Op adem komen: waarom je bewust ademhalen een kans moet geven
Of je nu de ratio zelve bent of eerder spiritueel: bewust ademhalen is voor iedereen nuttig. Wie wil starten met mindfulness, meditatie of yoga komt er automatisch bij uit, maar niet iedereen is er meteen mee weg. Waarom is je ademhaling observeren een goed idee?
Sinds het nummer ‘Take My Breath Away’ van Berlin de soundtrack van Top Gun sierde, is een benepen gevoel onlosmakelijk verbonden met de hagelwitte tanden van Tom Cruise. Vlinders in de buik en salto’s in de lucht kunnen inderdaad stressreacties uitlokken, waardoor we onze adem inhouden of heel snel beginnen ademen, alsof we achterna gezeten worden. Deze automatische reactie van ons lichaam kan een hele resem fysieke en mentale repercussies hebben.
Zoals neuroloog Steven Laureys uitlegt in onze podcast over meditatie is stress nochtans niet altijd slecht. Het is een manier van je lichaam om in gang te schieten wanneer dat nodig is. Wanneer stress echter te lang en te intens ervaren wordt, en er geen ontspanning volgt na de spanning, wordt het wel problematisch. Wanneer het vliegtuig terug aan de grond staat, is het dus tijd om te relaxen en onze ademhaling te vertragen. We ‘luchten’ niet voor niets ons hart en halen opgelucht adem nadat de adem stokte in onze keel.
Ademhype
Van Pranayama beoefend door yogi, langs Buteyko tot holotropisch ademwerk van Stanislav Grof of Wom Hof’s vuurademhaling. Alle stromingen en ademtechnieken uitdiepen zou een klepper van een boek opleveren. De meeste oefeningen zijn in wezen al eeuwenoud en gestoeld op religieuze en spirituele tradities.
Gejaagd leven is de norm geworden en tijd voor recuperatie is er amper. Dit heeft als resultaat dat we onbewust te snel en te veel gaan ademen, wat voor fysieke en mentale klachten kan zorgen.
In België zette neuroloog Steven Laureys de voorbije jaren ademhalingsmeditatie op de radar, maar ook wereldwijd wint ademwerk (breathwork), de parapluterm van verschillende ademhalingstechnieken, aan populariteit. Een van de bekendste ademgoeroes in de westerse wereld is zonder twijfel de Ice Man Wim Hof. Voor de man in een ijsbad stapt reguleert hij z’n ademhaling, een heel belangrijk onderdeel van z’n techniek. Bij de noorderburen heb je ook nog Rob Koning, beter bekend als Mr. Breath. Overzee is er Dan Brulé, die met ‘Just Breathe’ een bestseller schreef, en duizenden mensen motiveert om de kracht van ademen te leren kennen. De Amerikaanse Jasmine Marie richtte dan weer uit persoonlijke frustratie de organisatie ‘Black Girls Breathing’ op nadat een drukke baan in een groot bedrijf haar tot de afgrond pushte. Wetenschapsjournalist James Nestor vatte in zijn boek ‘Het nieuwe ademen’ de laatste studies over ademhaling samen en bracht de wetenschappelijke kennis naar het brede publiek.
Het momentum waarin ademwerk zich bevindt zorgt enerzijds voor heel wat nuttige tools voor mentale rust, anderzijds zaait de wildgroei aan leermeesters en technieken ook verwarring. Volgens Steven Laureys bestaat er geen ‘one size fits all’-aanpak. Welke oefeningen en aanpak voor jou werken, zal je aan den lijve moeten ondervinden. Werk je liefst met een boek, een app, een adem-apparaatje zoals het Belgische moonbird of ga je in ademtherapie? Het kan allemaal. Laat je wel niet vangen door fake goeroes die vooral geïnteresseerd zijn in de inhoud van je portemonnee en bewaak je grenzen.
Gejaagd leven
‘Dat er vandaag zoveel aandacht is voor ademtechnieken, heeft een logische verklaring’, stelt kinesitherapeut en chronisch hyperventilatie-expert An-Sofie Heinen. ‘We leven in een maatschappij waarin we veel moeten presteren. Gejaagd leven is de norm geworden en tijd voor recuperatie is er amper. Dit heeft als resultaat dat we onbewust te snel en te veel gaan ademen, wat voor fysieke en mentale klachten kan zorgen. Onze ademhaling terug rustig krijgen, kan helpen om uit de gejaagde modus te komen en die broodnodige recuperatie te ervaren.’
Wanneer je in de vechtmodus blijft zitten, is het allesbehalve simpel om diep, traag en kalm te ademen. Het is belangrijk om de oorzaken te onderzoeken. Waarom zit iemand in deze vechtmodus?
Ademhaling is bovendien een krachtig hulpmiddel om te focussen op een oefening tijdens yoga en meditatie, legt An-Sofie Heinen uit. ‘Het helpt om dichter bij je lichaam te blijven. Wie bewustzijnsoefeningen doet, kan ademhaling als houvast gebruiken om tot die staat van bewustzijn te komen.’ Het is een kip-of ei-verhaal en je kunt het bijgevolg ook andersom bekijken, verklaart de kinesiste. ‘Het is wetenschappelijk bewezen dat yoga en meditatie een gunstig effect hebben op ons zenuwstelsel, waardoor je ademhaling tot rust komt. Het heilzame effect van yoga en meditatie kan vervolgens nog vergroot worden door de focus te leggen op de ademhaling.’ Hoe je het ook draait of keert: het is goed nieuws dat steeds meer mensen yoga, meditatie en ademhalingsoefeningen een kans geven.
Psycholoog en onderzoeker Roderik Gerritsen van de Universiteit Leiden bestudeerde de fysieke, cognitieve en mentale gezondheidsvoordelen van contemplatieve activiteiten, zoals yoga en meditatie, en concludeerde hij dat hun gemeenschappelijke focus op de ademhaling stress verminderde door de activiteit van het parasympatische zenuwstelsel te verhogen. Hij geeft aan dat de ademhaling vertragen ook je hartslag vertraagt en je nervus vagus (‘de zwervende zenuw’ of de ‘tiende hersenzenuw’) stimuleert. De nervus vagus is een lange zenuw in het hele lichaam, die je brein verbindt met onder andere je maag en darmen, je hart en je longen. Het is de zenuw waarlangs ons brein en ons lichaam met elkaar communiceren. Stimulatie van de nervus vagus is belangrijk voor ons mentale en fysieke welzijn.
Ademhalen is dus veel meer dan alleen zuurstof binnenkrijgen. Via je ademhaling geef je feedbacksignalen aan je hersenen om kalmer of juist alerter te worden. Bij het ademhalen zorgt het inademen voor het activeren van het sympathische zenuwstelsel (fight or flight) en stimuleert het uitademen je parasympatische zenuwstelsel (rest and digest). Bij het inademen gaat je hart sneller slaan en bij het uitademen trager. Het parasympatische zenuwstelsel is het deel van je autonome zenuwstelsel dat zorgt voor rust en herstel. Het parasympatische zenuwstelsel kan je zien als de rempedaal van ons lichaam. Het orkestreert een rust- en hersteltoestand. Rustig ademen stelt je dus in staat om je reptielenbrein (ook bekend als je monkey mind) te kalmeren en zo je bloeddruk naar beneden te halen. De kalme ademhaling geeft een signaal aan je hersenen dat alles veilig is. De ideale staat om te relaxen of in slaap te vallen dus.
Wat als je adem stokt?
Vaak is het pas wanneer iets niet vlot meer loopt dat je erbij stilstaat. Iets simpels zoals ademen kan je leven danig in de war sturen als er een kink in de kabel zit.
‘Als stressprikkels ervoor zorgen dat je brein de vecht- of vluchtmodus aanzet en stresshormonen produceert, ga je oppervlakkig ademen. Dit is een normale reactie van je zenuwstelsel’, legt An-Sofie Heinen uit. Maar stress kan zichzelf ook voeden. Doordat ademen moeizamer gaat tijdens een stressmoment, daalt het zuurstofgehalte in je bloed. Je lichaam interpreteert de daling van zuurstof en de toenemende koolstofdioxide als stressvol en het creëert een vicieuze cirkel, waardoor je steeds meer gestrest raakt. ‘Het oppervlakkige ademen geeft een gevoel van ademtekort, wat je gaat compenseren door bij te ademen.
Zuchten, geeuwen, naar adem happen: deze vormen van overademen zijn een verdoken, of chronische, vorm van hyperventileren’, duidt de kinesiste. Een acute hyperventilatieaanval kennen de meeste mensen wel, maar chronisch hyperventileren komt veel vaker voor.
‘Chronisch overademen zorgt voor te weinig CO2 in ons bloed, wat effect heeft op de zuurtegraad en de bloedvaten doet vernauwen. Dit leidt tot verschillende klachten. De symptomen van chronische hyperventilatie zijn legio en uiteenlopend. Een ijl gevoel in je hoofd, druk op de borstkas, tintelingen in de vingers, spierkrampen, hartkloppingen, vermoeidheid, overmatig geeuwen, het idee dat je niet genoeg lucht binnen krijgt, transpireren, maag- en darmklachten, …. Het kan allemaal veroorzaakt worden door ‘overademen’. Sommige mensen hoeven het woord ademen nog maar te horen, of ze voelen zich al benauwd, alsof hun autonome adempiloot zonder brandstof is gevallen.
Een klassieke reactie is frustratie, die omslaat in boosheid op jezelf. ‘Waarom ben ik niet in staat om rustig te ademen?’ Vervolgens saboteert je frustratie de ademhaling nog meer. Er zijn meer mensen dan je denkt die met deze klachten rondlopen en je bent niet zwak omdat een simpele ademhalingsoefening niet van de eerste keer lukt. ‘Ik hou er niet van om in hokjes te denken, maar we merken dat perfectionisten, hoogsensitieve personen en people pleasers gevoeliger zijn voor chronische hyperventilatie,’ vertelt An-Sofie Heinen. ‘Omdat hoogsensitieve personen prikkels minder goed kunnen filteren en perfectionisten en people pleasers vaak over hun eigen grenzen gaan, komt hun brein sneller in de vecht- of vluchtmodus. Daardoor belanden ze ook minder makkelijk terug in de ontspannende fase.’
Belangrijk om weten is dat chronische hyperventilatie – hoewel zeer vervelend – niet gevaarlijk of dodelijk is en je je lichaam en geest kunt trainen om ervan af te geraken.
Paniekaanvallen en chronische hyperventilatie kunnen soms lijken op fysieke aandoeningen, zoals een hartaanval of een allergische reactie. Het is uiteraard aan te raden om bij twijfel een arts te raadplegen, die je indien nodig kan doorverwijzen naar een specialist. Het is ook niet uitgesloten dat je chronische hyperventilatie mede wordt uitgelokt of wordt versterkt door een fysieke kwaal. Pijn en stress die veroorzaakt wordt door fysieke ongemakken werken chronische hyperventilatie in de hand. In dat geval moet je beide problemen aanpakken en kunnen rust en medicatie nodig zijn om volledig van de ongemakken af te geraken.
Fysieke alarmbel
Minder en rustiger ademen in plaats van gulzig naar adem happen kalmeert ons zenuwstelsel, maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. ‘Wanneer je in de vechtmodus blijft zitten, is het allesbehalve simpel om diep, traag en kalm te ademen,’ weet ook An-Sofie Heinen. ‘Het is belangrijk om de oorzaken te onderzoeken. Waarom zit iemand in deze vechtmodus? Wat zijn de interne en de externe stressoren? Om deze vragen te beantwoorden, is het nuttig om begeleiding te zoeken, zowel op fysiek als mentaal vlak.’
Bij chronische hyperventilatie is het aanpassen van je levensstijl meestal nodig om de vicieuze cirkel te doorbreken en uiteindelijk te kunnen genieten van de relaxatie die een diepe, trage buikademhaling met zich meebrengt.
‘Apps zoals Breathe en Calm zijn zeker nuttig, maar weet dat het ook een averechts effect kan hebben wanneer je niet weet wat je adem zo in de war stuurt. De verstoorde ademhaling is niet de oorzaak van je probleem, maar een gevolg. Ook is het belangrijk te beseffen dat je – hoewel je een gevoel van ademnood kunt ervaren – niet meer, maar net minder moet ademen. Een ademhalingsritme dat wordt opgelegd via een app of begeleide oefening kan extra stress veroorzaken, waardoor de chronische hyperventilatie verder wordt aangewakkerd.’
Als je het niet zelf onder controle krijgt, is er hulp beschikbaar in verschillende vormen. ‘Afhankelijk van wat de stressoren precies zijn, raad ik aan om naast een fysiotherapeut ook een psycholoog te raadplegen of een therapie te zoeken die beide zaken combineert, zoals we hier in de praktijk doen. Specialisten in chronische hyperventilatie werken op beide niveaus: het mentale en het fysieke.’
Probeer dus eerst de oorzaken van het probleem te kennen en aan te pakken vooraleer je op eigen houtje ademhalingsoefeningen begint te doen. ‘Chronische hyperventilatie is in feite een alarmbel van je lichaam. Het is een teken dat je over je grenzen gaat, wat uitputtend is voor lichaam en geest. Misschien zijn er wel stressoren die je kunt oplossen of vermijden? Het is belangrijk hiermee aan de slag te gaan.’
Vermijd symptoombestrijding
Een stijve nek, geblokkeerd middenrif of vastzittende kaak: kinesisten krijgen vaak patiënten met dit soort klachten over de vloer. Even oplappen en weer voort? ‘Als de oorzaak van de klachten stressgerelateerd is, ook al hebben de patiënten dit misschien niet door, is manuele therapie enkel nuttig als tijdelijke verlichting. Het probleem zal er niet mee worden weggewerkt. In feite is het dan symptoombestrijding,’ aldus An-Sofie Heinen. Het kan zeker deugd doen en een duwtje in de rug geven, maar verwacht er geen wonderen van.
Het herstellen van de zuurtegraad in het bloed, die door het overademen uit balans is geraakt, kan worden gestimuleerd door voldoende beweging, gezonde voeding en genoeg slaap. ‘Het aanpassen van je levensstijl is meestal nodig om tot rust te komen, de vicieuze cirkel te doorbreken en uiteindelijk te kunnen genieten van de relaxatie die een diepe, trage buikademhaling met zich meebrengt. Je kunt dit niet forceren en je zult het stap voor stap moeten aanpakken.’ In het begin van het proces kan je de ademhaling dus best niet sturen of in een ritme forceren. ‘Observeer liever wat je voelt en sta er bij stil, zonder te oordelen’, klinkt het bij An-Sofie Heinen. Door herhaaldelijk relaxatieoefeningen te doen, word je je bewust van spanning in je lichaam. Dat is de eerste stap naar ontspanning.
Doe je enkel aan symptoombestrijding? Dan zal de pijn zich gewoon verplaatsen en sta je binnen de kortste keren weer bij de kinesist.
Uiteindelijk heeft ademtherapie als doel dat de patiënt zelf de teugels in handen kan nemen. ‘Het is belangrijk dat je niet voor eeuwig afhankelijk blijft van een therapeut, maar de tools aangereikt krijgt om te trainen. Doe je enkel aan symptoombestrijding? Dan zal de pijn zich gewoon verplaatsen en sta je binnen de kortste keren weer bij de kinesist.’
Mensen met ademhalingsproblemen hebben vaak al allerlei zaken geprobeerd, van ademhalingsoefeningen tot mindfulness of psychotherapie. Het is de combinatie van fysieke en mentale oefeningen wat meestal het ontbrekende puzzelstukje is verklaart An-Sofie.
Ook Steven Laureys is helemaal te vinden voor dit soort aanpak, vertelt hij in onze podcast. We moeten volgens hem meer inzetten op het veranderen van onze levensgewoontes. Hij pleit dan ook voor een meer humanistische geneeskunde, waar inzetten op preventie de aandacht krijgt die het verdient. De autonomie van de patiënt, waarbij deze een actieve rol krijgt, is volgens de neuroloog de sleutel tot succes.
De kracht van ademhaling volgens drie adepten
‘Focussen op ademhaling tijdens yoga zorgt voor een betere connectie met jezelf’ (Karolien De Beck)
Karolien De Beck, oprichter van Yoga Zuid in Antwerpen, leerde als kind al hoe belangrijk een juiste ademhaling is. Tijdens haar carrière als actrice werd haar interesse in beweging, lichaamsbewustzijn en ademhaling verder aangewakkerd. In haar yogastudio organiseert Karolien naast de gebruikelijke yogalessen ook de-stress yoga retreats. Je kunt bij Yoga Zuid eveneens terecht voor fasciatherapie, somato-psychopedagogie en osteopathie.
‘Mijn interesse in ademhaling werd gewekt toen ik als kind klachten ondervond van een verkeerde ademhaling. Ik voelde een constante onrust, waardoor in slaap vallen niet lukte. Ik kwam bij een logopediste terecht, die zag dat ik omgekeerd ademde en me geholpen heeft met ademhalingsoefeningen. De simpele oefeningen zorgden ervoor dat het angstige gevoel verdween.’
‘Later, tijdens m’n acteeropleiding, kwam ik in aanraking met yoga en ademhalingstraining. Voor mensen die professioneel met hun lichaam en stem werken zijn dit soort oefeningen heel nuttig. Tijdens mijn zwangerschap ben ik intensiever yoga gaan doen en startte ik ook met opleidingen om uiteindelijk zelf les te kunnen geven. Aanvankelijk wilde ik dit combineren met m’n acteercarrière, maar stilaan begon ik me meer op yoga te focussen. Dat resulteerde in het oprichten van Yoga Zuid, wat intussen is geëvolueerd naar een gezondheidsstudio, waar naast yoga ook plaats is voor zaken zoals fasciatherapie.’
Ademen gebeurt automatisch, maar door de aandacht erop te vestigen kom je in een andere modus terecht. We blijven niet hangen in het verleden of kijken niet vooruit naar de toekomst, we zijn aanwezig in het hier en nu.
Aan het begin van een les start Karolien vaak met de focus naar de ademhaling te brengen. ‘Ademen gebeurt automatisch, maar door de aandacht erop te vestigen kom je in een andere modus terecht. We blijven niet hangen in het verleden of kijken niet vooruit naar de toekomst, we zijn aanwezig in het hier en nu. Het is de ideale manier om het dagelijkse leven even achter te laten en te concentreren op de les. De focus leggen op de ademhaling helpt om naar binnen te keren en vanuit dat gevoel ga je anders bewegen, meer in connectie met jezelf. Daar zijn we naar op zoek in yoga: connecteren met onszelf. Bewegen is niet zomaar een mechanisch gegeven.’
De ademhaling kan ondersteunend werken tijdens yogaposes, vertelt Karolien. ‘Bij krachtige poses werkt een ondersteunende ademhaling verwarmend, wat de pose gemakkelijker uit te voeren maakt. Voor tragere poses, zoals in Yin yoga, zal ik eerder vragen om de adem te observeren in plaats van te sturen. Is de adem rustig of eerder onrustig? Zit ze hoog of laag? Dit vertelt je al veel over je stresssysteem.’
Toen er tijdens de coronalockdown wat meer ademruimte kwam, startte Karolien met een opleiding somato-psychopedagogie aan de PXL Hogeschool in Hasselt. ‘Dit is nog niet zo’n bekende vorm van fasciatherapie in ons land, maar het spreekt me enorm aan omdat het een heel effectieve manier is om mensen te begeleiden naar mentale rust. De therapie richt zich voornamelijk op het verbeteren van klachten van psychosomatische aard en klachten die voortkomen vanuit een overbelast stresssysteem. Alles wat ik doe, van acteren tot yoga en relaxatietherapie, heeft hetzelfde doel: ik wil een verandering teweegbrengen bij mensen.’
Ik probeer in onze studio ver weg te blijven van streven naar perfectie of het overschrijden van grenzen. Yoga gaat om de beleving, niet om het resultaat.
Er zijn zowel opwekkende als rustgevende ademhalingstechnieken in yoga. ‘In groep zal ik eerder focussen op de relaxerende ademhaling, die meestal voor iedereen goed aanvoelt. Bij een-op-een-sessies is er ruimte om af te wisselen tussen verschillende technieken, afhankelijk van wie er voor me zit. Iemand die last heeft van hyperventilatie zal ik niet aanraden de vuurademhaling te proberen. Opwekkende ademhalingsoefeningen kunnen overigens ook een vlucht zijn, een manier om het échte voelen uit de weg te gaan. Probeer dus bij jezelf na te gaan waar je de oefening voor gebruikt.’
‘Ik probeer in onze studio ver weg te blijven van streven naar perfectie of het overschrijden van grenzen. Yoga gaat om de beleving, niet om het resultaat. Je hebt hele fitte mensen die de oefeningen perfect uitvoeren, maar dat is zeker niet het einddoel. Het is veel belangrijker om te leren naar binnen te keren. Dat is confronterend voor veel mensen, waardoor ze liever focussen op sporten die wel gericht zijn op prestaties. Dat ligt meer binnen de comfortzone dan de confrontatie met wat er binnenin speelt aangaan. De ogen sluiten tijdens de les kan daarom nuttig zijn, zodat de deelnemers zich niet gaan spiegelen aan elkaar. Het is een persoonlijk proces, waarbij de verbinding tussen lichaam en geest centraal staat.’
‘Ademwerk is een laagdrempelige manier om te voelen wat er speelt en los te laten’ (Jessy Bettio)
Jessy Bettio is ademcoach en werkt traumasensitief. Toen ze zelf een burn-out kreeg, raadde haar huisarts een ademtherapeut aan. Omdat het haar leven veranderde, wil Jessy ook anderen handvaten aanreiken waarmee ze zelf aan de slag kunnen. ‘Ademwerk is enorm krachtig. Er kunnen emoties en trauma’s naar boven komen, dus goede begeleiding is noodzakelijk.’
‘Toen ik nog in het onderwijs stond en werkte als professioneel danser ben ik tegen m’n grenzen aangebotst en in een burn-out beland. Mijn huisarts heeft me toen doorverwezen naar een alternatieve therapeut, en daar ben ik hem nog steeds dankbaar voor. Via ademtherapie kwam ik in contact met de overtuigingen en onderliggende patronen die me zo vermoeiden en ontdekte ik dat mijn zenuwstelsel niet meer tot rust kon komen.
‘Die eerste reeks ademsessies waren een hele intense ervaring, waarbij heel wat emoties los werden geweekt en ik spanningen leerde loslaten. Die ervaring heeft een grote invloed gehad op mij. Ik ben uiteindelijk gestopt met m’n werk als leerkracht en heb een yogastudio opgericht.’
Bewegen is altijd heel belangrijk geweest voor Jessy, maar ze heeft evengoed interesse in psychologie, traumaverwerking en spiritualiteit. Dat is waarom verbindend ademwerk, de techniek waar ze als ademcoach mensen in begeleidt, haar zo aanspreekt. Het concept gaat als volgt: je ligt op je rug op een matras of matje, in een comfortabele houding. In het dagelijks leven ademen we best door de neus, maar tijdens een ademwerksessie ga je een tot anderhalf uur door je mond ademen, zonder te stoppen. Op de achtergrond speelt – soms live – muziek die je begeleidt tijdens de sessie. De bedoeling is dat je een diepe buikademhaling creëert. Je kunt het in een privésessie doen, waarbij je alleen bent met een ademcoach, of in groep, tijdens een ademcirkel. Je kiest zelf wat voor jou het beste werkt, of wisselt af tussen de twee ervaringen.
Ademwerk heeft een spirituele kant, maar anderzijds ook een rationele, aardse kant. Het is daarom geschikt voor alle soorten mensen.
‘In de spirituele community leeft ademwerk heel sterk, maar de voorbije jaren kwam er steeds meer interesse vanuit de mainstream samenleving’, licht Jessy toe. ‘Zeker in Amerika en Nederland is ademwerk al heel populair, België maakt momenteel een inhaalbeweging. Zelf heb ik verschillende ervaringsgerichte opleidingen gevolgd rond ademwerk. Het komt voor bij verschillende helingstradities, die binnen het sjamanisme doorgegeven worden van generatie op generatie.’
‘Ademwerk heeft een spirituele kant, maar anderzijds ook een rationele, aardse kant. Het is daarom geschikt voor alle soorten mensen. Ik begeleid regelmatig heel down-to-earth personen, die in eerste instantie sceptisch zijn, maar er toch deugd van ondervinden. Het is een laagdrempelige manier om je zenuwstelsel te kalmeren.’
‘Ademwerk is een simpel concept. Door een verbindende ademhaling kom je in contact met jezelf en je lichaam. Het resultaat is dat je je achteraf fysiek en mentaal beter voelt, omdat je zenuwstelsel in een ontspannen toestand komt. Tijdens de sessie worden emoties los geademd, wat therapeutisch kan werken. Sommige mensen lachen en zijn vrolijk, anderen huilen of worden boos. Als ademcoach kijk ik wat er loskomt bij de deelnemers en help ik hen om erdoor te ademen en de emoties ook weer los te laten. Er zijn ook mensen die in slaap vallen tijdens een sessie, omdat ze zo ontspannen worden.’
Ademwerk leert je beter luisteren naar je lichaam en loslaten wat niet meer bij je past.
‘Een veilig en vertrouwd gevoel is super belangrijk tijdens een ademwerksessie. Er gaat daarom altijd een gesprek aan vooraf, om af te toetsen hoe de persoon die een sessie volgt in het leven staat en of er zaken zijn waar ik als coach op moet letten. Ik zal ook altijd checken of het voor de cliënt ok is om ook met lichaamswerk te werken. Als ademcoach is het belangrijk je bewust te zijn dat je met mensen werkt, die allemaal hun eigen achtergrond en bagage hebben. Het is goed mogelijk dat tijdens een ademsessie trauma’s worden aangeraakt. Een professionele begeleiding is essentieel.’
‘Er zijn mensen die door ademwerk in een ander bewustzijnniveau komen. Het is moeilijk te voorspellen wat je gaat voelen, maar het kan als intens en confronterend ervaren worden. Ademwerk brengt je in contact met jouw essentie. Het leert je beter luisteren naar je lichaam en loslaten wat niet meer bij je past.’
‘Met je adem kan je hetzelfde bereiken als met geestverruimende middelen’ (Kim Hertogs)
Actrice Kim Hertogs kwam via yoga in aanraking met ademwerk. Sinds 2017 wil ze met haar platform The Fieldwork mensen aanmoedigen om bewuster in het leven te staan. Tijdens de surfreizen van The Fieldwork On Tour is er ook veel aandacht voor yoga en ademhaling. ‘Ik vind ademwerk mooi omdat je er geen dure tickets of toestemming voor nodig hebt. Iedere dag opnieuw kan je beslissen om ermee aan de slag te gaan.’
‘Ik doe al jaren yoga en ben in 2009 naar India gereisd, waar ik veel lessen heb gevolgd. Ik ben dus onbewust al langer bezig met ademwerk.’
‘De meeste mensen weten dit niet, maar doordat je begeleid wordt in de ademsessie bereik je een andere staat van zijn. Eigenlijk kan je hetzelfde bereiken met je ademhaling als met geestverruimende middelen zoals ayahuasca. Dat is toch fascinerend!’
‘Wat je precies ervaart tijdens een verbindende ademwerksessie is moeilijk in woorden te beschrijven en verschilt ook van persoon tot persoon. Je kunt je licht in het hoofd voelen, geconfronteerd worden met emoties, huilen zonder precies te weten waarom, tintelingen in je lichaam gewaar worden, beelden of kleuren zien. Het komt allemaal naar buiten en passeert ook weer, wat deugd doet achteraf.’
De bewezen heilzame werking van ademhalingsoefeningen zijn nog maar het topje van de ijsberg. Dit soort zaken zullen alsmaar meer ingang vinden in onze rationele wereld.
Tijdens onze Fieldworkday hebben we ook luidop geroepen tijdens de ademcirkel. Dat lucht enorm op. In het dagelijkse leven roep je meestal niet, maar eens lang en hard roepen is echt zalig. Tijdens een yogales zei een leraar ooit ‘there is no shyness in ujjayi breathing’. Tijdens deze techniek, ook wel bekend als de oceaanadem, maak je geluid bij het uitademen. Je hoeft je niet te schamen voor het geluid dat uit je keel komt, laat het gewoon los en geniet ervan. Voor veel mensen klinkt dit gênant, wat jammer is.’
‘Ontspanning vereist inspanning. Om in een relaxmodus te komen, moet je jezelf door de weerstand heen duwen. Dat is niet altijd gemakkelijk en kan zelfs heel vermoeiend zijn, maar je kunt jezelf hierin trainen. Vroeger was ik bijvoorbeeld geen fan van koud water. Door te leren surfen en de confrontatie met de koude aan te gaan, kan ik mezelf over die drempel heen zetten en echt genieten van het surfen. Na een duik in het koude water voel je je altijd heerlijk. Het is een manier om jezelf een mentale boost te geven. De beloning van de inspanning is het gevoel van overwinning. Zo’n zaken zijn ideaal om je dag mee te starten. Wie na het ontwaken een koude douche neemt of ademhalingsoefeningen doet kan de dag beginnen met een goed gevoel. Het leuke is: je kunt er élke dag voor kiezen om er opnieuw mee te beginnen en trots zijn op jezelf.’
Het is uiteraard wel oppassen voor eventuele stress die gepaard kan gaan met de druk van oefeningen en rituelen, waarschuwt Kim. ‘Je hoeft niet in overdrive te gaan en alles tegelijk uit te proberen. Kijk wat voor jou werkt en wat je in je leven kunt incorporeren. Het positieve effect zal je motiveren om door te zetten. Een goede routine kan overigens ook helpen om jezelf andere gezonde gewoontes aan te meten. Ik ga vanzelf meer sporten, gezonder eten en vroeger slapen wanneer ik koude douches neem of ademhalingsoefeningen doe.’
‘Wat ik zo mooi vind aan ademwerk is dat iedereen het kan proberen. Je hoeft geen geld uit te geven om deze technieken toe te passen en je maakt het zo haalbaar als je zelf wil, omdat je kunt kiezen wanneer en hoe vaak je het doet. Alleen, onder begeleiding of in groep: kies wat goed voelt voor jou.’
Wat ik zo mooi vind aan ademwerk is dat iedereen het kan proberen.
‘Onderzoekers hebben door zaken zoals de hartcoherentie, bloeddruk en hersengolven te meten ontdekt dat een rustige, diepe ademhaling het parasympatische zenuwstelsel tot rust kan brengen. De bewezen heilzame werking van ademhalingsoefeningen zijn nog maar het topje van de ijsberg denk ik. Dit soort zaken zullen alsmaar meer ingang vinden in onze rationele wereld. Er wordt ook steeds meer onderzoek gedaan naar technieken en gewoontes die vroeger als ‘zweverig’ werden beschouwd. Zelf ben ik al meer dan tien jaar bezig met dit soort dingen. Het is heel goed dat wetenschappers er zich in verdiepen en dat er veelbelovende resultaten uit de bus komen, maar ook zonder die bewijzen vind ik mijn persoonlijke positieve ervaringen voldoende om ermee verder te gaan. Ik heb er ook wel begrip voor dat sommige mensen een wetenschappelijk bewijs nodig hebben om iets te durven uitproberen.’
‘Wat spiritueel genoemd wordt, is vaak eigenlijk heel normaal. Als mens maken we deel uit van de natuur. Niet zo gek dus dat we in de natuur oplossingen vinden voor onze problemen. Sjamanisme is de oudste vorm van religie en heel wat van deze rituelen bewijzen nog steeds hun nut. Het is goed nieuws dat door de wetenschappelijke verklaringen heilzame routines hun ingang vinden bij het brede publiek.’
‘We beleven een interessante periode, waarin de strenge splitsing tussen moderne geneeskunde en “alternatieve” methodes, zoals ademwerk, aan het vervagen is. Er is een shift gaande naar een meer holistische aanpak, wat een positieve evolutie is. Ik ben zelf fan van beide en vindt dat ze elkaar kunnen versterken.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
