Ook in Marokko worden oude huizen weer naar waarde geschat. We bezoeken de pas gerenoveerde riyad van een Amerikaanse kunsthandelaar in de medina van Marrakech.
Piet Swimberghe / Foto’s Bernard Boccara
De okerroze woestijnstad Marrakech oefent een enorme aantrekkingskracht uit op kunstenaars, architecten en decorateurs. Velen hebben hun tenten opgeslagen in de medina, het middeleeuwse hart van de oasestad. Op een steenworp van de mysterieuze Koutoubia een van de oudste en mooiste moskeeën van de Magreb , het exotische paleis van Badi, de vele betegelde bidplaatsen en de kleurrijke soeks, liggen riante herenwoonsten, riyads. Het zijn klassieke mediterrane bouwsels, opgetrokken rond een pleintje, een patio waar koelte en rust heersen. De eerste is natuurlijk vanzelfsprekend, omdat je in de woestijn vertoeft. Eenmaal ter plaatse besef je dat het Marokkaanse herenhuis evenzeer een tempel is, gewijd aan de godheid van de kalmte. Want daar snak je naar, na een rumoerige tocht door de nauwe stegen van de stad, waar slangenbezweerders, fruitpersers, acrobaten en venters je belagen. Ook de patio van het huis Dar Kandi, waar de New Yorkse kunsthandelaar Patti Cadby Birch resideert, dempt alle straatrumoer. Je moet wel eerst de grote ingangspoort van cederhout sluiten, anders loop je zelfs de kans dat er spelende kinderen uit de buurt binnensluipen en de rust verstoren.
Op zo’n binnenpleintje besef je wat de buitenlanders hier komen zoeken. De riyad is de perfecte symbiose van stad en platteland, van interieur en exterieur. De patio is meer dan een binnenplein, in de zomer is het tevens een gigantische woonkamer waarrond het leven zich afspeelt. De kamers rond het plein zijn trouwens verrassend ondiep, maar twee tot drie meter. Zoals de andere riyads van Marrakech, heeft het huis van Birch geen gangen : je stapt van de ene kamer naar de andere via het binnenplein. Dat alles zorgt voor een aparte levenswijze en wooncomfort dat perfect past bij het klimaat.
Het is verwonderlijk dat precies dit soort huizen ten onder dreigde te gaan. Na de Tweede Wereldoorlog, in de postkoloniale periode, trokken de oorspronkelijke bewoners, de middenklasse van de stad, naar de rand. Oude panden werden verlaten en vielen ten prooi aan verval. Armelui bezetten de grote huizen die voor enkele jaren zelfs met sloop werden bedreigd. Het is gedeeltelijk de verdienste van gefortuneerde Europeanen en Amerikanen dat de riyads van de medina worden gerenoveerd. Dat gebeurt ook in de andere historische steden van het land, zoals Fez waar de Unesco reeds in 1979 heel wat miljoenen neertelde om de middeleeuwse binnenstad te herstellen.
In Marokko gaat het de monumentenzorg behoorlijk voor de wind. Onder meer door het talent van de eigen architecten, zoals Elie Mouyal, Charles Boccara en Aziz Lamghari die ook prachtige moderne woningen ontwerpen. Maar er is meer. De renovatiegolf wordt gedragen door de vele ambachtslui die het land rijk is. Ze blijven meesterlijk hout en plaaster snijden, steen bewerken en wanden betegelen met zelliges.
Patti Cadby Birch liet haar negentiende-eeuwse riyad opkalefateren door architect Ahmed Belyamani en kunstenaar Mohammed Melehi. Melehi koos voor een bijzonder zachte aanpak door alle oude decoratie te herstellen, met inbegrip van de stucversiering rond de vensters van de patio. Meest opvallend is de volledig nieuwe, houten kiosk bovenop het dak, de plek waar bij het vallen van de avond genoten wordt van een glas muntthee. Het hele dak is een groot terras van waarop je een betoverend uitzicht hebt over de oude stad. De soberheid van de decoratie is verwonderlijk, maar vanzelfsprekend. Ook vroeger werden riyads eenvoudig opgedirkt, zonder overtolligheden. Alle aandacht ging naar de proporties van de architectuur. Daarom heeft Melehi er nauwelijks gordijnen gehangen en de decoratie niet extra verrijkt met tegels of houtsnijwerk.
Het dak van het huis is een groot terras, bekroond door een prachtige houten kiosk om ’s avonds te genieten van het stadspanorama.
De decoratie is sober, om extra goed van de rijke architectuur te kunnen genieten. Binnen werden de wanden opnieuw betegeld met zelliges. Rechtsboven : het koele binnenplein.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
