of iets anders voorheb. Dat zou in deze situatie lastig zijn, maar eigenlijk op een ander moment ook. Je bent dan plots heel erg afhankelijk van andere mensen, die voor jou inkopen moeten doen en komen checken of alles oké is.’
‘Een meer positieve gedachte is dat ik deze periode nuttig kan besteden. Ik heb altijd veel ideeën en plannen, maar weinig tijd om ze uit te voeren. Ik ga dus een stappenplan uitdokteren, zodat ik er na deze quarantaine werk van kan maken. Voorts wil ik ook meer voor m’n blog schrijven en lezen. Ik zie dit echt als een opportuniteit om me bezig te houden met dingen waar ik anders geen tijd, zin of fut meer voor heb.’
‘Dat anderen in groep nog feestjes geven terwijl ik mezelf hier alleen opsluit, vind ik niet echt eerlijk. We moeten er samen tegen vechten, dat is de enige optie. En wie weet draait het dan wel positief uit voor onze wereld. Zo zullen politici na deze crisis hopelijk nooit meer beweren dat er bespaard moet worden op de gezondheidszorg. De solidariteit tussen de burgers is echt hartverwarmend. Als die zich blijft voortzetten, zou deze crisis onze maatschappij wel eens deugd kunnen doen.’
Annelies (31): ‘Dit is een wake-up call’
‘Ik woon alleen, op een appartement in Antwerpen. Normaalgezien werk ik één keer per week van thuis, maar sinds de maatregelen strenger zijn geworden, verplaatsen we ons niet meer naar ons kantoor. Ik kan mijn beroep gemakkelijk van thuis uitvoeren, dus dat valt best mee. Het voorbije weekend heb ik een wandeling gemaakt met een vriendin, maar we bleven op veilige afstand van elkaar. Sindsdien heb ik geen vrienden of familie meer gezien. Ik hou wel veel contact: we bellen soms, maar het voornaamste communicatiemiddel is WhatsApp. De hele dag door sturen mensen foto’s, filmpjes of korte updates. Komend weekend staat er een virtuele apéro op de planning met vrienden uit Frankrijk, die in hetzelfde schuitje zitten als wij. Het is mooi om te zien dat mensen oprecht aan elkaar vragen hoe het met hen gaat. Ik heb de laatste dagen al meer met vrienden gebeld dan ooit tevoren. Op een bepaalde manier zorgt deze fysieke afstand wel voor een digitale nabijheid.’
‘Overdag heb ik mijn werk om me bezig te houden en na de werkuren kook ik uitgebreid, lees ik boeken, kijk ik naar televisieseries en doe ik mijn huishouden. Normaal pendel ik, waardoor ik eerder snel iets ineen flans en ik mijn huishouden ook iets meer verwaarloos. Ik heb gisteren zelfs uitgebreid mijn oven gekuist (lacht). Voorlopig zie ik het nog zitten, maar het weekend zal waarschijnlijk minder gemakkelijk zijn omdat ik dan geen werk heb en het gemis van de leuke uitstapjes extra zal voelen.’
‘Deze situatie doet je ook nadenken over de wereld rond je heen. Zo hoop ik dat het stilvallen van het normale leven een wake-up call kan zijn. Het is het ideale moment om in te zien dat je niet voor iedere conferentie het vliegtuig moet nemen naar de andere kant van de wereld, of iedere dag in je auto naar het werk moet rijden. Hopelijk zien werkgevers dit ook in en zullen ze na deze periode telewerken wat vaker toestaan. Daar zou het milieu ook wel bij varen. Ook wordt het nu heel erg duidelijk dat de mensen waar we het hardst afhankelijk van zijn, niet genoeg naar waarde worden geschat. Dan denk ik natuurlijk aan het zorgpersoneel, maar ook aan vuilnisophalers.’
‘Voorlopig maak ik me nog niet al te veel zorgen om mezelf of mijn naasten. We verkeren nog in goede gezondheid en kunnen rekenen op een netwerk om ons heen. Ik maak me wel zorgen om de meest kwetsbaren in onze maatschappij. Ik las dat asielzoekers niet langer terecht kunnen in centra om aanvragen in te dienen. Dat zij op straat moeten blijven, is schrijnend. ‘Blijf in je kot’, is gemakkelijk voor wie een huis, genoeg middelen en een netwerk heeft, maar veel minder evident voor wie dat niet heeft.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
