Zagreb: het hippe zusje van Wenen

Met de opening van een nieuwe dagelijkse luchtlijn Brussel- Zagreb (Brussels Airlines), schuift de Kroatische hoofdstad plots flink op in menige bucket list. Niet onterecht. Zagreb is een verrassend interessante, hippe bestemming, nog niet platgelopen door het massatoerisme. De stad heeft, volgens gids Neven Kamenski, de laatste jaren een flinke metamorfose ondergaan. “Door de aansluiting bij de Europese Unie kwam er geld vrij voor de heropwaardering van het historisch centrum. Dat trekt nu steeds meer toeristen, al blijft Zagreb voor velen nog een nobele onbekende. Misschien wordt de stad nog steeds aan de Joegoslavische burgeroorlog gelinkt, terwijl die al twintig jaar achter de rug is. Bezoekers die ik rondleid, zijn steevast prettig verrast. Haast niemand verwacht dat het hier zo mooi, zo groen, zo gezellig en trendy is. In de stadsrand zie je nog wel die typische socialistische gebouwen, maar het centrum heeft qua architectuur veel weg van Wenen. Al zijn wij een stuk meer relaxed, Wenen is nogal uptight.”

Bizar sociaal fenomeen

Neven heeft gelijk. Waar ik betonnen parken, trieste hoogbouw en vervallen buurten verwacht, verdrijven levendige straten, een groene parkengordel, trendy koffiehuizen en street art mijn vooroordelen en Balkanclichébeelden. Op het Jelaèi?plein, in het hart van de stad, brengen handelaars lokale producten als honing en olijfolie aan de man, terwijl oude en nieuwe blauwe trams aan en af rijden. “Vooral op zaterdagochtend is het hier over de koppen lopen. In de straten rond het plein is dan nauwelijks nog een stoel vrij op de terrasjes. De inwoners van Zagreb willen op zaterdag zien en gezien worden, liefst met een kop koffie in de hand. Iedereen trekt dan zijn mooiste kleren aan om indruk te maken. Dit ietwat bizarre sociale fenomeen heet ¨pica en is typisch voor de stad. Volgens mij zie je het nergens anders in Europa. Misschien is dat de invloed van Italië : Kroaten willen tonen dat ze stijl hebben.”

Hipsters en handelaars

Wat stijl betreft heeft Zagreb nochtans niet te klagen. De middeleeuwse upper town, die je met een kabelbaan of te voet, al klimmend, bereikt, moet niet onderdoen voor hippe wijken in bekendere steden. “Het historische Zagreb bestaat uit de onderstad en de bovenstad, die op twee heuvels gelegen is. Vroeger was de ene heuvel voor de clerus (Kaptol), de andere voor de adel (Gradec). Anno 2015 zijn de geestelijken vervangen door toeristen, de adel door lokale hipsters en handelaars. Rond de heuvels liggen acht parken die samen een hoefijzer vormen.” Vanop elke heuvel springt de kathedraal in het oog. Met haar 108 meter is ze het hoogste gebouw van het land. Wij maken er nog net het einde van een eredienst mee. Voor het biechthokje staat een lange rij te wachten. “Ja, ook jonge mensen komen hier nog vergiffenis vragen voor hun zonden”, legt Neven uit. “Wij zijn nog een heel katholiek land.”

Parfum voor honden

Met 800.000 inwoners in de stad en 1,2 miljoen in de regio, telt Zagreb een vierde van alle Kroaten. Onder hen zo’n 70.000 studenten die graag de bloemetjes buiten zetten. Het liefst in Tkalciceva, een sfeervolle straat in het dal tussen de heuvels. Je wandelt er langs coole hamburgerrestaurants, vintageshops en cafés met terrasjes. We lopen een vriend van Neven tegen het lijf die net een boetiek heeft geopend met lokale parfums – ook voor honden. Saraden, een minuscuul winkeltje met vintage brillen en horloges, is ook nieuw. “Je voelt dat hier iets begint te leven”, vertelt de uitbater. “Zagreb heeft altijd wel een zekere undergroundambiance gehad, maar de laatste jaren wordt de sfeer almaar meer ‘Berlijns’.” Ik kan de man geen ongelijk geven. Op een houten bankje naast me zitten vier bebaarde hipsters te discussiëren, vermoedelijk over de raw-veganistische boerenkoolsmoothie van de nabijgelegen boerenmarkt.

Kapotte relaties

Op Gradec komt Neven helemaal in hipsterstemming. Hij neemt me mee naar Ve¨ma¨ina (‘Wasmachine’), een avant-gardeshop die ook weer aan Berlijn doet denken. Wat opvalt is de vriendelijkheid van de winkeliers en het feit dat iedereen hier keurig Engels lijkt te spreken. “Vanaf zes jaar leren de kinderen een vreemde taal. Bijna iedereen kiest voor Engels. Kroatië is ook een van de weinige landen waar Engelstalige films en series niet worden gedubd.” Nog in de buurt ligt Dona by Dona Rubic, de boetiek van een jonge modeontwerpster die behoorlijk succesvol is in haar eigen stad. Haar winkel ligt naast Lauba, een fusie van galerie en café, en die ligt vlakbij lederwarenwinkel Koza. Kortom : de buurt is een echte hipster heaven.

“Ik moet u zeker nog ons populairste museum laten zien”, zegt Neven, terwijl we in de schaduw van de befaamde Sint-Marcuskerk staan. “Het Museum of Broken Relationships bestaat nog maar een jaar of vijf, maar het heeft op korte tijd heel wat harten veroverd. Je vindt er honderden artefacten van kapotte relaties.” Het lijkt me meer een gimmick, maar tot mijn verbazing maakt het museum indruk. “We hebben helaas nog geen Belgische spullen in onze collectie”, zegt Dra,en Grubi¨i?, de jonge beeldhouwer die samen met zijn ex, Olinka, met het idee voor dit bizarre museum op de proppen kwam. “Maar we zijn onlangs wel in België geweest om spullen en verhalen te verzamelen. Die zullen over zo’n anderhalf jaar in onze collectie komen.” Aan de overkant van de straat stappen we nog even het Kroatische Museum voor Naïeve Kunst binnen, een kleine maar interessante plek vol beeldende kunst en enthousiaste suppoosten.

Gloednieuwe street art

Voordat we de afdaling naar de benedenstad inzetten, laat Neven me nog snel Love, Ana zien, de prachtige designstudio van ontwerpster Ana Tev¨i?. Ik laat me verleiden om er enkele papieren bloempotten te kopen. En aan de overkant, in Bon Ton – zowel platenzaak, kledingwinkel als galerie – kan ik dan weer de elpee van Star Wars niet laten liggen. En zeker niet voor de prijs die ze ervoor vragen ! “Nu zal ik u iets laten zien waar je niet voor hoeft te betalen”, zegt Neven. We wandelen langs een hoop plastieken koepels en zien een gigantische walvis voor ons opdoemen. “Dit fantastische stukje street art stond hier een week geleden nog niet. Ik ben blij dat ze dit gedaan hebben, want om eerlijk te zijn, was dit maar een lelijk gebouw. Je merkt, Zagreb is een levend, bewegend organisme. Als uw artikel gepubliceerd wordt, zal de stad er al weer een beetje anders uitzien.”

Goddelijk gastronomisch

– De Kroatische keuken is voortreffelijk. Het land is zo rijk aan lokale producten dat het zelfbedruipend zou kunnen zijn. Op de dagmarkt van Zagreb vind je een groot aanbod ‘vers van de boerderij’ of ‘recht uit de zee’.

– In de restaurants staan geregeld lokale gerechten op het menu, zoals zagorska (aardappelsoep) en de Zagreb cream cheese strudel, maar evengoed lekkere stukken vlees en vis, voor redelijke prijzen.

– Een absolute favoriet van de locals is het restaurant 5/4.

– Voor koffie en cake is Amélie, niet ver van de kathedraal, een aanrader.

Sebastiaan Bedaux