Hoog en droog? Bereken hoeveel water je verbruikt

De ngo Join For Water maakte een calculator voor je watervoetafdruk. Hoeveel water verspil jij en kan je er iets aan veranderen? Met enkele simpele tips bespaar je duizenden liters water. En dat is broodnodig, gezien de huidige droogte in Vlaanderen.

Het mag duidelijk zijn: we zitten met een watertekort in het dichtbevolkte Vlaanderen. We lopen qua droogte nu al voor op de vorige zomers, die ook kurkdroog waren en staan voor de droogste start van het hydrologische zomerseizoen sinds 1901.We spreken van waterschaarste wanneer er op jaarbasis per inwoner minder dan 1.000 kubieke meter water beschikbaar is. In Vlaanderen doken we al verschillende jaren onder die grens en verbruiken we meer dan beschikbaar is. Het zal je misschien verbazen, maar zelfs in zuiderse landen zoals Spanje, Portugal en Griekenland is de waterbeschikbaarheid per inwoner groter dan in onze regio.

Vijf voor twaalf

Verschillende organisaties en experts, waaronder de Vlaamse Droogtecommissie, waterexperts binnen onderzoeksplatform CAPTURE, Natuurpunt, de ngo Join For Water en Greenpeace trekken aan de alarmbel. We moeten nu handelen, anders stevenen we af op een watercrisis. De Vlaamse regering overweegt om de tarieven van de waterfactuur bij te sturen, om mensen aan te moedigen om zuiniger om te springen met kraanwater. Het is niet de bedoeling om de gemiddelde waterprijs van gezinnen te doen stijgen, maar wel dat wie abnormaal veel water verbruikt een meerprijs moet betalen. Voorlopig ligt er nog geen concreet voorstel op tafel, maar wordt er onderzocht hoe dit kan toegepast worden.

Als je een lage vloeibare voetafdruk wil, moet je ook ontdekken waar er indirecte waterverspilling verborgen zit

‘Wat we vandaag meemaken, is zonder meer een gevolg van de klimaatopwarming. Dat los je niet op met enkele noodmaatregelen. Als we de kern van het probleem niet aanpakken, riskeren we jaar na jaar hogere temperaturen en langere periodes van droogte, en zal het watertekort steeds nijpender worden,’ klinkt het bij Greenpeace. Zoals de gekende slogan van Greenpeace luidt is er No Time to Waste, want dit probleem keert iedere zomer terug en zal er niet beter op worden als we geen drastische en structurele aanpassingen doen. ‘Het is ontluisterend te zien hoe weinig er effectief in praktijk gebeurde de voorbije jaren, en dat is een gedeelde verantwoordelijkheid,’ schrijven Ingmar Nopens en Marjolein Vanoppen van het onderzoeksplatform CAPTURE.

Aan de slag

Naast de landbouw anders organiseren, waterintensieve bedrijven herstructureren en steden ontharden, kunnen ook burgers hun steentje bijdragen. Denk niet dat jouw inzet slechts een druppel op een hete plaat is, want als iedereen z’n best doet, zorgt ook dat voor de maatschappelijke shift die nodig is om de droogte te bestrijden.

Dat je de kraan best dichtdoet tijdens het tandenpoetsen en je het gras liever niet sproeit met kraantjeswater wist je vast al, maar er zijn nog heel wat minder voor de hand liggende manieren om water te besparen. Als je een lage vloeibare voetafdruk wil, moet je dus ook ontdekken waar er indirecte waterverspilling verborgen zit. ‘Virtueel water’ is water dat we niet letterlijk te zien krijgen, enkel het eindproduct hangt bij ons in de kledingkast of ligt op ons bord in de vorm van steak. Bereken hier je watervoetafdruk en ontdek ook meteen wat je kunt doen om die te laten krimpen en het waterpeil te doen stijgen.

• Koop je kleding duurzaam en bewust. Katoen is een erg dorstig plantje en ook tijdens het produceren van een katoenen T-shirt of jeans worden er duizenden liters water verspild. Kies liever voor alternatieve stoffen zoals wol, linnen of hennep. Kunststof heeft ook een kleine watervoetafdruk, maar heeft dan weer andere nadelen, zoals microplastics die in het water terechtkomen. Tweedehands shoppen en wat langer met je kleding doen die je al hebt, zijn een goed idee om water te besparen.
• Kies voor lokale en seizoensgebonden producten in plaats van geïmporteerde producten. Producten die uit warme landen komen hebben vaker een veel grotere watervoetafdruk dan lokale producten. Dat komt doordat de gewassen geïrrigeerd moeten worden om de droge periodes te overbruggen en omdat er door de warmte een hoge verdamping is. Er is dus meestal veel meer water nodig om gewassen te telen in warme landen, zoals Kenia, Thailand, Argentinië en Brazilië dan in pakweg België of Frankrijk.
• Eet plantaardig en gezond. De watervoetafdruk van gezonde producten, zoals groenten, is doorgaans kleiner dan die van ongezonde producten, zoals chocolade. Ook vlees is een grote waterverspiller. Wist je dat 100 gram rundvlees maar liefst 1.500 liter water vraagt om te produceren? Een vegetarisch of veganistisch menu is dus beter voor de waterstand. Het water loopt ons alvast in de mond bij het lezen van deze recepten.
• Was je kleding niet te vaak en kies vaker voor een kort, koud programma. Heb je een ecostand op je wasmachine? Kies dan daarvoor. Je kleding zelf zal ook minder snel slijten, wat ook goed is voor het milieu. De droogkast moet je niet te vaak gebruiken, maar als je er eentje hebt met een condensatiebak, vang dan het water daarvan op en gebruik het om te strijken of te poetsen.
• Drink kraantjeswater in plaats van flessenwater. Het kraantjeswater in ons land is lekker en van goede kwaliteit, dus je moet niet bang zijn voor je gezondheid. Als je wat chloor proeft, laat je het water dan even rusten in een karaf en de smaak verdwijnt. De watervoetafdruk van kraantjeswater is vijf keer kleiner dan die van flessenwater, namelijk 0,4 liter tegenover 2 liter water, en dat per glas. Lees hier meer over de opmerkelijke ontstaansgeschiedenis van gebotteld water: van ‘belachelijk’ naar statussymbool. Hebben de planten dorst? Die kan je dan weer plezieren met opgevangen regenwater.
• Doe zo veel mogelijk afwas met de hand in plaats van met de vaatwasser en laat het water niet stromen tijdens het schrobben. Qua watergebruik is er niet zoveel verschil, maar om de totale watervoetafdruk van een afwasbeurt te kennen, moet je het indirect water meetellen, namelijk het water dat gebruikt werd voor elektriciteitsproductie, watertoevoer en gas. Aangezien het energieverbruik van een vaatwasser hoger ligt dan die van een wasbeurt met de hand, zal de watervoetafdruk hiervan ook groter zijn. Als je toch de vaatwasmachine gebruikt, zet je die op ecostand.
• Was je haar wat minder vaak, dat is bovendien ook beter voor je haardos. Spring ook niet te snel in de douche of het bad: een kattenwasje aan de lavabo is ook best oké voor tussendoor, als je niet gesport hebt. Draai de kraan dicht wanneer je je inzeept. Toch tijd voor een douche? Neem een emmer mee om het water op te vangen voor het warm genoeg is om je met douchegel te wassen onder de straal en gebruik dat later voor je planten.