Dobberen op een waterbed: brengt dry floating echte ontspanning?

Achter elke populaire schoonheidsbehandeling schuilt vaak een eeuwenoud geheim. Daarom nemen we je deze zomer mee op een wereldreis door de meest intrigerende schoonheidsrituelen. Deze week: dry floating. Waar komt het vandaan, en wat zijn de voordelen? Wij zochten het uit en namen zelf de proef op de som.  

‘Een uur floaten staat gelijk aan vijf uur slapen’, ‘Van floaten word je gelukkiger’, ‘Floaten bevordert je gezondheid’: er circuleren heel wat claims over floating therapy, een behandeling waarbij je ondergedompeld bent in een bad met water en epsomzout. Wat ooit een trend was in de Verenigde Staten, heeft de laatste jaren ook in Europa aanzienlijk aan populariteit gewonnen. Onlangs heeft het merk Rituals zelfs zijn eigen versie van ‘dry float treatments’ geïntroduceerd, de zogenaamde hydro massage, een moderne twist op de traditionele floating tanks. Terwijl je bij de klassieke floating in water ligt, lig je bij dry floating op droge membranen die je in een gewichtloze toestand houden zonder dat je nat wordt—denk aan een soort waterbed. Subtiele trillingen masseren je lichaam, verlichten spierspanning en brengen je in een bijna etherische staat. Maar waar komen deze tanks eigenlijk vandaan, en maken ze hun beloftes waar? We spraken met klinisch psycholoog Leslie Hodge van Strong Mind Psychology, verdiepten ons in wetenschappelijke studies en ondergingen zelf de behandeling.

Van neurowetenschap tot wellness 

In de overvloed aan wellnessbehandelingen die de markt overspoelen, is floaten – het drijven in een sensory deprivation tank – een trend die opvallend veel aandacht trekt. Het merk Rituals speelt hierop in met hun eigen versie in de Mind Oasis in Antwerpen. Achterin hun winkel vind je een luxe ontspanningscentrum waar je een dry float tank kunt reserveren. Dit belooft je zintuiglijke, fysieke en psychologische voordelen zonder nat te worden.

De hype zag het levenslicht in de jaren vijftig. Het verhaal begint bij Dr. John C. Lilly, een Amerikaanse neurowetenschapper die zijn nieuwsgierigheid op de proef stelt door te experimenteren met zintuiglijke deprivatie. Hij ontwikkelt de eerste isolatietank om de effecten ervan op de hersenen te onderzoeken. Wat blijkt? Drijven in zo’n tank leidt tot hallucinaties en drastische veranderingen in bewustzijn. Zijn collega’s reageren aanvankelijk sceptisch op zijn experimenten. Lilly zou volgens hen geen traditionele wetenschappelijke methoden hebben gebruikt. Bovendien roepen zijn conclusies ethische vragen op over de mogelijke psychische gevolgen van langdurige zintuiglijke deprivatie. 

Tanks met muziek, ledverlichting en massage

Toch vormen zijn experimenten de basis voor wat we nu kennen als floating therapy. In de jaren zeventig krijgt zijn concept plots veel aandacht bij het grote publiek. De floating tanks worden een hit in de Verenigde Staten en vinden later ook hun weg naar Europa. De tanks van die tijd zijn nog wat rudimentair, maar het idee is simpel: je drijft in een zoutwateroplossing en laat de wereld achter je. Het wordt gepresenteerd als een wondermiddel voor stressverlichting en mentale helderheid, hoewel de wetenschappelijke onderbouwing op dat moment nog niet overtuigend is.

In de jaren negentig en begin 2000 verdwijnt floaten tijdelijk uit de schijnwerpers. Maar met de toenemende belangstelling voor wellness en ontspanning maakt het een indrukwekkende comeback, zij het in een nieuwe gedaante. Moderne floatcentra zijn uitgerust met geavanceerde tanks die ledverlichting, muziek en massageopties bieden. Vandaag de dag spreken we niet langer over zintuiglijke deprivatie in de traditionele zin, maar over floatation-REST (Reduced Environmental Stimulation Therapy). Klinkt goed, maar wat zegt de hedendaagse wetenschap hierover?

Goed voor geest en lichaam

Hoewel er nog maar een beperkt aantal studies beschikbaar is, tonen de bestaande onderzoeken toch overtuigende resultaten. In 2018 toonde een studie van het instituut voor hersenonderzoek in Oklahoma aan dat floatation-REST een krachtige manier is om stress en angst te verminderen. Dit onderzoek wordt ondersteund door een studie van de Zweedse karlstads universiteit die aantoont dat floaten niet alleen stress kan verlichten, maar ook kan helpen bij het verminderen van pijn. Een Nederlandse onderzoek uit 2005 onthult dat deze therapie een aanzienlijke verbetering in slaapkwaliteit biedt, terwijl een studie uit 2001 aantoont dat floating pijn bij chronische pijnpatiënten verlicht en hun levenskwaliteit verhoogt.

Op mentaal vlak zijn de voordelen ook opmerkelijk. Studies suggereren dat floaten kan bijdragen aan verbeterde stemming en lichaamsbeeld, vooral bij mensen met eetstoornissen en psychologische problemen. Recent onderzoek wijst bovendien uit dat floaten effectief kan zijn in het verminderen van symptomen van burn-out, angst en depressie.

Tijdelijke effecten?

Hoewel er nog niet veel directe klinische studies zijn over dry floating, biedt het uitgebreide onderzoek naar traditionele floatatietherapie een hoopvolle blik op de voordelen van de droge variant. Deze therapie heeft inmiddels zijn weg gevonden naar diverse wellnessprogramma’s en wordt door sommige zorgprofessionals aanbevolen als aanvullende therapie. 

‘Er zijn kleinschalige studies die suggereren dat floating zijn voordelen kan hebben’, vertelt psycholoog Leslie Hodge. ‘Het gezondheidseffect lijkt op dat van meditatie: je gaat even afstand nemen van alle drukte en je te concentreren op een moment voor jezelf om tot rust en ontspanning te komen. De bewering dat het angst en depressie verlicht, ligt vooral in de poging om lichaam en geest tot rust te brengen. Therapie en medicatie zijn de aangewezen behandeling, floating kan voor sommigen helpend zijn.’

Marteltechniek?

Zijn er ook nadelen verbonden aan floating? In zijn meest extreme vorm zou sensorische deprivatie een vorm van marteling zijn. Door alle externe zintuiglijke prikkels te verwijderen, veroorzaakt het ernstige psychologische stress, hallucinaties en angst, wat kan leiden tot ernstige desoriëntatie.

Gelukkig is Floating-REST allesbehalve een marteling: het is net ontworpen om je te helpen ontspannen en herstellen. ‘Er zijn geen risico’s of nadelen aan floating-REST. Maar voor mensen die kampen met aandoeningen zoals claustrofobie, epilepsie of lage bloeddruk is het geen goed idee’, zegt Leslie Hodge. ‘Het voornaamste wat je kunt overkomen, is dat je het niet prettig vindt en je geld kwijt bent.’ Geen zin in dat risico? Hodge adviseert je dan om gewoon een warm bad te nemen of naar buiten te gaan en de natuur in te duiken. Zoals Gen-Z het mooi verwoordt: ‘go touch some grass’. Want waarom zou je geld uitgeven als een boswandeling je net zoveel wetenschappelijk onderbouwde voordelen biedt?

Wat kun je verwachten? 

Tijd om de proef op de som te nemen. Kirsten, een ervaren medewerker bij Rituals, leidt ons naar de achterkant van de winkel op de Meir, waar de drukte langzaam vervaagt. Hier ontdekken we de Mind Oasis, een ruimte met een zestal bedden die eruitzien als futuristische pods, omgeven door sfeervol rood LED-licht. ‘De lampen in deze bedden geven je een collageenboost,’ fluistert Kirsten, om de andere klanten in hun pods niet te storen. Het voelt als een verademing vergeleken met de sensorische deprivatietanks van vroeger, waarin je je meer een dode vis in een zoutbad waande. Deze pods zijn moderner, eleganter, en een pak minder claustrofobisch.

Wanneer je in de pod ligt, lijkt het alsof je dobbert op een waterbed. Je hoofd is omgeven door een omhulsel met LED-lampen, en een scherm verschijnt voor je. Via dit scherm kun je de intensiteit van het licht, het volume van de natuurgeluiden, en de kracht van de massage onder je rug aanpassen. Na een korte afstemming begint de sessie van een halfuur ontspanning.

In het begin word ik overrompeld door het felle LED-licht en het geluid, dus draai ik deze naar een subtieler niveau. De massage onder mijn rug blijkt iets steviger dan gewenst, dus verlaag ik ook die intensiteit. Het drijven zelf is heerlijk, maar de eerste momenten voelen mijn gedachten als een op hol geslagen trein die moeilijk tot stilstand te brengen is. Terwijl ik in de pod lig, flitst heel mijn agenda voorbij: heb ik de kabel van mijn strijkijzer uitgetrokken? Zou ik vandaag hardlopen? Wanneer was mijn volgende deadline alweer? Oh ja, en die vergadering van vanmiddag, niet vergeten…

Mentale oefening

Ik probeer mijn aandacht te richten op de massage, de zachte verlichting in de pod, en de verfrissende Rituals-geur die me omhult. Ik luister naar het rustgevende geklater van water onder mijn rug, en de kunstmatige natuurgeluiden. Maar voor ik het weet verschuiven mijn gedachten naar diepere overpeinzingen: sociale situaties waarin ik dingen heb gezegd die ik liever had ingehouden, mijn onduidelijke vijfjarenplan, de zin van het leven… Ik moet lachen om mijn neiging om zo snel meegesleept te worden. Twintig minuten zijn voorbij, en mijn gedachten blijven draaien als een mallemolen.

Wanneer het halfuur zijn einde nadert, begin ik wat meer compassie voor mezelf te voelen. Het is begrijpelijk dat volledige ontspanning niet altijd haalbaar is. In een tijdperk waarin het bijna ondenkbaar is om even helemaal stil te zitten zonder je gedachten te laten afdwalen, voelt deze gedwongen stilte bijna als een mentale krachttraining. Floating blijkt fysiek misschien een fluitje van een cent, maar mentaal is het een uitdaging die vergelijkbaar is met mediteren— iets waar ik nooit goed in ben geweest. De knoopjes in mijn rug en de spierpijn van gisteren zijn dankzij de massage in de pod gelukkig volledig verdwenen. Of dry floating voor iedereen geschikt is? Voor wie altijd in gedachten verzonken is, zoals ik, kan het een behoorlijke uitdaging zijn. Maar als je iemand bent die niets liever wil dan even compleet offline te gaan, dan is deze ervaring absoluut de omweg waard.