Van catwalk tot festival: de kimono is overal (en dat is oké)

Homewear, strandkleding, als losse top of lichte jas: geen afdeling of winkel waar je tegenwoordig geen kimono ziet hangen. Daarom een zoektocht naar wat het eeuwenoude kledingstuk zo populair maakt, én naar de leukste exemplaren.

Kimono betekent letterlijk ‘dat wat iemand draagt’. Het genderneutrale kledingstuk is bij ons inderdaad zo populair dat dit bijna het geval is. Dat we in het westen de kimono al eeuwenlang straffeloos kunnen kopiëren, heeft veel te maken met de geschiedenis van de kimono.

Japanse lifestyle

De oorsprong van de kimono ligt natuurlijk in Japan, waar tegen het einde van de 16de eeuw iedereen ‘m droeg, ongeacht sekse of status. Het stuk had (en heeft) geen ceremoniële of religieuze betekenis maar was een alledaags kledingstuk. Tegen het midden van de 17de eeuw werd hij – onderhevig aan trends – zelfs een echt mode-item. In die tijd onderging Japan grote sociale, economische en culturele veranderingen. Tijdens de militaire dictatuur van de Edo-periode was het land afgesloten van de rest van de wereld en was er relatieve stabiliteit, waardoor een unieke cultuur ontstond. Dankzij de groeiende koopliedenklasse, kregen kunst en cultuur een boost.

Een yucata uit India

De Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC), die wel handel mocht drijven in Japan, nam de kimono mee overzee. De rechte, figuurloze stukken met fantastische patronen waren onmiddellijk een hit in het Europa van korsetten en aansluitende mode. De Nederlanders zagen er meteen een markt in en lieten de Japanners exemplaren maken die meer aangepast waren aan ons klimaat. De vraag was groter dan het aanbod, dus werden ook Indiase en later Europese kleermakers aangeschreven. De VOC verscheepte bovendien textiel uit India, Frankrijk en Groot-Brittannië naar Japan, waar lokale ontwerpers ze op hun beurt gebruikten voor modieuze kimono’s.

Mode en Monet

Aan het einde van de 19de eeuw ging Japan weer open. In het westen kwam alles wat Japans was in de mode. Zo begonnen ze ook kimono’s voor de export te maken, in kleurig geborduurde zijde, erg populair bij de gegoede klasse in Europa en de V.S. Getuige van de trend was Claude Monet, die in 1876 z’n vrouw in rode kimono vastlegde in het schilderij ‘La Japonaise’. Begin 20ste eeuw inspireerde de kimono Europese ontwerpers als Poiret, Lanvin en Vionnet. Ze kopieerden hem niet klakkeloos, maar gingen creatief aan de slag met elementen ervan. 

Deelcultuur

In Japan worden die westerse varianten juist gezien als een waardering voor de kimono. Omdat de (kamer)jassen, tops en cover-ups die bij ons in de winkel hangen niet als echte kimono’s beschouwd worden ligt er – op een behoudsgezinde minderheid na – niemand wakker van. Bovendien willen Japanners juist, via onder meer de kimono, hun cultuur graag delen. Dat is iets anders dan culturele toe-eigening, waarbij een minderheid het gevoel heeft bestolen te zijn. Japan heeft zelf een hand gehad in de handel, en de geschiedenis toont een wederzijdse invloed. 

#KimOhNo

Dat de burgemeester van Kyoto zich verslikte in zijn ramen toen Kim Kardashian in 2019 Japans nationale trots wilde kapen als handelsmerk voor haar shapewear, ligt duidelijk anders. Net zoals een kimono aantrekken om de Japanse cultuur te stereotyperen niet oké is – bijvoorbeeld op een verkleedfeestje, in een exemplaar uit een kostuum- of souvenirwinkel. Of met gele make-up, zoals Katy Perry op de American Music Awards in 2013. Maar als modieus statement kom je er dus wel mee weg.

Blijvende trend

Nadat Amerika in 1853 Japan dwong om de havens open te stellen, kwam daar de westerse manier van kleden in zwang. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog was de kimono er zo goed als verdwenen uit het dagelijks leven en werd hij symbool voor traditie. Bij ons is de kimono sinds de 17^de eeuw nooit echt uit de mode geweest. Ontwerpers als John Galliano, Alexander McQueen, Thom Browne en vele anderen gingen er ook in recentere tijden mee aan de slag. 

Lekker luchtig

Waarom juist nu de winkels ermee vol hangen? In 2020 stelde het Londonse V&A de tentoonstelling ‘Kimono: Kyoto to Catwalk’ op. De pandemie hield de deuren dicht maar daardoor kun je nu nog steeds de ‘Curator Tours’ volgen op het YouTube-kanaal van V&A. Dergelijke expo’s voelen en triggeren vaak nieuwe trends. Misschien zit de klimaatverandering er voor iets tussen, onze reisdrang of festival-fever. De kimono is namelijk een modieuze manier om je te kleden voor de hitte. Vraag het maar aan de al even populaire kaftan. Daarnaast zijn we sinds de lockdowns tuk op alles wat lekker zit en er nog goed uitziet ook. 

Kimono-comeback

Zeker is dat er in Japan de voorbije jaren hernieuwde interesse is in de kimono. Niet als traditionele klederdracht, maar opnieuw als mode-item. Japanse jongeren shoppen vintage stukken in de strijd tegen fast fashion en uit waardering voor het ambacht, maar ze dragen ze op een persoonlijk manier. Tegelijk gaan Japanse designers er opnieuw mee aan de slag en implementeren ze de kimono in de hedendaagse garderobe. Wat hip is in Japan, slaat vandaag bij ons ook heel snel aan. Wij gingen alvast shoppen.