Rijksmuseum in Amsterdam krijgt schilderij van Vlaamse meester Bartholomeus Spranger

Het Rijksmuseum in Amsterdam heeft een uitzonderlijk schilderij van Bartholomeus Spranger geschonken gekregen van de kunsthandelaar en verzamelaar Bob Haboldt.

Spranger was rond 1600 een van de belangrijkste kunstenaars in Europa. Het zeer verfijnde ‘Engelen dragen het lichaam van Christus’, dat Spranger rond 1587 op koper schilderde, is een meesterwerk binnen het oeuvre van de kunstenaar. Vanaf 1 juni is het werk te zien naast andere topstukken van kunstenaars uit zijn omgeving waaronder Adriaen de Vries en Joachim Wtewael.

Bob Haboldt: ‘Corona heeft mij geraakt, vooral emotioneel. Het was voor mij een aanleiding voor reflectie. Hoe kan ik bijdragen? Hoe kunnen we deze periode memoreren? Het mooie van een schilderij is dat het voor eeuwig blijft en als monument kan fungeren voor de moeilijke periode waar we doorheen gaan. Ik besloot daartoe dit uitzonderlijke werk van Bartholomeus Spranger te schenken aan het Rijksmuseum. In de eerste plaats voor iedereen als nagedachtenis aan de slachtoffers van COVID-19, maar ook als voorbeeld voor iedereen om goed te doen voor musea. Ik hoop dat anderen volgen.’

Taco Dibbits, hoofddirecteur Rijksmuseum: ‘Wij zien dat in deze moeilijke tijd kunst aan velen houvast biedt en een bron van hoop en reflectie is. De kunst in de musea in Nederland is de afgelopen eeuwen voor een groot deel door burgers geschonken, overtuigd van het belang voor het publiek. Wij zijn Bob Haboldt dan ook zeer dankbaar voor dit genereuze gebaar.’

Imago Pietatis

Op indringende wijze schilderde Spranger op deze kleine koperplaat een beeld van barmhartigheid, de imago pietatis. Te zien is het door engelen gedragen lichaam van Christus, beschenen door hemels licht. De zogenaamde Man van Smarten wordt bijna frontaal aan ons getoond. Het engeltje op de voorgrond houdt een mand met passiewerktuigen als de doornenkroon en de spijkers waarmee Christus gekruisigd werd, vast. Op de achtergrond zijn de drie Maria’s op weg naar het graf, dat ze leeg zullen aantreffen.

Het werk dat is geschilderd voor privédevotie, genoot al snel brede bekendheid omdat Hendrick Goltzius het in 1587 reproduceerde in een prent die in grote oplage werd gedrukt en verspreid.

Bartholomeus Spranger

De uit Antwerpen afkomstige Bartholomeus Spranger was vanaf 1581 hofschilder van de Habsburgse keizer Rudolf II in Praag, de grootste kunstverzamelaar van zijn tijd. Als een van de belangrijkste en invloedrijkste kunstenaars aan het Praagse hof belichaamde hij de nieuwe stijl van het Europese maniërisme.

Zijn eerdere verblijf in Italië en vooral Rome had grote invloed op zijn werk, waarin hij op unieke wijze de Nederlandse traditie en het Romeinse maniërisme wist te combineren. De schilderijen die hij vervolgens maakte, werden door de keizer en zijn gevolg hoog gewaardeerd.

Naast dit werk van Spranger bevindt zich in het Rijksmuseum onder andere het grote schilderij Venus en Adonis (ca. 1585-90) en de spectaculaire tekening Het huwelijk van Cupido en Psyche (1586-87).