Experten over het belang van soloseks: ‘Je seksueel systeem veroudert sneller als het stilligt’

De Womanizer, het populaire seksspeeltje, blaast tien kaarsjes uit. Een goede aanleiding om het over masturbatie te hebben. ‘Het kan een ­moment van zelfzorg zijn.’

Wat is masturbatie juist, wat zijn de exacte voordelen en kan je ermee overdrijven? Met die vragen trekken we naar de gepaste experten. Sam Geuens is klinisch seksuoloog en docent aan Hogeschool PXL. Laurane Wattecamps is seksuoloog, op Instagram bekend als @sexplique_moi en auteur van Déconstruire le cul: pour une sexualité libre, choisie et non normée.

Wat is masturbatie?


‘Het doelbewust aanraken van je lichaam met de bedoeling om een bevredigend gevoel te krijgen, te genieten en eventueel een orgasme te bereiken’, vertelt seksuoloog Sam Geuens. ‘Als mensen seks definiëren, gaat het vaak nog over penetratie, maar het is veel breder dan dat, en masturbatie is gewoon seks die je alleen doet. Hoe open we ook denken te zijn, praten over seks wringt altijd, en praten over soloseks wringt nog meer. Daar zit een stuk culturele erfenis in. Geen enkele religie juicht het toe en als ze het hebben over seksualiteit, gaat het meestal over seks met een partner. Terwijl soloseks gewoon deel uitmaakt van onze ontwikkeling.’

Wat masturbatie precies is, zal bij iedereen anders zijn, vertelt seksuoloog Laurane Wattecamps: ‘Elk menselijk lichaam is anders en we hebben allemaal verschillende manieren om onszelf plezier te bezorgen. Er is geen gids om het juist te doen, daarom is het een goed idee om de mogelijkheden van ons lichaam te ontdekken.’

Waar en hoe leren we masturberen? 


‘Er rust een groot taboe op het feit dat genitale stimulatie al vroeg begint’, vertelt Wattecamps. ‘Al in de baarmoeder strelen foetussen zichzelf, uiteraard op een onbewuste, niet-seksuele manier.’ Iedereen die al eens een luier verschoont, weet dat het handje van een baby naar de vulva of piemel gaat, vertelt Geuens.

‘Omdat het een stuk van hun lichaam is dat ze niet altijd kunnen exploreren én omdat ze snel merken dat het anders aanvoelt dan pakweg het aanraken van hun elleboog. Wat zo’n jong kind ervaart is niet seksueel maar gewoon aangenaam. Als ik met mijn dochter voorbij een lingeriewinkel wandel, zien we allebei iets anders. Als volwassene zie ik lingerie met een geseksualiseerde blik, mijn vierjarige dochter ziet gewoon ondergoed, want het complexe idee van seksualiteit kan ze nog niet bevatten.’

‘Als ze er cognitief klaar voor zijn, beseffen kinderen dat die aanrakingen nog leuker worden als ze het doelgericht gaan doen. Dat is gemiddeld rond hun tiende. Dat lijkt vroeg, maar het is een voortzetting van iets wat we als baby al doen. Het gedrag is er altijd, maar wordt pas zelfbevrediging als ook de psychologie en de sociaal-culturele component het seksueel maken. De context waarbinnen dat gebeurt is niet alleen de maatschappij waarin je opgroeit, maar ook je gezin, waar je leert hoe de wereld in elkaar steekt. We leren kinderen al vroeg dat ze zichzelf niet mogen aanraken op een moment of in een omgeving waar dat niet gepast is, maar dat geeft dan ook meteen de indruk dat het altijd verkeerd is. Wat niet zo is.’

Het is belangrijk dat je geen schaamte bij je kind veroorzaakt, vindt ook Wattecamps. ‘Alleen maar de boodschap geven dat het niet kan en niet goed is, maakt er een taboe van. Dat kan later zijn weerslag hebben in de relatie van je kind met zijn lichaam en seksualiteit. Leer het daarom dat het prima is om te doen, maar dan in de juiste context, op een privémoment. Zo geef je je kind toestemming om zichzelf op een gepaste manier te leren kennen.’

Belangrijk, vindt Geuens, want masturbatie is een stap in de ontwikkeling van je kind. ‘Als we die overslaan, wreekt zich dat. Als je niet leert hoe jouw lijf opgewonden wordt en hoe jouw seksualiteit werkt, kun je dat later ook niet duidelijk maken aan je partner, en dat is vragen om seksuele problemen. Eigenlijk moeten we hopen dat onze kinderen aan soloseks doen, als we willen dat ze opgroeien tot volwassenen die kunnen genieten van veilige en fijne seksuele ervaringen. Dat hoeft niet ingewikkeld te zijn: geef jongeren het gevoel dat wat ze voelen en wat ze doen heel normaal is én dat ze met hun vragen bij jou terechtkunnen. Dat is weliswaar makkelijker gezegd dan gedaan.’

Wat als je als volwassene graag nog informatie rond soloseks wilt? Op allesoverseks.be geeft Sensoa uitstekende informatie. ‘Er kwamen de laatste jaren ook verschillende op vrouwen gerichte sites zoals Climax of OMGyes, vertelt Wattecamps. ‘Met instructieve video’s om mensen te leren masturberen.’

Moet iedereen masturberen?


Niets moet, zeggen zowel Geuens als Wattecamps. ‘Volwassenen kiezen zelf wat ze wel of niet doen’, legt Geuens uit. ‘Maar goed kiezen vraagt informatie en kennis. Als je niet weet dat iets aan­genaam, ontspannend of opwindend is, zul je er niet naar verlangen. Je moet dus niets, maar als je wilt weten hoe je seksueel in elkaar steekt, is soloseks nuttig. Ontdek je dat je geen behoefte hebt aan soloseks, dan is dat prima.’

Kan je te veel of te weinig aan soloseks doen? 



Dat is subjectief, volgens Wattecamps. ‘Wat voor de een te veel zal zijn, kan voor de ander te weinig zijn. In klinische termen leidt masturbatie tot hyperseksualiteit als het obsessief wordt en lijden veroorzaakt bij het individu, omdat het zijn of haar dagelijkse leven beïnvloedt. Maar als je regelmatig masturbeert – tot meerdere keren per dag – zonder lijden en met plezier, is er geen ‘te veel’. Ook te weinig bestaat niet echt. De DSM-5- of de WHO-gidsen rond seksuele gezondheid omschrijven soloseks als een teken van een goede seksuele gezondheid, maar het is uiteraard niet verplicht. Als je niet masturbeert en dat ook niet mist, is het geen probleem.’

Daar heeft Geuens een kanttekening bij. ‘Ons seksueel systeem, met partner of solo, blijft gezond als je het regelmatig gebruikt. Rust roest en het verouderingsproces van je seksueel systeem gaat sneller als het stilligt. Als je het blijft gebruiken, is de kans groter dat het goed blijft werken. Moeten we allemaal blijven vrijen en masturberen tot op hoge leeftijd? Alweer, niets moet, als je je daar goed bij voelt. Maar stel dat je na een relatiebreuk of de dood van je partner weer de liefde vindt en/of weer seksueel actief wilt zijn, dan is het handig wanneer alles nog goed functioneert.’

Wat zijn de voordelen van soloseks?


Zelfkennis, het in stand houden van het seksuele systeem, genot: die voor­delen liggen voor de hand. Maar er zijn ook fysiologische en mentale baten, legt Wattecamps uit. ‘Als we ons lichaam aanraken, komt er een hele reeks hormonen vrij: serotonine, oxytocine, endorfine, dopamine, en soms zelfs adrenaline. Samen wordt dat een soort geluks­cocktail die angstwerende, pijnstillende en zelfs antidepressieve effecten heeft.’

Soloseks heeft nog meer gezondheids voordelen, vertelt Geuens. ‘Wie seksueel actief is, alleen of solo, heeft een verminderd risico op hart- en bloedvataandoeningen en allerlei neurologische ziektes en dementie. Wie aan migraine lijdt, kan gebaat zijn bij soloseks. Bij zo’n derde van de patiënten kan het helpen om het probleem te verlichten, maar het kan de hoofdpijn ook doen toenemen; die link is complex. ­Seksualiteit is een fysieke inspanning. Opwinding en al dan niet klaarkomen is een work-out voor je hart en bloedvaten, of je het nu met een partner doet of alleen.’

Soloseks mag je niet onderschatten als manier om jezelf en wat je voelt te ontdekken, stelt Geuens. ‘Ik heb vrouwelijke cliënten die vertellen dat het hen niet lukt om een orgasme te krijgen. Als ik dan vraag wat ze doen en voelen, blijkt soms dat hun lichaam wel degelijk klaarkomt, maar dat zij dat niet herkennen of zo beleven omdat ze iets anders verwachten. Mensen hebben een bepaald idee van hoe een hoogtepunt aanvoelt, gebaseerd op wat ze hebben gezien, gelezen, en gehoord. Misschien komt wat je voelt overeen met wat je verwacht, maar is dat niet zo, dan ga je twijfelen. Ook daarom is soloseks nuttig.’