Safia Minney: ‘Stijl en duurzaamheid gaan wél samen, de tijd van geitenwollensokken is voorbij’

Safia Minney verruilde 25 jaar geleden de reclamewereld voor die van fair fashion. Sindsdien probeert ze consumenten te overtuigen van de schoonheid van propere kleren. Wij spraken de pionier van de duurzame mode over de perikelen en de dromen van een ethische onderneemster.

Safia Minney valt met de deur in huis. Ze heeft net haar nieuwste boek ‘Slow Fashion: Aesthetics Meets Eethics’ gelanceerd of ze denkt al aan een nieuw naslagwerk over moderne slavernij. ‘Slavernij is een hard woord. We beseffen niet dat we slavernij ondersteunen door onze dagelijkse uitgaven, maar het is helaas wel zo. We moeten de mode meer humaan maken’, stelt ze scherp. En daar zorgt zij persoonlijk al jaren voor met haar modemerk People Tree.

‘Ik ben in eerste instantie een mensenrechtenactiviste en in de tweede plaats een milieuactiviste. Ik werk daarom al van in het begin samen met mensenrechtenorganisaties en vooral met vrouwenrechtenorganisaties. De vrouwelijke arbeiders die we tewerkstellen zijn vaak gescheiden of alleenstaand en moeten op hun eentje geld in het laatje brengen.

We focussen op organisaties die werken met vrouwen uit landelijke gebieden, zodat de arbeidsters kunnen wonen en werken in een aangename, rustige omgeving. Ze krijgen een eerlijk loon en kunnen tegelijkertijd blijven zorgen voor hun kinderen. Ook kunnen ze met dit eerlijke loon hun kinderen naar school sturen.’

Als er geen werk is in de dorpjes, lopen ze leeg. Iedereen trekt naar de fabrieken in de grote steden. Er moeten scholen, ziekenhuizen en wateraansluitingen komen in de dorpen zodat families samen kunnen blijven en vrouwen niet in een zwakke positie terechtkomen in de sloppenwijken en vrouwonvriendelijke fabrieken.’

‘De meeste consumenten gaan ervan uit dat bedrijven wettelijk verplicht zijn om ethisch en ecologisch te werk te gaan. In realiteit zijn ze dat (nog) niet. Consumenten moeten dus druk uitoefenen op de wetgevers en de staat om strengere wetten te creëren. De Modern Slavery Act is een goed voorbeeld hiervan. Dit zijn belangrijke initiatieven die wij moeten ondersteunen en waarvan we moeten eisen dat ze er komen.

We kunnen ons geld laten spreken. Koop minder, koop zo weinig mogelijk nieuw en als je iets koopt, koop dan iets van een fairtrade merk. Ik vind dat er veel argumenten zijn om niks nieuws te kopen, maar goed, ik heb natuurlijk een modebedrijf, dus dan zou ik zonder job zitten. Mensen gaan altijd nieuwe dingen willen blijven kopen, maar er zijn genoeg alternatieven voor fast fashion merken.

Als mensen uit de geprivilegieerde westerse wereld moeten we niet vergeten dat politici in derdewereldlanden vaak eigenaar of aandeelhouder zijn van de bedrijven die wij op de vingers willen tikken. Bovendien is de concurrentie voor de fabrieken heel erg groot. De commerciële fast fashion bedrijven oefenen druk uit op de fabrieksbazen om zo snel en goedkoop mogelijk werk af te leveren. Anders kiezen ze een concurrerende fabriek om mee samen te werken. Langs verschillende kanten krijgen we te maken met corruptie.

Wij moeten de textielarbeiders een stem geven, want zij hebben vaak de kans niet om voor zichzelf op te komen: ze zijn arm, willen hun baan niet verliezen en ze worden bedreigd. Toch zijn er ook heel wat arbeiders die protesteren en groeperingen vormen, hoewel hun leven vaak op het spel staat. Als wij, mensen die geen enkel gevaar lopen, hen niet steunen en hun stem luider doen klinken, zullen ze amper gehoord worden. We zijn moreel verplicht om hen te helpen. We mogen niet apathisch zijn.’

‘Ik snap dat het niet gemakkelijk is voor westerlingen met een minimumloon of alleenstaande ouders om duurzame merken te kopen omwille van de hogere prijs. Ik hoop dat net zoals fairtrade bananen en koffie meer mainstream geworden zijn, fair fashion ook een steeds breder publiek aan zal spreken en dus ook betaalbaarder zal worden.

Bovendien vind ik dit geen gegronde reden om als middenklasse dan maar duurzame merken de rug toe te keren. Mensen met een gemiddeld tot hoger inkomen kunnen perfect kleren van fairtrade merken betalen en moeten dus die eerste stap in groten getale zetten zodat fairtrade uiteindelijk mainstream wordt.’

‘De financiering bij elkaar krijgen is de grootste uitdaging voor mijn bedrijf. Omdat we pioniers zijn, moeten we veel investeringen doen. We hebben van nul een voorraadketen opgericht die volledig ethisch is, maar daar sluipt natuurlijk erg veel werk, energie en geld in. Een tweede uitdaging is om zowel het beste te doen voor de arbeiders als de klanten tevreden te stellen. We willen mensen tewerkstellen die anders weinig kansen zouden krijgen en hun traditionele handwerk laten voortleven in onze ontwerpen.

De producten moeten voldoen aan de verwachtingen van de klant: ze moeten mooi, kwalitatief en modieus zijn én betaalbaar blijven. Dat is een moeilijk evenwicht. De technische kant van mode is daarom van groot belang. We stellen een collectie samen vanuit de talenten, natuurlijke producten en traditionele machines die beschikbaar zijn in de dorpen waar we mee samenwerken. Deze manier van werken is een creatieve uitdaging.

We hebben een goede en open relatie met de fairtrade-organisaties waar we mee samenwerken, want we moeten samen beslissen over stoffengebruik, aanschaffen van nieuw materiaal en wat voor trainingen we zullen geven. Dat is allemaal erg kostelijk. Niet iedereen is zo perfectionistisch als ik, ik ben een beetje gek: voor mij moet alles kloppen en zo ethisch mogelijk zijn.

Esthetica komt op de eerste plaats als je een modebedrijf runt. Voor mij persoonlijk staat het ethische op nummer één, maar ik heb fairtrade altijd stiekem verpakt als mooie, kwalitatieve producten. Toen ik nog in Japan woonde, waar fairtrade niet belangrijk gevonden werd indertijd, verlegde ik de focus. In Japan worden handwerk en ambacht bijvoorbeeld wel belangrijk gevonden, dus focuste ik op de vaardigheden om fairtrade te introduceren.

Ik werk samen met verschillende organisaties en ik kies hen op basis van hun inzet voor vrouwen, fairtrade en respect voor het milieu. Ofwel zijn het organisaties die al een label hebben, ofwel werken ze volgens de juiste principes om een World Fair Trade Organization label te krijgen en helpen we hen om er een te bemachtigen.

Het is belangrijk dat ze een goed management team hebben dat dezelfde principes hanteert als People Tree. Soms duurt het wel vijf tot zeven jaar om een vlot lopende samenwerking op te bouwen. Maar eens je die hebt opgebouwd, heb je een sterke samenwerking waar je op kan vertrouwen.

Je kunt niet van het ene op het andere moment een duurzaam bedrijf hebben, dat kost tijd en geld. Fair produceren is nu eenmaal minder efficiënt, zeker als je alles zelf moet uitvissen en overal met eigen geld in moet investeren.

Ik denk en hoop dat ik lezers kan overtuigen om bewuster om te gaan met mode met mijn boek. Het gaat over slow fashion, wat voor mij echt iets hedendaags is. Ik toon in het boek verschillende concept stores waar fair fashion verkocht wordt. Deze winkels trekken een nieuw soort ethische consument aan, mensen die niet perse de winkel binnenwandelen omdat er fairtradeproducten verkocht worden. Je kunt met een QR-code de winkels ook virtueel bezoeken. Zo’n winkels zijn ook leuk om samen te beleven met vrienden, in plaats van online te shoppen en uren achter een scherm door te brengen.

Sinds de Rana Plaza tragedie zijn er heel wat interessante campagnes geweest, zoals Fashion Revolution Day en de T-shirt-automaat. Ik realiseerde me dat dit soort campagnes ongelooflijk inspirerend zijn. Ik ben er zeker van dat deze initiatieven mensen in de mode industrie of creatieve mensen die iets met mode willen doen, zullen overtuigen om het op een ethische manier aan te pakken. Maar ook overheden en lokale initiatieven kunnen er door geïnspireerd geraken.

Het boek ‘To Die For’ van Lucy Siegle en de documentaire The True Cost zijn ook echt aanraders. Ze leggen heel duidelijk uit wat de precieze kost is voor de mensen die onze kleren maken, het milieu en wat het probleem is met fast fashion en materialisme is.

De titel van mijn boek zegt het al: ‘Slow Fashion, Aesthetics Meets Ethics’. Ik ben ervan overtuigd dat fairtrade niet hoeft te betekenen dat stijl overboord wordt gegooid. De twee gaan perfect samen in de slow fashion movement. De producten zijn stijlvol, de winkels zijn aantrekkelijk en wat het mooist is, is dat we de mensen kennen die onze kleren maken en weten welke impact het heeft op de natuur.

Hopelijk inspireert deze slow fashion movement mensen die voordien niet veel afwisten van fair fashion om bewust te worden en er iets mee te gaan doen. Ze komen binnen voor een kopje koffie of omdat er een fietsenmaker in de winkel is gestationeerd en worden aangenaam verrast door ethische producten.

Wat er zo fantastisch in aan het nieuwe feminisme is dat er echt gekeken wordt naar de structurele problemen die gepaard gaan met het gebrek aan gelijke rechten tussen mannen en vrouwen. Dat gebeurt nu ook in de mode-industrie: we gaan kijken wat de structurele problemen zijn rond onethische handel. Transparantie is in beide gevallen super belangrijk. Het mooie is dat moderne feministen die in een geprivilegieerd land opgroeien het ook opnemen voor vrouwen in minder geprivilegieerde landen en hen een stem geven. Dat vind ik super cool. Zo kunnen we het waardensysteem veranderen en een meer holistische aanpak hanteren.

We moeten initiatieven van commerciële, highstreet merken om duurzamer te worden, zoals fair fashion collecties, zeker steunen. Als het oprechte projecten zijn die het ecologische en ethische aspect respecteren, moeten we dat toejuichen. Tegelijkertijd moeten we blijven eisen dat een groter aandeel van hun collectie fair wordt geproduceerd en geen genoegen nemen met één duurzame collectie per jaar. Wat met alle andere lijnen die heel het jaar door worden geproduceerd? De retailers moeten zich er bewust van zijn dat ze deel uitmaken van het grote armoedeprobleem en dat zij de macht hebben om er iets aan te doen. Consumenten moeten vragen blijven stellen en websites zoals Rankabrand blijven gebruiken.

We moeten niet naïef zijn en denken dat grote merken gewoon zullen veranderen uit goedheid. Als de vraag naar duurzame mode vanuit de consument komt, zullen ze inzien dat ze niet achterop kunnen hinken of halfslachtige pogingen ondernemen. Er is een revolutie gaande en daar kunnen ze maar beter deel van uitmaken.

Er is trouwens voldoende aanbod vanuit de boeren en handarbeiders om ethisch en ecologisch te produceren. Duurzame mode kan dus zonder twijfel op een veel grotere schaal aangeboden worden. Het is niet simpel of spotgoedkoop, maar het is mogelijk. Het probleem voor fast fashion merken is dat ze momenteel niet lang genoeg op voorhand weten welke en hoeveel materialen ze nodig zullen hebben omdat ze om de 6 weken een nieuwe collectie de deur uit sturen. Maar als ze hier bewuster over nadenken, kunnen ze de juiste, biologische zaden planten en de juiste mensen aannemen om ethisch te werk te gaan.

Het excuus dat er niet genoeg aanbod is, is dus onzin. En daarom ijver ik om de mode-industrie te herdenken en trager te gaan produceren. Wie wil er nu om de zes weken nieuwe collecties? Er zijn genoeg winkels en collecties om je gading te vinden. Dit is trouwens ook een hot topic momenteel in de high fashion industrie: ontwerpers kunnen het ritme niet maar aan, niemand wordt gelukkig van deze razende rotvaart.’