Wat we geleerd hebben na deze bioweek

In deze reeks gingen we een hele week op zoek naar wat bioproducten onderscheidt van hun reguliere soortgenoten. Zijn ze hun meerprijs waard? Is bio gezonder? Wat kan bio voor jou betekenen? Wij zochten een week lang uit wat nu juist de meerwaarde van bio is, sector per sector. Vandaag: het besluit.

De term ‘biologisch’ deed afgelopen week heel wat emoties oplaaien. Activisten langs beide kanten beklommen hun stellingen. Welke kant gelijk heeft, is moeilijk te zeggen omdat ‘bio’ een verhaal is met erg veel facetten.

Het bioverhaal is meer dan alleen een manier van voedsel verbouwen: bio staat voor een filosofie waarbij wordt nagedacht over de gevolgen van onze aanwezigheid op de aarde.

Gezondheid

Vaak wordt er beweerd dat biologisch voedsel gezonder is dan conventioneel geteeld voedsel, vooral omdat er minder gifstoffen in zouden zitten. Dat argument kan u voorlopig echter naast u neerleggen, want de wetenschap is er nog niet uit of biologisch eten al dan niet gezonder is. Af en toe lijkt een (deel)onderzoek een bepaald biologisch product als winnaar aan te duiden, maar even vaak zien onderzoekers geen significante verschillen of zelfs het omgekeerde resultaat op het vlak van gezondheid tussen bio en conventioneel eten.

Het is echter ook een voorbarige conclusie om te beweren dat er geen verschillen zijn. Het probleem is vooral dat er nog te weinig onderzoek is gevoerd naar biologische voeding en dat de onderzoeken die gebeuren, vaak gemakkelijk onderuit te halen zijn doordat er andere variabelen zijn die een rol kunnen spelen in een verschillende voedingswaarde zoals het moment van oogsten, meststof of de regio waar de testproducten vandaan komen.

Op vlak van gezondheid kunnen we dus besluiten dat er weinig te besluiten valt. De tijd zal ons leren of biologische voeding al dan niet verschillen oplevert voor de gezondheid. Het spreekt uiteraard wel voor zich dat een conventioneel geteelde appel gezonder is dan een biologisch koekje.

Prijs

Wie bio koopt, voelt dat in zijn portemonnee. Enige nuance is hier echter op zijn plaats, want een Brits onderzoek uit 2005 wees uit dat de externe kosten, veroorzaakt door onder andere het verlies van biodiversiteit en vervuiling van grondwater bij de gangbare landbouw vier keer zo hoog zijn dan bij de biologische sector. Bij een bioproduct betaal je volgens dit onderzoek dus de prijs die bij de reguliere landbouw op de maatschappij wordt verhaald.

Het bioverhaal is meer dan alleen een manier van voedsel verbouwen: bio staat voor een filosofie waarbij wordt nagedacht over de gevolgen van onze aanwezigheid op de aarde. Wie in die denkwijze meegaat, strijdt bijna automatisch tegen de overconsumptie. Mits enige planning hoef je geen eten weg te gooien en als je je er een beetje in verdiept, zal je merken dat bijvoorbeeld wortelgroen ook perfect eetbaar is. Door verantwoord te consumeren is de meerprijs van biologisch voedsel te drukken.

Zijn alle landbouwbedrijven in de conventionele landbouw op geld beluste massaboerderijen die geen moer geven om het milieu? Nee, uiteraard niet. Ook in de ‘normale’ landbouw en veeteelt is een kentering richting meer milieu- en diervriendelijke methodes aan de gang.

Ethiek

De grootste verschillen tussen biologisch en gangbaar voedsel waren vast te stellen op vlak van milieu en dierenwelzijn. Hoewel we steeds meer overtuigd raken dat het milieu iets belangrijk is waar we voor moeten zorgen, is dat besef nog niet ten volle doorgedrongen in ons dagelijkse leven of vergeten we het algauw als we de lage prijzen van conventionele voeding zien. Of je bio eet of niet is een persoonlijke keuze die je vooral van je standpunt over deze zaken moet laten afhangen.

Label

Zijn alle landbouwbedrijven in de conventionele landbouw op geld beluste massaboerderijen die geen moer geven om het milieu? Nee, absoluut niet. Ook in de ‘normale’ landbouw en veeteelt is een kentering richting meer milieu- en diervriendelijke methodes aan de gang. In de zogenaamde ‘geïntegreerde landbouw’ worden bijvoorbeeld weinig zaken als kunstmest of geneesmiddelen voor dieren gebruikt. Ook daarvoor bestaan enkele labels zoals het erg strenge Milieukeur of Eurepgap.

Bovendien kan je ook de relevantie van het biolabel in vraag trekken: de normen zijn zo streng dat kleinere producenten die zo goed als biologisch werken maar te weinig middelen hebben om alle voorschriften te halen, het label niet mogen gebruiken.

Daarbij vervult ook het spel van vraag en aanbod een belangrijke factor in het labelen. Zo is er bijvoorbeeld wel vraag naar biologische kippenborsten en -billen, maar niet naar de vleugeltjes. De vleugeltjes van de biokippen worden als niet-bio verkocht (met bijhorende lagere prijs) omdat de consument ze simpelweg niet wil in de biologische versie. Het kan dus heel goed dat je bij je aankopen in je normale buurtwinkel enkele biologische producten hebt ingeladen zonder dat je dat zelf beseft.

De voedselindustrie begrijpt steeds meer dat consumenten bewuster omgaan met voedsel en meer geven om de herkomst van hun eten: de evolutie naar een duurzamere sector is aan de gang.

Steeds bewuster

Bio is dus geen heilige formule, want ook producten die het label niet dragen, kunnen op een milieu- en diervriendelijke wijze geteeld zijn. Het label is wel nuttig om zeker te weten wat voor product je in handen hebt. Want wie begaan is met het lot van boerderijdieren en ons leefmilieu, heeft alle redenen dat label in de gaten te houden. Wie gezonder wil worden (tot nader onderzoek) niet, maar kwaad kan het zeker niet.

De voedselindustrie begrijpt steeds meer dat consumenten bewuster omgaan met voedsel en meer geven om de herkomst van hun eten. Dat is een evolutie die de biologische sector jaren geleden misschien wel in gang heeft getrokken, maar de conventionele landbouwers blijven – ondanks nog een weg af te leggen – niet langer achter. Samen met initiatieven als korte keten, geïntegreerde teelt en biologische landbouw, komt een duurzame voedingsindustrie dus een stapje dichterbij.

(EK)