Van samen masturberen tot apart pornokijken: experts beantwoorden 5 vragen over soloseks en relaties

De Womanizer, het populaire seksspeeltje, blaast tien kaarsjes uit. Een goede aanleiding om het over masturbatie te hebben. ‘Het kan een ­moment van zelfzorg zijn.’

Is een orgasme tijdens soloseks anders dan wanneer je seks hebt met je partner? En wat met masturberen als je een relatie hebt? Met die vragen trekken we naar de gepaste experten. Sam Geuens is klinisch seksuoloog en docent aan Hogeschool PXL. Laurane Wattecamps is seksuoloog, op Instagram bekend als @sexplique_moi en auteur van Déconstruire le cul: pour une sexualité libre, choisie et non normée.

Is er een verschil tussen mannen en vrouwen?

Wetenschappelijk gezien is er fysiek geen verschil, legt Wattecamps uit. ‘Ook al is een penis zichtbaar en zitten de vulva en clitoris een beetje verborgen, het zijn dezelfde componenten die op verschillende manieren zijn georganiseerd. De fysiologische effecten van masturbatie zijn dus hetzelfde. Maar ook soloseks gebeurt in een culturele context. Vulva komt van het Latijnse pudendum, wat schamen betekent. Het idee dat jezelf als vrouw aanraken beschamend is, leefde heel lang en er is meer een cultuur van geheimhouding onder vrouwen. Dat zien we de afgelopen jaren gelukkig veranderen. De penis is toegankelijker en soloseks wordt bij mannen als meer vanzelfsprekend gezien, maar er zijn geen verschillen tussen mensen, alleen genderstereotypen die leiden tot verschillen in de praktijk van masturbatie.’

Uit onderzoek blijkt dat mannen gemiddeld iets meer aan soloseks doen dan vrouwen, legt Geuens uit. ‘Uit westerse studies blijkt dat 45 tot 75 procent van de vrouwen zegt dat ze het afgelopen jaar gemasturbeerd hebben, bij mannen ligt dat rond de 80 à 85 procent. Mannen masturberen vaker, maar het is ook bij vrouwen geen marginaal fenomeen.’

‘We zien wel een verschil in de motivatie. Vrouwen geven aan dat ze soloseks ook doen als zelfexploratie, om zichzelf te leren kennen en praktisch te zoeken naar manieren en technieken om opgewonden te raken en klaar te komen. Bij mannen is dat motief er ook, maar het gaat hen toch vaker gewoon om genot: ontspanning, ontlading, plezier, stressbestrijding.’

‘Ook binnen een koppel lijkt de motivatie te verschillen. Mannen in een relatie vertellen vaker dat ze masturbatie zien als een oplossing als ze vaker zouden willen vrijen. Soloseks als een soort compensatie dus. Vrouwen omschrijven het vaker als aanvullend. Ze vinden seks met hun partner fijn, maar vertellen dat ze uit soloseks iets anders halen. Orgasmes, vooral. Ze komen niet per se altijd klaar bij seks met hun partner, en wel wanneer ze masturberen.’

Zijn orgasmes anders bij soloseks dan bij seks met een partner?


Soms wel, legt Geuens uit. ‘Als je je penis vastneemt of als je jezelf streelt, heb je instant feedback. Je weet meteen hoe het voelt, wat fijn is en wat niet. Onze anatomie speelt ook een rol. Je eigen arm en hand hebben de perfecte positie voor soloseks, iemand anders kan je penis of vulva niet op dezelfde manier vastnemen of strelen. Dat zorgt dus voor een andere ervaring bij soloseks. Niet per se beter, wel anders. En omwille van die directe feedback, zijn solo-orgasmes soms sneller, intenser of langer. Maar voor sommige mensen is een orgasme tijdens seks met hun partner net intenser, omdat er andere aanrakingen, andere gevoelens en een andere betekenis bij komen kijken.’

Hoe zit het met soloseks binnen een koppel?

‘Partnerseks vervangt soloseks niet’, legt Geuens uit. ‘Het zijn twee verschillende dingen waar mensen ook andere dingen uit halen.’ Onze individuele seksualiteit is iets dat ons toebehoort, vertelt Wattecamps. ‘Onze geheime tuin. Weten dat je partner masturbeert, kan confronterend zijn als je het persoonlijk opvat, alsof je niet genoeg bent voor je partner. Maar je moet een onderscheid maken tussen individuele en partnerseksualiteit, dat is niet hetzelfde register. Masturbatie kan op een meer mechanische manier worden gebruikt, bijvoorbeeld om angst te verlichten en ontspanning te bieden. Het is ook een manier om verantwoordelijkheid te nemen voor je verlangens, en dat niet bij je partner te leggen. Het is geen goed idee om je partner te vragen niet aan soloseks te doen, dat is een inbreuk op iemands vrijheid en fundamentele rechten als individu.’

Soloseks zien als een soort ontrouw is jammer, vindt ook Geuens, want het is net een mogelijkheid binnen een koppel. ‘De kans dat je een partner treft die op seksueel vlak dezelfde noden en verlangens heeft als jij, is niet zo groot. Binnen koppels is verschil een gegeven. Dat wordt pas een probleem als jullie daar niet goed mee omgaan, en laat masturbatie nu net een van de manieren zijn om dat op te vangen.’

Het advies van Geuens is altijd: praat er open over. ‘Vraag wat de ander doet, dat voorkomt dat je je dingen gaat inbeelden. En experimenteer. Toon je partner hoe jij soloseks hebt, dat is de duidelijkste instructie die je elkaar kunt geven. Masturbeer bijvoorbeeld eens samen, misschien ontdekken jullie dat dat een aangename seksuele ervaring kan zijn. Iets wat heel dankbaar kan zijn in periodes van jullie leven. Soms is de gebruikelijke manier waarop jullie vrijen moeilijk haalbaar. In de laatste weken van een zwangerschap, bijvoorbeeld, of omwille van ouderdom, ziekte, fysieke of psychologische problemen. In zo’n situatie kun je andere scenario’s uitproberen. Denk bijvoorbeeld aan samen masturberen terwijl je in elkaars armen ligt.’

‘Mensen zijn gewoontedieren en vrijen vaak op dezelfde manier. Daar is niets mis mee. Maar als koppel ben je op seksueel vlak weerbaarder als je een waaier aan mogelijkheden hebt op momenten dat er seksuele uitdagingen zijn. Vandaar dus mijn advies: experimenteer.’

Het aanbod aan seksspeeltjes groeide deze eeuw explosief. Is soloseks voor vrouwen vandaag synoniem met vibrators en aanverwanten? 


‘Seksspeeltjes zijn in elk geval populairder dan ooit’, weet Geuens. ‘Het mooie is dat er veel verschillende dingen op de markt zijn, die verschillende effecten hebben, zowel voor vrouwen als voor mannen. Dat betekent dat elk van ons wel iets vindt om van te genieten.’

Kies je eventuele speeltje op basis van het gewenste effect, stelt Wattecamps voor. ‘De Womanizer of Satisfyer geeft andere sensaties dan een klassieke vibrator, en voor sommige gebruikers is dat te intens. Dat wil niet zeggen dat er iets mis is met hen, wel dat dit speeltje niet voor hen is. Als seksuoloog vind ik dat het weinig zin heeft om een ​​seksspeeltje aan te bevelen vanwege een bepaald effect, omdat alles afhangt van wat de persoon zelf prettig vindt of niet. En net zoals masturbatie niet verplicht is, is ook een seksspeeltje niet verplicht. Je kunt heel goed je handen, een kussentje, noem maar op, gebruiken.’

Dat je went aan het intense effect van sommige speeltjes en dan met minder intense stimulatie minder snel klaarkomt, is iets waar je je volgens Geuens geen zorgen over moet maken. ‘Daar heb ik nergens wetenschappelijk bewijs over gelezen. Dat sommige speeltjes intenser zijn, heeft zo zijn voordelen. In mijn praktijk adviseer ik vrouwen in de menopauze die me vertellen dat ze minder snel opgewonden raken en dat de prikkels die vroeger genoeg waren nu hun werk niet meer doen weleens om, naast geduld en een langere stimulatie, een intense vibrator te proberen. Soms helpt dat.’

Porno wordt door veel mensen gebruikt als startpunt bij het masturberen. Vergeten we daardoor weleens hoe nuttig onze fantasie kan zijn?


Naast het feit dat we gewoontedieren zijn, maken we het onszelf ook graag makkelijk, stelt Geuens. ‘Als we snel opgewonden raken dankzij porno, en snel klaarkomen dankzij een speeltje, dan zullen we dat vaak gebruiken. Daar is op zich niets mis mee. Maar het zou jammer zijn als je jezelf daardoor beperkt. Ik raad mensen dan ook aan om af en toe aan soloseks te doen zonder speeltjes of porno, al is het maar om te ontdekken dat dat ook prima werkt. Het cliché dat mensen, en dan vooral mannen, beelden nodig hebben om opgewonden te raken, klopt niet per se. Het kan ook op andere manieren en het is goed om dat te beseffen. Al is het maar om te voorkomen dat we in gewoontes vervallen en dat onze seksuele blik te eng wordt. Dus ja, vergeet je fantasie niet, het theater in ons hoofd heeft eindeloze mogelijkheden.’

Moeten we fantaseren? Ja en nee, zegt Wattecamps. ‘Orgasmes en plezier kunnen op heel verschillende manieren tot stand komen. In mijn praktijk merk ik dat erotische gedachten een belangrijk ingrediënt zijn om soloseks aangenaam te maken, en niet te beperken tot het mechanische genot van ontlading. Je kunt je verliezen in je erotische verbeelding en fantasieën, en soms helpt het om gewoon aan iets of iemand te denken. Weet je, in seksualiteit is er geen “ik moet”, maar door te fantaseren laten we onze gedachten afdwalen en wordt masturbatie een moment van zelfzorg waarin we onszelf plezier en liefde schenken.’

Iets wat Geuens beaamt. ‘Ook mijn advies is: experimenteer, fantaseer en zorg voor variatie, zowel in partner- als in soloseks, want het maakt je seksueel weerbaarder. Hoe breder je ervaringen en kennis van je seksualiteit en hoe groter de variatie in de dingen waar je van geniet, hoe groter de kans dat je seksueel gelukkig kunt blijven.’