In de schoenen van een ander

Kan empathie de wereld redden? Elke Lahousse stelde zich de vraag toen ze het Empathy Museum bezocht in Londen.

Kan empathie de wereld redden? Het was aan de oevers van de Theems in Londen dat ik mezelf onlangs die vraag stelde. Turend over het water is een mens al eens wat filosofischer. Het hongerige kind, de vluchteling in het rubberbootje, zouden zij beter geholpen worden als wij ons beter leerden verplaatsen in hun situatie, naar dat bootje?

De gedachte kwam op terwijl ik, wandelend langs de rivier, ervaarde hoe het voelde om in andermans schoenen te staan. Letterlijk, althans. Aan mijn voeten zaten de beige mocassins van een man met een opmerkelijk verhaal. Het hoorde allemaal bij de opening van ’s werelds eerste Empathy Museum, een plek waar bezoekers uitgenodigd worden om de wereld te begrijpen door de ogen van een ander. Wie de tentoonstelling A Mile in My Shoes bezoekt, begint in een schoenwinkel, waar je een paar schoenen van een onbekende persoon aangemeten wordt. De rubberen laarzen van een rioolarbeider, de hoge hakken van dragqueen Timbelina, de All Stars van een meisje op de vlucht. Terwijl je in hun schoenen langs de Theems loopt, luister je naar hun verhaal door een hoofdtelefoon. De mocassins aan mijn voeten waren van een man die veertien jaar in de gevangenis had gezeten, voor een misdaad die hij niet gepleegd had.

Het hongerige kind, de vluchteling in het rubberbootje, zouden zij beter geholpen worden als wij ons beter leerden verplaatsen in hun situatie, naar dat bootje?

Volgens Roman Krznaric, filosoof en bedenker van het Empathy Museum, heeft onze maatschappij een tekort aan empathie. “Neurologisch onderzoek wijst uit dat 98 procent van de mensen beschikt over een empathisch brein. Daardoor kunnen we ons inleven in de gevoelens en gedachten van een ander, ook als die afwijken van onze eigen ervaring”, zegt hij. “Empathie is iets dat we kunnen leren, net als fietsen. Alleen leven we in een hyperindividualistische wereld, waar narcisme, materialisme en agressie de bovenhand nemen.”

Krznaric gelooft dat een empathische revolutie veel miserie uit de wereld kan helpen. De komende jaren zal zijn museum de wereld rondreizen, om kleine explosies te veroorzaken die ons dichter bij elkaar moeten brengen. “Vooral door mensen te ontmoeten die anders zijn dan wij, leren we minder zelfingenomen zijn.”

Krznaric is niet de enige die in de ban is van het E-woord. Van geluksgoeroes tot relatietherapeuten en wereldleiders, allemaal verkondigen ze dat onze relaties en onze welvaart er baat bij zouden hebben als we de dingen wat vaker leren zien vanuit het standpunt van een ander. Barack Obama noemt het tekort aan empathie een groter probleem voor onze samenleving dan een begrotingstekort. “Could a greater miracle take place than for us to look through each other’s eyes for an instant?” mijmerde de negentiende-eeuwse dichter-natuurvorser Henry David Thoreau.

Gelukkig zijn er ook signalen dat het toch nog niet zó erg gesteld is. Met 1,8 miljoen zijn ze, de Belgische vrijwilligers. Zo blijkt uit recent onderzoek van de Koning Boudewijnstichting. Daarnaast zijn er nog zo veel andere geëngageerde mensen die de behoefte _ en het plezier _ voelen van hulp te bieden aan een medemens. Het zijn mannen en vrouwen die niet alleen bezorgd zijn om een ander, maar ook de handen uit de mouwen steken. In Knack Weekend willen we hen deze week in het licht zetten. Ons themanummer ‘Goed Volk’ gaat over mensen van goede wil, die geen museum nodig hebben om het verschil te maken.

www.empathymuseum.com