Het is velen misschien al opgevallen, maar de herfst laat dit jaar langer op zich wachten. Doorheen heel ons land merken we dat de blaadjes langer aan de bomen blijven. Sommige bomen laten ze net veel vroeger vallen. Hoe komt dit?
Bomen zijn oeroude wezens die al duizenden jaren evolueren. Terwijl planten zoals de korenbloem, paardenbloem of madeliefjes zich razendsnel voorplanten duurt het bij bomen soms tientallen jaren voordat er een nieuwe generatie is. Evolutieleer toont ons dat iedere generatie beter aangepast is aan de omstandigheden. Zo was er tijdens de industriële revolutie in Liverpool een vlindertje, de Biston betularia, waarvan er slechts een zeldzaam aantal zwart was. Doordat de stam van de berken waarop hij zich verstopte zwarter werden door de uitstoot van de industrie, waren het enkel de zwartere vlinders die overleefden. Degene die licht gekleurd waren vielen te veel op in contrast met de zwarte stam en werden opgepeuzeld.
Het vallen van de blaadjes vertelt het verhaal van de snelle klimaatverandering
Te snelle evolutie doodt bomen
Bomen zijn in dit verhaal de vlinders en klimaatopwarming roet. Ons klimaat wordt warmer en we hebben langere periodes van droogte en intensere regenbuien. Zeer cru gezegd zullen alle bomen die hier niet aan aangepast zijn dood gaan na verloop van tijd. Enkele drastische natuurfenomenen buiten beschouwing gelaten evolueert de natuur redelijk organisch en traag waardoor bomen de tijd hebben gekregen om over enkele honderden jaren zich aan te passen aan nieuwe situaties. Klimaatveranderingen verlopen relatief snel, dankzij de mens, waardoor de langzame boomwezens geen tijd hebben om voor een nageslacht te zorgen die hier beter tegen bestand is.
Bikini-bomen
Bomen zijn levende wezens die reageren op prikkels, ze hebben een geheugen, ze kunnen zich afweren en ze kunnen communiceren met elkaar. Een mens blijft in zijn T-shirt rondlopen als de temperaturen lekker blijven in september, bomen denken er min of meer hetzelfde over: ze reageren op een veranderende daglengte en temperatuur. Dus, als het warmer blijft, besluiten ze om nog eventjes te zonnebaden in hun bikini.
Een boom heeft blaadjes net als een huis zonnepanelen heeft: ze dienen om energie mee op te wekken.
Sommige bomen verliezen blaadjes net sneller
Hoe kan het dan dat sommige bomen net sneller verkleuren en hun bladeren verliezen? Hiervoor moeten we ons eerst afvragen waarom een boom zijn bladeren verliest. Een boom heeft blaadjes net als een huis zonnepanelen heeft: ze dienen om energie mee op te wekken. Ook neemt de boom water op via zijn wortels en verdampt hij ze via zijn blaadjes. Door de koude temperaturen is de winter een drogere periode waardoor een boom zou uitdrogen moest hij blijven water verdampen via zijn blaadjes. Hij zou immers meer water verliezen dan dat hij kan drinken. Om dit te voorkomen laat hij zijn blaadjes vallen. Hierbij kunnen we dus stellen dat extreme droogte leidt tot vroegtijdige bladval. Langdurige warme temperaturen leidt tot bladbehoud. Afhankelijk dus van wat er de doorslaggevende factor is zal het blad dus vroeger of net later vallen.
Wat kunnen wij hier nu aan doen?
Bomen zijn de goedkoopste en beste fabrieken om CO2 op te nemen, zuurstof te produceren, als airconditioning te functioneren, fijn stof te filteren, de regencyclus positief te beïnvloeden, droogtes én overstromingen tegen te gaan en zelfs voeding te produceren. Het is dus uitermate belangrijk om maximaal in te zetten op deze wezens die gratis voor ons werken. We moeten vandaag bomen planten die over vijftig tot honderd jaar, wanneer ze volwassen zijn, kunnen overleven.
Bestaande bomen die we willen houden moeten we zo goed mogelijk verzorgen en een zo’n natuurlijk mogen leven geven.
In zekere zin kunnen we stellen dat ons klimaat aan het opschuiven is naar het noorden, waardoor we moeten kijken naar de planten die het vijfhonderd tot duizend km zuidelijker dan bij ons goed doen. In natuurlijke gebieden moet men steeds zeer voorzichtig te werk gaan wanneer men zuidelijkere soorten wil introduceren, maar in stedelijke gebieden, waar de temperatuur door het ‘hitte-eilandeffect’ sowieso hoger is, hebben we geen andere keuze.
Help bestaande bomen overleven
Tijden veranderen, we hebben geen andere keuze dan snel mee te veranderen en aan de toekomst te denken. Bestaande bomen die we willen houden moeten we zo goed mogelijk verzorgen en een zo’n natuurlijk mogen leven geven. Dit wil zeggen dat we de bodem rond de boom niet mogen verdichten en dat we best geen grote werkzaamheden rond de wortels doen.
Als je naar een bos gaat en met je hand voelt aan de bodem en je neus gebruikt, weet je hoe een ideale bodem rond de boom eruitziet en ruikt. Dit is niet overal haalbaar, zeker niet in kleinere tuinen. Je zal de boom al een groot plezier doen om (een deel) van zijn gevallen blaadjes te laten liggen in een straal van minstens een meter rond de stam. Dit is één van de beste voedingsbodems en zorgt ervoor dat de bodem minder snel uitdroogt.
De #LaatZeLiggen campagne spoort mensen daarom aan om de gevallen blaadjes onder bomen te laten liggen en het geluk van de boom te verhogen.
Louis De Jaeger heeft als missie zoveel mogelijk land te verduurzamen en doet dit met zijn landschapsarchitectenbureau Commensalist, met de #ByeByeGrass campagne, de #LaatZeLiggen campagne, met het Food Forest Institute, en door het sensibiliseren met het schrijven van artikels en een boek over de toekomst van landbouw.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier