Lower Manhattan herboren

Na het trauma van de aanslagen van 9/11 leeft het zuidelijke punt van Manhattan weer op, dankzij een ambitieus renovatieprogramma. Nieuwe wolkenkrabbers, tuinen, herdenkingsmonumenten en artiestenateliers bepalen het uitzicht.

Eindelijk verschijnt het nieuwe gelaat van de zuidelijke tip van Manhattan. De laatste renovatiewerken zijn bijna rond, maar het trauma blijft voor eeuwig. De route gaat langs de straten van Lower Manhattan, het World Trade Center, Battery Park, Seaport en de Lower East Side… Plaatsen met een beladen geschiedenis.

We veranderen even van symbool, want het lijkt alsof de Grote Appel toestaat dat deze schitterende rode tomaten – de smaakvolle Matt’s Wild Cherry’s – de show mogen stelen. Leslie, een jonge vrouw reikt ze ons aan in haar moestuintje in West Street en we vergeten meteen het tumult en het gekke verkeer hier midden in Manhattan. Stel u het tafereel even voor: Battery Park in de rug, de zonnestralen die weerkaatsen op het rijzige silhouet van de One World Trade Center Tower en dan plots die zestigtal piepkleine bebouwde perceeltjes.

Leslie: “Ik ben opgegroeid op het platteland, mijn vader was landbouwer en hier in het hart van de stad herontdekte ik het plezier om groenten te kweken. Na 11 september was de tuin verwoest, maar dan is er compost uit Seattle gearriveerd. We organiseerden een kleine ceremonie en zelfs de bijen, vlinders en vogels kwamen snel terug.” De geuren van peterselie, munt, thee, bieslook en basilicum is overweldigend, terwijl amper enkele meters verder New York aan 1000% leeft, gonst en raast. De contouren van het Memorial en het Museum van 11 september, de politiebewaking… Alles blijft ons herinneren aan die tragische uren van vijftien jaar geleden.

Toch gaat het leven verder, net zoals de planten in de tuin van Leslie en haar buren. Tower 3 World Trade Center in het Financial District zal begin 2018 openen. De zuidelijke punt van Manhattan kan zich nu opnieuw tonen aan de wereld, naar het beeld van het nieuwe station dat Santiago Calatrava tekende en in 2016 werd ingehuldigd. De Spaanse architect beschreef het als een ‘vogel vrijgelaten uit de hand van een kind’. En het moet gezegd: de Oculus, zoals het gebouw werd gedoopt, mist zijn eff ect niet, midden tussen een woud van wolkenkrabbers.

Het station legt de verbinding tussen het PATH-netwerk (Port Authority Trans-Hudson) met de New Yorkse metro en herbergt het Westfi eld shoppingcenter, met meer dan honderd winkels. De symbolische betekenis van de Oculus, de schoonheid van de binnenruimtes bekleed met marmer en de functionaliteit, zorgen dat dit architecturaal hoogstandje nog een lang en beroemd leven te wachten staat.

De schoonheid van Battery Park

Helemaal in het zuiden ligt Battery Park, met zijn groene grasvelden die haast fonkelen in de zon en eekhoorntjes die zich uitleven in de bomen. Een menigte bezoekers verdringt zich bij Castle Clinton(1) om tickets te kopen voor een bezoek aan Liberty en Ellis Island. Joggers lijken van overal op te duiken om de Lower Manhattan Loop(2) op hun palmares te schrijven. Werknemers, voortdurend kijkend op hun klok, keren huiswaarts naar Staten Island of Brooklyn. Niet ver daarvan vergapen zowel jong als oud zich aan het aquatische carrousel met prachtige vissen, waar kinderen aan boord kunnen gaan van ‘visschepen’.

Ook ‘The Sphere’ van de Duitse beeldhouwer Fritz Koenig trekt de aandacht. Dit beeldhouwwerk werd gered uit het puin van de aanslagen van 11 september en kreeg een nieuwe plaats in Battery Park. Net als de Survivor Tree, de Chinese perenboom die eveneens de instorting van de torens overleefde en nog steeds op zijn oorspronkelijke plek schittert.

Vervolgens biedt een voet- of fietstochtje langs de westelijke kant van Manhattan, langs de Hudson River, een moment van rust. Volg de route langs jachthaventjes waar sportieve of muzikale evenementen worden georganiseerd, met uitzicht op New Jersey. Een omweg voor een bezoek aan het National Museum of the American Indian, met een collectie van meer dan een miljoen authentieke en opmerkelijke objecten, is zeker de moeite.

Deze ontroerende plek vertelt de geschiedenis van de inheemse bevolking van Amerika, via permanente en tijdelijke tentoonstellingen. Die inleiding tot de Amerikaanse geschiedenis komt goed van pas vooraleer u de Lower East Side intrekt, een wijk waar de nationale ziel werd gevormd en die getekend werd door geschiedenis.

Ziel van Lower East Side

Vroeger zei men hier: “All streets lead to South Street!”, de lokale variant van “alle wegen leiden naar Rome”. Met dit gezegde wilde men vooral het belang van dit stukje New York benadrukken. Het was hier in de wijk van Seaport in Lower East Side – ‘LES’ voor de kenners – dat in de gouden tijden van de zeilschepen een massa schepen uit heel de wereld voor anker lagen.

Het was ook hier dat de immigranten, na de passage door Ellis Island, met de valiezen in de hand voor het eerst echt voet op Amerikaanse bodem zetten. Duitse families, joden uit Oost-Europa en later Italianen verbleven er in tenements, zeer bescheiden appartementen in Ludlow en Orchard Street.

Vandaag kunt u nog zo’n exemplaar bezoeken aan Orchard Street 97, dat door het Tenement Museum wordt onderhouden. De mensen werkten toen erg hard, sommigen richtten zelfs confectieateliers bij hen thuis in. In de jaren ’20 volgde de drooglegging, die John Dos Passos op prachtige wijze beschrijft in zijn legendarisch boek Manhattan Transfer. Het was de tijd van de georganiseerde misdaad, drugs en Al Capone.

Maar wanneer de industriele revolutie vanaf het begin van de 20ste eeuw mankracht nodig heeft, loopt LES leeg. Toch zijn er nog enkele zichtbare overblijfselen van die oude tijden, zoals Katz’ Delicatessen. Duw de deur open en ontdek er de tafel waar Sally in de fi lm ‘When Harry met Sally’ opgewonden lijkt te raken van nog iets anders dan de gigantische sandwiches met pastrami. Later werd de wijk een nachtelijke uitgaansbuurt voor de jeugd en een laboratorium voor alternatieve levensstijlen.

Het laatste decennium richt LES zich weer volop naar de wereld, door de opening van het New Museum en de renovatie van de stad. Enkele artiesten die zich verenigden op de hoek van Fulton en South street zijn blij met de opwaardering, zoals graffi tischilder Irrix: “De sfeer is hier heel anders dan op andere plaatsen van Manhattan. De mensen herontdekken de wijk en de activiteiten nemen toe.

Wij openden deze boetiek twee jaar geleden en het is een plezier om te zien dat ook de artiesten de weg naar hier terugvinden.” Hannah en Wendy, jonge verkoopsters en vriendinnen doen er zelfs een schepje bovenop: “Seaport was altijd een authentieke wijk. Na de orkaan Sandy in 2012 is de heropbouw begonnen en nu zie je de galerijen en theaterzalen toenemen. Ook de mensen die langs Wall Street of het World Trade Center passeren, weten ons nu te vinden. Ze komen met hun familie of vrienden en dat is niet alleen voor onze grote kerstboom!”

Het bewijs dat het een wijk is die leeft, zijn de werkzaamheden aan kaaien 16 en 17, waar al avondevenementen plaatsvinden. Ook Smorgasburg bloeit, een openluchtmarkt van kleine producenten bedacht door Eric Demby en Jonathan Butler, de oprichters van de vlooienmarkt in Brooklyn.

Nu is het wachten op de opening van een nieuwe spektakelzaal, een prestigieus restaurant, Fulton Market, waar de talrijke nieuwe residenten zich kunnen gaan bevoorraden en het Low Line project, een tegenhanger van de High Line in het Meatpacking District, die oude ondergrondse metrostations wil rehabiliteren.