Redactrice Eva Kestemont koesterde als kind kortstondig de droom om behalve actrice en schrijfster ook de eerste vrouwelijke priester van België te worden. Jaren later gaat ze op zoek naar wie haar kinderwens in de weg lag, en waarom.
Ik ben een jaar of twaalf en bereid me voor op mijn plechtige communie. De fantastische verhalen die mijn medecommunicanten en ik te horen krijgen en de slogan ‘wees lief voor elkaar’ maken dat ik mij nog enkele jaren als ongeveer gelovig zal bestempelen. Op een gegeven moment neem ik me zelfs plechtig voor om later de eerste vrouwelijke priester van België te worden. Dan kon ik nog altijd actrice en schrijfster in bijberoep zijn.
Waarom wordt het seksisme van geloofsinstellingen door de vingers gezien? Omdat het nu eenmaal om traditie gaat?
Nu zie ik ook wel in dat die kinderdroom – meer dan met devotie – eerder te maken had met een vroege puberteit, de drang om dwars te liggen en een aangeboren aversie voor onrechtvaardigheid en seksisme. Maar toch: wat als ik vandaag nog steeds de eerste vrouwelijke priester van België wou worden? Wie ontzegt mij dan mijn kinderdroom en waarom eigenlijk?
Wel: traditie, blijkbaar. Onlangs nog stelde paus Franciscus tijdens een geïmproviseerde persconferentie op een vliegtuig dat vrouwen niet tot priester kunnen worden gewijd en dat “dat zo zal blijven”. Vanuit de Katholieke Kerk wordt die boodschap genuanceerd (de paus sprak kerkelijke taal en daarin klinkt de boodschap net iets minder wrang), maar het is zo klaar als een klontje dat vrouwen voorlopig niet tot priester (of diaken) zullen worden gewijd.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Het belangrijkste argument dat daarvoor wordt gegeven, is te vinden in de Bijbel: Jezus koos ooit voor twaalf mannelijke volgelingen. Hij stond niet afkerig tegenover vrouwen, maar deelde ze geen officiële functie toe, waardoor vrouwen in de Katholieke Kerk vandaag nog steeds niet tot priester of diaken gewijd kunnen worden. Theologen zien dan weer een verklaring in het beeld van de Kerk als vrouwelijk, en dat een priesterwijding een soort huwelijk is tussen de Kerk en haar man. (Van een Kerk die met haar personeelsbeleid nog in de vorige eeuw hangt, kan je inderdaad moeilijk verwachten dat ze holebihuwelijken goedkeurt.) Hoe dan ook, er zijn talloze boeken geschreven over dit onderwerp en dit is niet de plaats om elke theorie uit de doeken te doen, maar je kan de “dit blijft zo” van paus Franciscus eigenlijk verklaren met een woord: traditie.
En die zit erg diep, want er zijn voorbeelden uit de Anglicaanse Kerk waarbij bepaalde parochies overstapten naar het katholicisme op het moment dat vrouwen daar bisschop mochten worden. Liever dat dan vrouwelijk gezag aanvaarden. “Ook al begrijpen ze niet altijd waarom, gelovigen geloven wel dat er zinvolle redenen zijn voor de tradities die ze volgen,” klinkt het vanuit de Kerk. Met zo’n argument veeg je natuurlijk elke (interne) tegenstand van de baan. Het is zo omdat het zo is, zelfs al begrijp je niet waarom. Vandaag is meer dan ooit duidelijk dat ik met mijn “Maar waarom dan?” weinig kans had gemaakt op een succesvolle carrière in de Kerk, maar… waarom dan?
Je hebt discriminatie en je hebt discriminatie discriminatie
Uiteraard moet je niet gewijd zijn om betekenis te halen uit je geloof. Er zijn verschillende andere manieren om voor de Kerk te werken, ook voor mannen trouwens. Maar het blijft een feit: vrouwen worden in heel wat geloofsinstanties -niet alleen de Katholieke Kerk maakt zich hier schuldig aan – systematisch bepaalde functies ontzegd. Vanuit de Kerk wordt me op het hart gedrukt dat Rome niet vol loopt met vrouwenhatende mannen die vrouwen kost wat kost willen weren uit hun organisatie, maar toch blijft het feit dat zij bepaalde functies niet mogen uitoefenen onverholen seksisme.
De definitie van discriminatie op grond van geslacht die het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IVGM) geeft, is namelijk duidelijk: “Discriminatie is iemand op grond van haar of zijn geslacht nadeliger behandelen dan een gelijkaardig persoon van het andere geslacht. Discriminatie is in essentie een ongerechtvaardigd onderscheid tussen de geslachten dat nadelige gevolgen heeft voor één of meerdere leden van beide geslachten.” Maar niet alles dat seksistisch is, is ook strafbaar, zo blijkt.
Het is binnen het huidige wettelijk kader inderdaad verboden om vrouwen of mannen de toegang tot een bepaalde functie te ontzeggen. Waarom wordt het seksisme van geloofsinstellingen dan toch steevast door de vingers gezien? Omdat het nu eenmaal om traditie gaat? Als dat argument valabel was, waren de politiek en de bedrijfswereld vandaag toch ook nog steeds een mannenbastion?
De verklaring op wettelijk vlak is inderdaad net iets uitgebreider. Behalve het recht op non-discriminatie is er namelijk ook het recht op godsdienstvrijheid, en dat laatste weegt in dit geval zwaarder door. Juridisch gezien is de discriminatie waardoor ik geen priester kon worden deel van de godsdienst die ik als twaalfjarige wilde helpen verkondigen.
Publieke opinie
En daar is volgens Liesbet Stevens van het IGVM op dit moment weinig aan te veranderen. “Als je nu een geloofsinstelling voor de rechtbank zou dagen om aan te klagen dat een ‘vacature’ voor priester of een andere religieuze functie discriminerend is, zal de rechter hoogstwaarschijnlijk oordelen dat de godsdienstvrijheid voorrang krijgt. Het enige dat op termijn eventueel iets aan deze situatie zou kunnen veranderen, is de publieke opinie. De samenleving zou zich bijvoorbeeld kunnen afvragen of het wel correct is dat organisaties die vrouwen en mannen anders behandelen financieel ondersteund worden door de overheid.”
Steeds vaker woedt onder vrouwen (én mannen) het debat over genderongelijkheid. Zo ook op dit gebied, want Stevens weet te vertellen dat ik niet de enige ben die haar de laatste tijd om uitleg vraagt over vrouwen in geloofsorganisaties. “Het heeft geen zin om hier juridische stappen tegen te ondernemen, maar we gaan met het IGVM wel de minister van Justitie Koen Geens berichten over het feit dat we al verschillende vragen binnenkregen.”
Onze wetgeving, die wel stelt dat seksisme en discriminatie strafbaar zijn, knikt glimlachend mee met paus Franciscus: “Dit blijft zo.”
Het seksisme melden bij de bevoegde minister, dat is het enige dat het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen op dit moment kan doen. Dan zal die toch wel het debat op gang kunnen helpen? Wel, blijkbaar niet. Door de scheiding der machten kan het bestuur in deze kwestie geen juridisch standpunt innemen, of zoals Artikel 21 van de Grondwet stelt: “De Staat heeft niet het recht zich te bemoeien met de benoeming of de installatie der bedienaren van enige eredienst.” De enige instanties die het laatste woord hebben over het seksisme in geloofsinstellingen, zijn die geloofsinstellingen zelf.
Met andere woorden: onze wetgeving, die wel stelt dat seksisme en discriminatie strafbaar zijn, knikt glimlachend mee met paus Franciscus: “Dit blijft zo.” Zolang onze samenleving het oké vindt dat invloedrijke instanties hun medewerkers anders behandelen op basis van hun geslacht en dat gelovige meisjes van 12 maar beter een andere levensinvulling zoeken dan priester worden, zal het geen probleem zijn dat vrouwen hier niet dezelfde kansen krijgen als mannen. De vraag is natuurlijk óf onze samenleving dat anno 2016 inderdaad nog steeds vindt.
Beste secretaresse, zuster en helpster in de Kerk: ik had uw verhaal graag in dit stuk geïmplementeerd, maar u reageerde niet op mijn pogingen contact op te nemen of meldde dat u liever niet wilde meewerken. Indien u toch (anoniem) nog iets kwijt wilt over dit stuk of over de huidige situatie van vrouwen in de Kerk, sta ik nog steeds open voor uw bijdrage.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
