Is dit laatstekanstoerisme of kan de mooiste plek op aarde gered worden? Een tocht langs de koraalriffen en het regenwoud van North Queensland

Terwijl regenwouden en koraalriffen aan een angstaanjagend tempo verdwijnen, hoopt Tropical North Queensland, in het oosten van Australië, het tij te keren voor z’n twee troeven – het Groot Barrièrerif en het Daintree Rainforest. Onze reporter ging op onderzoek: is de mooiste plek op aarde te redden?

‘Hoe ben ik hier in godsnaam beland?’ Nu en dan word ik gedesoriënteerd wakker in een ver land, in een vreemd bed, met een bevreemdende jetlag, en freest deze vraag een sleuf in mijn brein. Maar deze keer, in een ver land, met een bevreemdende jetlag, dobber ik aan de rand van de Koraalzee, met een snorkel in mijn smikkel en flippers aan mijn voeten, en cirkelen er vermoedelijk bloeddorstige haaien om me heen. Ik panikeer en adem een flinke teug zoutwater in. Mijn einde is nabij, ik voel het.

‘Het zijn grijze rifhaaien’, lacht Le’a Dawes, marinebioloog van Passions of Paradise, een lokaal familiebedrijf dat al dertig jaar ecotours organiseert naar het Groot Barrièrerif. ‘Geen zorgen! Rifhaaien zijn nieuwsgierig maar ongevaarlijk. En wereldwijd bedreigd. Maar dat laatste geldt, helaas, voor wel meer soorten in en rond dit rif. Ook met het rif zelf is het trouwens niet zo goed gesteld, al zou je dat hier, in het Hastingsrif (een stukje rif van zo’n tien vierkante kilometer aan de buitenste rand van het Great Barrier Reef), niet meteen zeggen. Hier ziet haast alles er nog gezond en kleurrijk uit, maar voor het gehele Groot Barrièrerif – dat zo groot is als Italië en zich uitstrekt langs de kust van North Queensland in het oosten van Australië – hebben we te maken met de vijfde mass bleaching in acht jaar tijd. De toekomst van het rif ziet er dus niet rooskleurig uit, maar er is nog tijd om in te grijpen.’

Laatstekanstoerisme

Een reis naar Tropical North Queensland, de toeristische naam voor het tropische noorden van de Australische staat (ongeveer even groot als alle typische Europese vakantielanden samen) zou een cynicus kunnen bestempelen als een ode aan het ‘laatstekans-toerisme’. Een laatste kans om het Groot Barrièrerif, een van de zeven natuurlijke wereldwonderen, in al zijn overgebleven glorie te ontdekken. Hetzelfde geldt, zij het in mindere mate, voor het Daintree Rainforest, het oudste regenwoud ter wereld dat bescherming door Unesco geniet sinds 1988. Meer dan 180 miljoen jaar oud is het woud, maar de mens wist het op korte tijd levensgevaarlijk te bedreigen. Tot Unesco ingreep. Drie jaar geleden werd het beheer van Daintree bovendien teruggegeven aan de lokale Aboriginals, de Kuku Yalanji-stam, waarvan een van de leden me later op de reis inwijdt in de geheimen van het woud.

Nemo en Dory

Het is moeilijk cynisch te zijn wanneer je in de Koraalzee snorkelt en pal boven een bontgekleurde wereld vol koraal, vissen, sponzen en schelpdieren zweeft. We duiken naar weelderige onderwaterplanten waar kleine anemoonvisjes verstoppertje spelen. Le’a wijst een school Picasso-doktersvissen aan, die ze Dory noemt. De anemoonvissen heten blijkbaar allemaal Nemo.

De disneyficatie van de onderwaterwereld is een feit, met de mensheid als de wrede Ursula. ‘De kleurloze stukken koraal die je her en der ziet, zijn het gevolg van bleaching, wat dan weer veroorzaakt wordt door stress of een te hoge aciditeit van het water. Mass bleaching, dat wereldwijd riffen aantast, komt door massale stress, en de oorzaak daarvan zijn stijgende temperaturen. Bij te hoge temperaturen produceren de planten in de koraalpoliepen namelijk geen voedsel, zoals ze normaal gezien doen, maar gif. En om zichzelf te beschermen spuugt de poliep de plant uit, waardoor hij z’n kleur verliest. We moeten er met andere woorden voor zorgen dat de klimaatopwarming binnen de perken blijft.’

Mooiste strand van Australië

Wat dichter bij de kust, op het Bountyeiland Fitzroy Island, lig ik opnieuw in het helderblauwe zeewater met een marinebioloog. Edona Berisha is een Zweedse die twee jaar geleden tewerkgesteld werd door het Fitzroy Island Resort, een indrukwekkend ecoresort (bovendien de enige accommodatie op het eiland) dat reizigers van over de hele wereld aantrekt met de belofte van palm-bomen, zon, zee, strand, koraalrif en regenwoud. Edona is bovendien een begenadigd fotograaf, die de hongerige zeeschildpad vlak voor ons perfect in beeld brengt. Ik was ondertussen weer in paniek zeewater aan het happen, met dank aan een voorbijzwevende kwal. Australisch wildlife heeft blijkbaar dat effect op me. ‘Over het algemeen is het rif voor Fitzroy Island nog in behoorlijk goede staat. Veel bleaching heb ik hier nog niet gezien. Maar het rif heeft recent wel onder een zware tyfoon geleden en is nu herstellende.’

Fitzroy Island blijkt al snel een laguneblauw walhalla, zowel voor dagtoeristen die met de ferry van het vasteland (uit Cairns om precies te zijn) komen als voor vakantiegangers die wat langer van het eiland willen genieten. ‘Een populaire activiteit hier is de hike naar Nudey Beach, dat in 2018 nog werd bekroond als mooiste strand van Australië. Ook interessant is een bezoek aan ons turtle rehab centre, waar gewonde zeeschildpadden opgevangen worden. Gasten van het resort kunnen die schildpadden mee helpen verzorgen.’

Tocht door de jungle

Met meer dan genoeg zeewater in maag en longen begin ik ’s anderendaags aan het vastelandgedeelte van mijn reis. In Cairns, waar ik een paar dagen eerder landde, een laidback stadje dat leeft op toerisme, pik ik mijn huurwagen op en rijd ik over de befaamde Captain Cook Highway – volgens kenners een van de mooiste routes van Australië, maar diezelfde kenners beweerden eveneens dat het in mei geen regenseizoen meer zou zijn (de tropische regen bewijst hun ongelijk) – naar Port Douglas, waar toerisme pas in de jaren tachtig van de vorige eeuw ontstond na de opening van een Sheraton-hotel. Nochtans ligt Port Douglas tussen de toeristische highlights: op een boogscheut van het Groot Barrièrerif en vlak bij Mossman Gorge, de spectaculaire toegangspoort tot het Daintree Rainforest.

Voordat ik de natuur ontdek, heb ik nog een afspraak met gids Kudisha Pierce, een jonge vrouw van de Kuku Yalanji-stam die me op sleeptouw neemt door haar land en me vertelt over de lokale fauna en flora (blijkbaar is zeeschildpad best lekker, al mogen enkel stamleden de dieren vangen en eten), de lokale gebruiken (speervissen) en de ellende die de inheemse stam heeft moeten doorstaan onder het juk van ‘de witte man’. Uiteindelijk duiken we samen met een collega-stamlid het groen in en banen we ons een weg door de jungle, langs gigantische spinnen en kleurrijke hagedissen en nemen we diep in het bos een duik in een smaragdgroen en krokodilvrij riviertje. Zonder te panikeren dit keer, dobber ik in het water van een miljoenen jaar oud regenwoud en kom ik tot het besef dat de Kuku Yalanji – een bos- én watervolk – qua locatie niet te klagen hebben: het regenwoud aan de ene kant, het Groot Barrièrerif aan de andere. Je kunt het slechter treffen.

Naar de outback

Met ondertussen een week in Tropical North Queensland op de teller besef ik dat mijn beeld over Australië vooraf nogal eenzijdig was: de soap Neighbours, outback, woestijn, Bondi Beach en kangoeroes. Het verre noorden van North Queensland blijkt veel meer divers, en de eerste kangoeroes die ik spot zijn roadkill op de weg naar een landschap vol watervallen. Na een rit van anderhalf uur vanuit Port Douglas bevind ik me plots op het ‘Waterfall Circuit’ in de Atherton Tablelands, een weg die honderd kilometer lang door bossen, over heuvels en langs meren meandert en me uiteindelijk bij Millaa Millaa afzet, Australiës meest gefotografeerde waterval. Diep onder de indruk staar ik naar het water dat uit de wildernis komt gedonderd.

Lang kan ik er niet van genieten. Mijn eindpunt ligt namelijk nog twee uur verder, diep in de outback van Australië. Onderweg zie ik het landschap langzaam transformeren van groen naar rood. Van jungle is hier geen sprake meer, wel van een savanne vol eucalyptusbomen en stoffige zandweggetjes. Wallaby’s en kangoeroes komen tevoorschijn en ik moet nog opletten dat ik er geen dodelijk verwond met mijn huurwagen. In de nederzetting Undara check ik in in een lokaal hotelletje dat uit tot kamers omgebouwde treinstellen bestaat, en haast me om aan mijn ‘lava tube tour’ te beginnen, een excursie door oude, holle lava-aders die hier als littekens in het landschap liggen. Want dat hadden ze ook nog, in het op vlak van natuurschoon al goed bedeelde noorden van Australië: vulkanen.
De zon gaat nog een laatste keer onder en zet de savanne in vuur en vlam. Het is niet eerlijk, bedenk ik me terwijl ik naar de einder staar, zoveel schoonheid op één plek.