De natuur intrekken voor een verkwikkende vakantie? We doen het nu meer dan ooit. De aantrekkingskracht van een verblijf in een houten boshutje is dan ook gigantisch, maar is het de hype ook waard?
Tik ‘cabin porn’ in de zoekbalk van je browser, Pinterest of Instagram en het wordt duidelijk: boomhutten of kleine houten huisjes op idyllische plaatsen zijn enorm populair. Sociale media worden overstelpt door hutjes in het bos, er werden al talloze boeken over gepubliceerd en naar de miniserie ‘Cabins in the Wild’ kijken voelt als therapie. Zelfs louter turen naar foto’s van die hutjes doet ons dromen en brengt ons tot rust.
Vroeger moest je ervoor naar Canada of het Hoge Noorden reizen, maar tegenwoordig schieten ze ook in de Benelux als paddenstoelen uit de grond. Je hebt voor elk wat wils. Van luxueuze huisjes met sauna en jacuzzi tot super basic wandelhutten. Architecturale parels, schattige cottages, planken met een dak op of simpelweg een hobbithol: het kan echt allemaal. In ons kleine landje is het bovendien nooit ver reizen. In een wip en een knip sta je dus op je bestemming.
Op avontuur!
Het mag dan geen gezellig druk festival zijn of een zweterige avond in een nachtclub, in een hutje in een bos wacht het avontuur ook om de hoek. De natuur ligt er aan je voeten, je krijgt een instant vakantiegevoel en het is comfortabeler dan kamperen met een tent (rechtop staan, heerlijk). Het is ook minder banaal dan een klassieke hotelkamer.
Bovendien werkt een bosbad stressverlagend, zorgt het voor meer mentale weerbaarheid en geeft het ons immuunsysteem een boost.
Wie toch nog droomt van een vliegreis naar pakweg Australië om écht een zorgeloze vakantie te beleven, kan te rade bij de Romeinse filosoof Seneca. Mensen beseffen volgens hem immers niet dat zorgen hun oorsprong vinden in ons hoofd en dat je die beslommeringen niet zomaar kunt verdrijven door een verre reis te ondernemen: ‘Wat zou het voor bepaalde mensen goed zijn als zij eerst eens konden loskomen van zichzelf en niet van hun plaats’, stelt hij. ‘Als je wilt ontsnappen aan dat wat je bedrukt, moet je niet ergens anders zijn, maar iemand anders.’
Dan beter een staycation of een natuurtripje in eigen land. Je kan dan naar hartenlust uitrusten, wandelingen maken en ontspannen in het groen. Die zeeën en oceanen steken we later wel weer over, wanneer het weer veilig is en ook de onrust in onze hoofden is geweken.
Slow living is hip
Reisjournalist Sebastiaan Bedaux vindt de opmars van boshutjes goed passen binnen de manier waarop we tegenwoordig reizen. ‘Mensen gaan niet meer één keer per jaar op vakantie. We nemen nu eens een weekje hier, dan weer tien dagen daar en misschien ook nog een citytripje erbovenop. We komen dan vaak terecht in hotels waar iedereen in dezelfde soort hotelkamer slaapt. Dan is het natuurlijk leuk om eens iets anders te doen, zoals een nachtje doorbrengen in een natuurhut. Die ervaring is unieker.’ En niet enkel omwille van de accommodatie. Je zit in de natuur, dus je activiteiten zijn vaak ook net iets anders dan tijdens een zonnevakantie aan het strand: je maakt dagtochten, gaat vissen, hout sprokkelen en een vuurtje stoken … ‘Het tripje staat dan in teken van slow living’, stelt Bedaux.
Ook Tessa aan de Stegge, trendonderzoeker bij Purpose Lab, vindt het logisch dat we verlangen naar retraites in de natuur. ‘Ik zie een vijfdelige verklaring’, steekt ze van wal. ‘Om te beginnen is het een manier om te ontstressen. Zeker na de woelige voorbije maanden verlangen we ernaar om opnieuw een balans te vinden. In een soort ‘cocon’ in de natuur overnachten is ideaal om de druk even achter ons te laten.’
Een houten hut ademt gezelligheid en geborgenheid, vindt de trendonderzoeker. Zie je jezelf ook al met een dampende mok voor het haardvuur zitten in je hut? ‘Dat beeld is komen overwaaien vanuit Scandinavië, daar noemen ze het Hygge’, legt Tessa uit.
De derde trend die aansluit bij de boshutten is de focus op ontspullen en minimalistisch leven. ‘We gaan terug naar de basics, ver weg van de drukte. In plaats van een chic designhotel met alles erop en eraan verkiezen we daarom een hutje met een spreekwoordelijk bad in de natuur.’ Voorts is er ook in het algemeen meer interesse in de natuur én in gezonder leven: ‘We snakken naar gezonde lucht en bewegen in het groen’, klinkt het.
Last but not least, ziet Tessa ook dat we ons als burger bewuster zijn geworden van de impact van reizen en vliegen op het milieu. ‘Voor een weekendje het vliegtuig op, daar staat een deel van de bevolking niet meer voor te springen. Dichter bij huis er even tussenuit gaan wint aan populariteit.’
Fysiek verkwikkend
Bosbaden is ook vooral enorm gezond. Zo bewijst een Japanse studie dat een meerdaags tripje in de natuur een boost geeft aan ons immuunsysteem. De onderzoekers namen bloedstalen van hun proefpersonen en ontdekten meer aanwezigheid van naturalkillercellen (NK), een type witte bloedcellen dat een deel van het immuunsysteem vormt en er een zeer belangrijke rol in speelt.
Daarenboven zijn ook de bomen ongelooflijk vernuftige organismes. Ze halen CO2 uit de lucht en vormen die via fotosynthese om tot zuurstof. En daar blijft het niet bij, want ze vangen én verwerken ook een hele reeks verontreinigende stoffen uit de lucht. Zelfs verontreinigde bodems kuisen ze op. Én het zijn ook natuurlijke geluiddempers.
‘Zuivere lucht en minder geluid zijn heel goed voor ons welzijn’, beaamt professor Michelle Plusquin (Universiteit Hasselt). ‘De kans op hart- en vaatziekten verkleint als we minder aan lucht- en geluidsvervuiling worden blootgesteld. Meer tijd in het groen verlaagt ook de kans op obesitas en helpt ons bij het reguleren van onze temperatuur. We zitten heel vaak binnen, in een heel warme omgeving. In de natuur moet je lichaam wérken om zichzelf op te warmen, wat goed is voor je gestel.’
Groen in tijden van lockdown
De Universiteit van Antwerpen onderzocht de impact van de natuur op ons welzijn tijdens de coronatijden. Meer dan elfduizend mensen vulden de enquête in. Wat bleek? We hebben de voorbije maanden veel gehad aan wandelen in het groen en zo goed als alle deelnemers zijn de afgelopen tijd de natuur ingetrokken. De ondervraagden gaven aan dat ze zich fitter, positiever en meer ontspannen voelden na contact met de natuur. Naast een eigen tuin, zijn een bos of natuurgebied de meest populaire plaatsen om te genieten van het natuurschoon. Iets meer dan de helft apprecieert de natuur ook veel meer dan voor de coronacrisis.
Dertig procent ontdekte er nieuwe elementen of prikkels en nog eens dertig procent voelt zich meer verbonden met moeder natuur. Een ommetje op een nabijgelegen groene plek laat angstgevoelens en stress verdwijnen volgens bijna alle deelnemers aan de enquête. De enkelingen die niet de natuur ingetrokken zijn, gaven aan dat ze het te druk vonden buiten. Hoe dichter we op elkaar wonen en hoe minder groen er in de omgeving is, hoe moeilijker het is om uit elkaars buurt te blijven. Jezelf kunnen afzonderen in een hutje in de natuur klinkt dan als muziek in de oren.
Stressdokter Luc Swinnen raadde zijn patiënten de afgelopen maanden dan ook aan om hun wandelschoenen uit de kast te halen. ‘Elke stap die je zet is goed voor het brein en je kan er op elke leeftijd aan beginnen. Tijdens de lockdown hebben heel wat mensen de kans gekregen om een nieuwe routine in hun leven te creëren met meer rust en structuur, waardoor ze eindelijk de tijd vonden om dagelijkse wandelingen in te plannen. Doe je iets veertien dagen aan een stuk, dan creëer je een automatisme in je hersenen. Zo ontwikkel je een gewoonte die je op lange termijn makkelijker volhoudt.’
‘De voorbije maanden waren voor veel mensen enorm stresserend,’ klinkt het ook bij Michelle Plusquin. ‘Telewerken combineren met je kinderen bezighouden, je routine volledig omgooien, onzekerheid over je financiële situatie ervaren of binnen moeten zitten zonder terras of tuin: dit zijn allemaal prikkels die je moet verwerken. Je hebt er dus echt baat bij om net nu meer naar de natuur te trekken.’
Natuur herstelt
Volgens Swinnen zorgt ons drukke leven voor een overdaad aan prikkels. Het eerste en laatste wat we op een dag doen is onze mails en sociale media checken. Daartussen worstelen we ons door de files, sprinten van meeting naar meeting, spoeden ons naar school om de kinderen op te halen, nog snel even naar de supermarkt en dan nog een potje koken om dan eindelijk voor de televisie neer te ploffen. Ons online brein is voortdurend in de weer. Ons offline brein daarentegen, zoals de stressexpert het benoemt, wordt amper gevoed.
In zijn nieuwste boek ‘Rust voor je brein’ doet Swinnen de vele voordelen van het offline brein uit de doeken en legt hij uit waarom wandelen daarbij met stip op één staat. ‘”Stilzitten is het nieuwe roken”, wordt weleens gezegd. Niet bewegen is het slechtste wat we voor onze gezondheid en brein kunnen doen. Ziektes als obesitas en diabetes type 2 zijn daar vaak het gevolg van. We worden minder gevoelig voor insuline en onze bloedvaten slibben langzaam dicht. Door regelmatig te bewegen gaan we dat tegen.
Michelle Plusquin onderzocht samen met collega dr. Silvie Daniels het effect van de natuur op werkgerelateerde stress. Een erg nuttige studie in tijden waar burn-outs schering en inslag zijn. De deelnemers aan het onderzoek vertoonden minder werkgerelateerde stress dankzij activiteiten in het groen. De onderzoekers zagen ook een verbetering in de reactiesnelheid en verwerkingssnelheid van informatie bij de deelnemers. Ook voelden ze zich beter op vlak van sociaal, fysiek en emotioneel welzijn. Die bevindingen werden gemonitord door middel van vragenlijsten, computertesten, speekselstalen, smartwatches en bloedafnames.
‘Groen en tijd doorbrengen in de natuur heeft een gunstig effect op ons stressniveau, op onze gezondheid en creativiteit én het helpt ons focussen. Dat hebben verschillende studies aangetoond’, licht Plusquin toe. ‘Er zijn twee theorieën die heel gangbaar zijn in de wetenschap rond stress, ontspanning en natuur. De eerste is de Stress Reduction Theory (SRT). Deze theorie focust op emotionele en psychologische processen en stelt dat kijken naar een natuurlijke omgeving kalmerend, stressverlagend, herstellend en ontspannend werkt. De andere erg populaire wetenschappelijke stelling is de Attention Restoration Theory (ART). Deze draait rond cognitieve processen en gaat voornamelijk over de rust die de natuur brengt. Mentale vermoeidheid die gepaard gaat met stress kan je behandelen door tijd door te brengen in de natuur of simpelweg door te kijken naar een rustige, natuurlijke omgeving. Het helpt om je gedachten te laten neerdalen en ze een plaats te geven. Het idee hierachter is dat kijken naar natuur geen moeite kost. Door naar bomen, gras, wolken en stromend water te kijken, ga je mijmeren. Daarna kan je je terug beter focussen.’
Creativiteit
Er is dus wel degelijk een reden waarom we tot creatieve inzichten komen tijdens boswandelingen, waarom we eindeloos kunnen discussiëren en filosoferen aan het kampvuur en waarom À la recherche du temps perdu van Proust plots wel gelezen geraakt tijdens een namiddag in het groen.
Wandelen bevordert de plasticiteit van ons brein. We maken nieuwe hersenverbindingen aan, oude verbindingen zonder nut worden afgebroken. Door je brein niet met specifieke taken als telefoneren of mails checken te belasten geef je het de kans om weg te dromen. Enkel zo komt creativiteit bovendrijven. De beste ideeën komen tot jou wanneer je brein in rust is, stelt dokter Swinnen in zijn boek.
‘In ons brein zitten een aantal cellen die maar actief worden als we volledig tot rust zijn gekomen. Het is dus pas wanneer we in de natuur wandelen, in de bossen, we niets anders aan het doen zijn en onze gedachten de vrije loop laten, dat ons offline brein actief wordt’, legt Swinnen uit. ‘Creatieve ideeën dwarrelen dan zo onze hersenen binnen.’ Het is dus een of-ofverhaal. Zolang dat online brein in werking is, komt er van creativiteit niet veel in huis.
‘Van de gezonde lucht, de rust en de geur van bomen dwalen je gedachten af. Om creatief te zijn moet je als het ware bijna lui worden. Denk maar aan Archimedes in zijn bad (Eureka!), Isaac Newton die tegen een appelboom leunt en zo de zwaartekracht ontcijfert, J.K. Rowling die naar buiten tuurt en het hele Harry Potter-verhaal bedenkt tijdens een lange treinrit … De beste ontdekkingen en creaties zijn ontstaan op momenten van rust.’
Die rustmomenten hebben sommigen onder ons zich tijdens de lockdown wat meer kunnen permitteren. Maar al snel vervallen we weer in oude gewoontes. Nochtans is ook Luc Swinnen ervan overtuigd dat hier de sleutel ligt voor de burn-outproblematiek die in onze maatschappij stilaan de pan uitswingt. ‘De natuur is onze sterkste hulpbron. Hoe vaker we het offline netwerk kunnen activeren, hoe sneller we van die burn-outs zullen afraken’, meent Swinnen.
Duur
Kiezen we dan best voor een daguitstap, een microcation (micro vacation, we verzonnen dit woord niet zelf, nvdr.) of meteen twee weken? ‘De meeste studies tonen aan dat herhaaldelijke uitstapjes naar de natuur het meest effect hebben’, aldus Michelle Plusquin. ‘Laat je uiteraard niet tegenhouden om eens een weekendje in de natuur door te brengen, zonder meer. Dat zal zeker goed zijn voor je mentale en fysieke welzijn. Na dertig minuten ervaar je in principe al een stressverlagend effect. Er zijn zelfs wetenschappelijke onderzoeken die aantonen dat louter kijken naar een foto van natuur je stressniveau al kan doen dalen. Maar een langere tijd in het groen doorbrengen zorgt voor nog meer weerbaarheid, meer veerkracht. Een overdosis natuur kan je niet krijgen, geen zorgen (lacht).’
Ook Swinnen ziet heil in een langere tijd naar de natuur trekken. ‘Je komt niet in drie dagen tot rust’, stelt de stressexpert. ‘Een vakantie in de natuur is niet zoals een pilletje dat je kunt innemen. Eigenlijk heb je veertien dagen nodig. Je hebt immers al drie dagen nodig om je oude ritme af te leren, vervolgens neem je best een week om in het nieuwe ritme door te brengen en dan nog drie dagen om thuis te acclimatiseren, zodat je beter voorbereid terug naar je werk kan en niet onmiddellijk hervalt in die vroegere ratrace.’
Digitale detox
‘Om er echt de voordelen uit te halen, vermijd je tijdens je trip best schermen. Ervaar de natuur zonder digitale afleiding. Blauw licht is vrij zwaar voor je hersenen om te verteren. Ze geven je het signaal om wakker en alert te blijven. Als het donker wordt en je ogen krijgen nog steeds veel blauw licht, kunnen je hersenen niet in rustmodus gaan. Knip ook de banden met je werk en je zorgen volledig door tijdens dit soort uitjes. De natuurbeleving moet écht zijn’, geeft Plusquin mee als tips. Of je in groep of alleen gaat, hangt af van je voorkeuren stelt ze. ‘Alleen krijg je meer stilte en rust, maar in groep kan je genieten van de sociale beleving. Ook dat kan uiteraard ontspannend zijn.’
Ook Luc Swinnen hamert op digitale detox. ‘Gooi je gsm in het water voor je vertrekt. Of misschien minder drastisch: verwijder apps zoals Facebook, Twitter en Instagram. Je kan die later bij thuiskomst gewoon opnieuw installeren. Blokkeer ook je e-mails, zodat je daar ook niet door afgeleid bent.’
Een legitieme reden om af te en toe je gsm boven te halen, is om een foto te nemen. ‘Zo kan je na de wandelingen nog verder genieten van het groen’, aldus Plusquin. Neem die foto’s om de juiste redenen en dus niet om een populaire Instagrampost te scoren. Laat je in je keuze voor een locatie ook niet te veel leiden door wat je op sociale media ziet. Kies een plaats die jou persoonlijk aanspreekt.
Is het de hype én zijn geld nu waard?
Wie snakt naar mentale rust, kan echt baat hebben bij een bosbad. Maar hoe duur je overnachting is, maakt in principe niet uit. Om je doel te bereiken kan je iets kiezen binnen jouw budget. Het belangrijkst is de ervaring in de natuur, het weglaten van prikkels, de rust. Niet hoe chic de boshut is. Al kan een architecturaal pareltje natuurlijk wel voor een nog zaliger zengevoel zorgen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier