Biodiversiteitstop van de Verenigde Naties gaat van start: daarom is deze zo belangrijk

Dat de komende klimaattop in Glasgow van groot belang zal zijn, is bij de meeste mensen doorgedrongen, maar voor de VN-top over het verlies van biodiversiteit is minder aandacht terwijl die zeker net zo belangrijk is.

We bevinden ons momenteel in de zesde uitsteringsgolf: het aantal planten- en dierensoorten holt achteruit. Zo’n één miljoen soorten dreigen uit te sterven. Het gaat om onder andere een derde van de amfibieën, een vijfde van de zoogdieren en een tiende van de vogels, vertelt Dirk Draulans in ‘Waarom het erg is dat er diersoorten verdwijnen‘. Hoog tijd om deze achteruitgang tegen te houden. En dat is het onderwerp van de COP15 die op maandag 11 oktober start in de Chinese stad Kunming. De conferentie zal grotendeels virtueel worden georganiseerd.

Wat is biodiversiteit en waarom is het zo belangrijk?

Biodiversiteit zijn de verschillende soorten leven op aarde: de planten, dieren, schimmels, bomen… Hoe meer verschillende soorten er zijn, hoe rijker het gebied. Planten, dieren en andere soorten van leven en hun onderlinge, ingewikkelde relaties vormen samen ecosystemen. En dankzij die ecosystemen is onze aarde bewoonbaar. Insecten zorgen bijvoorbeeld voor de bestuiving van gewassen. En van de hele wereldbevolking is ongeveer de helft voor hun inkomen rechtstreeks afhankelijk van de natuur. Denk maar aan de visserij, landbouw, bosbouw en ecotoerisme.

Waardoor staat de biodiversiteit onder druk?

De afgelopen 150 jaar heeft de industrie en menselijke ontwikkeling steeds minder ruimte gelaten voor andere vormen van leven. De relatie tussen planten en dieren is daardoor uit evenwicht geraakt. Volgens onderzoek gepubliceerd in Frontiers in Forests and Global Change is nog maar drie procent van de aardoppervlakte niet aangeroerd door mensen. Landbouw, ontbossing, bebouwing, overbevissing en andere menselijke activiteiten zorgen niet alleen voor een enorme achteruitgang in de biodiversiteit, maar ook voor een opwarming van de aarde.

En die opwarming is op haar beurt weer funest voor dieren en planten. Door bosbranden en overstromingen komen miljarden dieren om het leven. Doordat landschappen veranderen en bijvoorbeeld droger worden, kunnen veel soorten er niet meer leven of worden ze weggedrukt door sterkere soorten. Doordat het water in de oceanen opwarmt, sterven koraalriffen wat weer gevolgen heeft voor de diertjes die daarvan afhankelijk zijn. Bovendien is er sprake van overbevissing waardoor momenteel duizenden vissoorten het moeilijk hebben en ongeveer een derde van de haaien dreigt uit te sterven.

De klimaat- en biodiversiteitscrises zijn dus ook onlosmakelijk met elkaar verbonden. Planten en bomen nemen CO2 op waardoor zij een belangrijke rol kunnen spelen in het beperken van de opwarming.

Wat is de COP15?

De COP15 is een conferentie van de Verenigde Naties over het verlies aan biodiversiteit. De conferentie die grotendeels viruteel zal plaatsvinden, wordt georganiseerd in de Chinese stad Kunming. De conferentie werd drie keer uitgesteld in verband met de covid pandemie. Deel één van de conferentie start op maandag 11 oktober en loopt tot en met 24 oktober. Deel twee zal – als alles volgens plan verloopt – wel ter plekke in Kunming plaatsvinden en wel van 24 april tot en met 8 mei 2022.

Het doel van de COP15 is het vaststellen van een ‘Post-Global Biodiversity Framework’: wat moeten landen individueel en collectief doen om ervoor te zorgen dat de mens tegen 2050 in harmonie met de natuur leeft? Tijdens deze conferentie wil de VN in ieder geval bereiken dat tegen 2030 dertig procent van het aardoppervlakte en de oceanen wordt beschermd. Momenteel geldt dat nog maar voor zo’n 17 procent. Dat is de inzet van de ’30×30′ campagne. Ook staan maatregelen tegen plastic afval en invasieve soorten op de agenda.

Wat ging eraan vooraf?

Tijdens de Earth Summit in 1992 in de Braziliaanse stad Rio de Janeiro werd de UN Convention on Biological Diversity (CBD) opgesteld. Daarin werden drie richtlijnen geformuleerd:

1. Het behoud van biodiversiteit

2. Het duurzaam gebruiken ervan

3. De eerlijke verdeling van de voordelen die voortkomen uit het gebruik van genetische hulpbronnen

195 landen ondertekenden dit verdrag. Vaticaanstad en de Verenigde Staten deden dat niet. Toch heeft de Amerikaanse president Biden toegezegd tegen 2030 zeker 30 procent van het Amerikaanse grondgebied en kustwateren te zullen beschermen.

In 2010 werden deze doelen in de Japanse stad Aichi concreter gemaakt door het formuleren van twintig doelen die tegen 2020 gerealiseerd zouden moeten. Geen van die doelen zijn gehaald. Ook al is er wel vooruitgang geboekt. Investeerders en de industrie zijn bijvoorbeeld gaan inzien dat ook zij hun steentje bij moeten dragen. De oplossing kan niet alleen van overheden komen.

Welke landen nemen het voortouw?

Zoals gezegd heeft de VS de UN Convention on Biological Diversity niet geratificeerd, maar ondersteunt het de doelen wel. Landen die het voortouw nemen om een stap verder te gaan zijn Canada, Costa Rica, Colombia, het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie.

Wat is nodig om de geformuleerde doelen dit keer wel te halen?

De 20 doelen die in Aichi werden geformuleerd waren niet concreet en dwingend genoeg. De nieuwe doelen zullen ‘intelligent en meetbaar’ moeten zijn, schrijft Reuters. De doelen moeten helder geformuleerd worden en er moet ook financiering komen voor minder rijke landen. China en landen in Afrika willen daarom graag een Global Biodiversity Fund opzetten.

Bovendien moeten er duidelijke manieren komen om de maatregelen in de verschillende landen te meten en vergelijken. In ieder land moet dezelfde standaard gelden. Michelle Lim van de Australische Macquarie University houdt in The Conversation bovendien een pleidooi voor het juridisch bindend maken van de afspraken. Ze vreest dat de conventie anders hetzelfde lot beschoren zal zijn als haar voorganger in Aichi.