Delen van het Amazonewoud stoten meer CO2 uit dan ze opnemen

Het Amazonewoud fungeerde lange tijd als opnemer van CO2, maar ondertussen stoten delen van het regenwoud meer CO2 uit dan ze opnemen. Dat blijkt uit een meerjarig onderzoek gepubliceerd in Nature.

De onderzoekers onder leiding van Luciana Gatti van het National Institute for Space Research (INPE) in Brazilië verrichtten tussen 2010 en 2018 met vliegtuigjes 590 metingen op vier punten in het Amazonewoud. Uit die metingen blijkt dat vooral in het zuidoostelijke deel van het Amazonewoud het vermogen om CO2 op te nemen sterk is afgenomen. Het bos stoot daar zelfs meer uit dan het opneemt. Het noordoosten van het Amazonewoud neemt ongeveer evenveel CO2 op als het uitstoot. In het zuidoosten is de balans negatief omgeslagen: het bos stoot 1,5 miljard ton CO2 per jaar uit en neemt slechts een halve miljard ton per jaar op. Er blijft dus een miljard ton achter in de atmosfeer, een hoeveelheid die overeenkomt met de uitstoot van Japan in een heel jaar.

In het zuidoostelijk deel van het Amazonewoud worden de meeste bomen gekapt. Ook woeden er de meeste branden die vaak met opzet worden aangestoken om plaats te maken voor sojaplantages en open vlakten om vee te laten grazen. Die branden zorgen voor een enorme uitstoot van CO2, maar zelfs zonder die branden verhogen klimaatopwarming en toegenomen droogtes de uitstoot fors. In de afgelopen veertig jaar is de temperatuur in het Amazonewoud iedere tien jaar met 0,6 graden Celsius gestegen. Dat is driemaal zoveel als gemiddeld in de wereld.

Eerdere onderzoeken vertoonden al dezelfde resultaten, maar daarvoor werden satellietbeelden gebruikt en die kunnen een vertekend beeld geven door wolken en er werden metingen op de grond uitgevoerd, maar die bestrijken maar een fractie van het gigantische Amazonewoud. Dat deze nieuwe studie over meerdere jaren met vliegtuigjes hetzelfde resultaat geeft, maakt de conclusie veel zekerder.

Dat delen van het Amazonewoud zelfs zonder branden CO2 uitstoten, vinden de onderzoekers vooral zorgelijk, schrijft de Guardian. Dat is waarschijnlijk het gevolg van ontbossing en branden in de voorafgaande jaren waardoor nabijgelegen bossen kwetsbaarder worden in de jaren daarna. De bomen zorgen voor veel van de regen die in het Amazonewoud valt. Wanneer er minder bomen zijn, neemt de neerslag af en de droogtes en hittegolven toe. Het gevolg daarvan is nog meer branden en dode bomen.

Negatieve cirkel

‘We zitten in een zeer negatieve cirkel die bossen vatbaarder maakt voor oncontroleerbare branden’, zegt Luciana Gatti. ‘Het eerste zeer slechte nieuws is dat bosbranden driemaal zoveel CO2 produceren dan de bossen opnemen. Het tweede slechte nieuws is dat plaatsen waar de ontbossing boven de dertig procent ligt een CO2 uitstoot vertonen die tienmaal hoger ligt dan waar ontbossing beneden de twintig procent ligt. Dit heeft grote gevolgen want we brengen meer CO2 in de atmosfeer en dat versnelt de klimaatopwarming, maar ook omdat het veranderingen in het droge seizoen en stress voor bomen veroorzaakt waardoor er nog meer uitstoot geproduceerd wordt.’

In mei bracht INPE nog naar buiten dat in de maand mei een record hoeveelheid bomen werd gekapt in het Amazonewoud: 1180 vierkante kilometer en dat is een toename met 41 procent ten opzicht van het jaar daarvoor. Onder de Braziliaanse president Bolsonaro nam de ontbossing enorm toe.