Sporten gezond? Hangt van je sportlegging af: ‘Chemicaliën die beloven dat je niet zult zweten zijn schadelijk voor onze huid’
Ophef op de mat: de laatste maanden hingen steeds meer yogi’s hun favoriete legging aan de haak. Geen moment te vroeg volgens onderzoekers. ‘Vermijd synthetische sportkledij die belooft dat je er niet in zult zweten.’
Het bekende Canadese sportmerk Lululemon viel dit voorjaar van zijn voetstuk. Yogi’s die vroeger optraden als ware ambassadeurs voor het merk, keerden zich in het zakenblad Bloomberg af van hun favoriete leggings. Ze vinden het niet langer ‘ethisch verantwoord’ om ze te dragen.
Vooral de voetafdruk van de yogabroeken lag onder vuur – zo diende milieuwaakhond Stand.Earth kort nadien een klacht in wegens greenwashing – maar ook op gezondheidsvlak blijken ze problematisch. Dat leren we uit een Amerikaanse studie waar Belgisch bioloog Chris Callewaert aan meewerkte.
Steeds meer sportproducenten, waaronder Lululemon, beloven dat je niet of amper zult zweten in je sporttenue. De chemicaliën die ze daarvoor hanteren, blijken echter schadelijk voor onze huid. Opmerkelijk: het merk Lululemon had de studie mee gefinancierd, maar hun synthetische broeken werken mee de problemen in de hand.
Acne en eczeem
Twee derde (65 procent) van onze kleerkast bestaat niet meer uit katoen of andere natuurlijke vezels, maar uit kunstmatige materialen, gemaakt van fossiele brandstoffen. Polyester alleen al maakt 54 procent van onze kleerkast uit. Andere stoffen die we terugvinden in sportkledij zijn polyamide (beter bekend als nylon) en elastaan (dat de nodige stretch geeft).
Die synthetische stoffen zijn, ook volgens Belgische kledingproducenten (zie kaderstuk onderaan), noodzakelijk om sportkledij voldoende performant te maken. ‘Maar vaker dan in natuurlijke stoffen blijven er geurtjes in hangen, die je er moeilijk uitgewassen krijgt’, weet Callewaert.
Producenten zochten daarom naarstig naar oplossingen om zweetgeur uit polyester te krijgen. Daarvoor gebruiken ze zware metalen zoals nanozilver, volgens Callewaert het meest gebruikte antimicrobiële middel op kledij.
‘De bedoeling is dat de bacteriën op onze huid worden gedood. Zo hebben we in theorie minder bacteriën en zullen we minder ruiken.’ Het metaal heeft echter het omgekeerde effect: het laat de meer resistente bacteriën toe, waardoor er juist meer bacteriën op de huid aanwezig zijn in plaats van minder. ‘Extreem schadelijk’ wil hij het effect daarvan niet noemen. ‘Maar het kan zijn dat je er hinder van ondervindt. Sommige deelnemers aan de studie kregen acne op de rug.’
Ook in ondergoed wordt nanozilver soms gebruikt, gaat Callewaert verder. ‘Mensen die eczeem hebben rond de billen, krijgen soms een onderbroek met nanozilver als oplossing aangeboden. De eerste paar dagen kan de roodheid verdwijnen, maar daarna slaat de situatie vaak helemaal om en ondervinden we juist meer schade. Ook die bacteriën worden op den duur resistent, wat irritatie veroorzaakt.’
Verboden chemicaliën
‘Onderzoekers wijzen erop dat we nanozilver via de huid kunnen opnemen’, schrijft de Amerikaanse journalist Alden Wicker inhaar boek To Dye For, over toxische stoffen in kledij. ‘Vervolgens verspreidt het metaal zich naar verschillende organen. Het kan twee weken tot vier maanden duren vooraleer de substantie uit ons lichaam is verdwenen, maar het kan zich ook blijvend ophopen in organen zoals de hersenen en testikels, wat schadelijk kan zijn op lange termijn.’
De journalist stelt voor om hoe dan ook ‘performance wear’ te vermijden: stoffen die beloven vlek-, kreuk- of geurvrij te zijn. ‘Hoewel studies hiernaar nog volop aan de gang zijn, wil ik liever niet staan zweten in sportkledij die juist belooft mijn zweet tegen te houden.’
Bovendien zitten er nog veel meer schadelijke stoffen in synthetische sportkledij. Op haar website EcoCult wijst Wicker op de aanwezigheid van hormoonverstoorders zoals bisfenol A bij sportmerken zoals Adidas en Nike.
De Europese regels op chemicaliën (REACH) zijn weliswaar een stuk strenger op hormoonverstorende stoffen en andere chemicaliën dan die in de Verenigde Staten. ‘Maar zeker ben je nooit,’ oordeelt Callewaert, ‘omdat kleren meestal ver weg geproduceerd worden.’
Onze douane voert amper onderzoek naar kledij, omdat dat erg duur en tijdrovend is. Toen de Europese Commissie afgelopen najaar ‘enkele honderdduizenden euro’s’ uittrok om kledij in een labo te testen, bleek een op de zes verboden chemicaliën te bevatten. In biociden is het gebruik van nanozilver binnen de EU verboden. Op kledij is het evenwel gewoon toegestaan.
Hoe vermijden Belgische sportmerken schadelijke chemicaliën?
Op kleren staat geen ingrediëntenlijst zoals dat bij bewerkte voeding of cosmetica wel het geval is. De tips van Belgische sportmerken Pure By Luce en RectoVerso kunnen je ook als consument wegwijs maken.
‘Waar ik kan, bijvoorbeeld in topjes en T-shirts, gebruik ik biologisch gecertificeerd katoen’, steekt Loes Vandekerckhove, oprichter van Pure By Luce, van wal. ‘Maar bij leggings en sportbeha’s zijn natuurlijke stoffen te weinig performant. Dan kies ik toch voor polyester en polyamide.’ Zo gebruikt Vandekerckhove Econyl, een vorm van gerecycleerd polyamide dat het Oeko-Tex Standaard 100-label draagt. De stoffen worden bovendien allemaal gemaakt in Europa*, wat betekent dat de producenten zich moeten houden aan de Europese regelgeving.
Labels
Een van de Europese stoffenproducenten is de firma Liebaert in Deinze, het moederbedrijf van RectoVerso, dat sportkledij maakt van polyamide en elastaan. ‘Zo houden we de volledige controle over chemicaliën’, zegt CEO Mathieu Liebaert. Hun stoffen dragen twee Oeko-Tex-labels: de Standaard 100 en het strengere STeP-label, waarvoor de firma alle chemicaliën die binnenkomen moet bijhouden. Voor gerecycleerde garens vertrouwen ze op de Global Recycled Standard. ‘Op het vlak van chemicaliën en kleurstoffen is het GRS-label nog strenger dan STeP.’
Makkelijk is het niet om aan alle regels te voldoen. Als Liebaert een bepaald verfprocédé op punt heeft en een kledingmerk wil twee jaar later dezelfde kleur laten produceren, kan het zijn dat de chemicaliën in net die verf niet meer conform de wetgeving zijn. Dan mag het bedrijf opnieuw beginnen. ‘Veel producenten van buiten Europa kijken daar niet naar.’
Antibacterieel
Geen van beide merken voegt nanozilver toe om geurtjes te vermijden. ‘We gebruiken biologische alternatieven om stoffen antibacterieel te maken’, zegt Liebaert, al staan ook die niet vermeld op de etiketten. ‘Die zitten vaak al in de polymeren van de garens zelf en komen niet los, wat bij coatings van nanozilver wel kan gebeuren.’ Vandekerckhove heeft zo haar eigen remedie om zweetvlekken te voorkomen: je kleren meteen wassen na het sporten. ‘Zeker bij synthetische stoffen. Bij natuurlijke vezels als katoen en hennep merk ik veel minder geurtjes.’
*Opgelet als consument: het is niet omdat het label ‘made in Europe’ vermeldt, dat de stof daadwerkelijk in Europa gesponnen en geverfd werd. Het label meldt enkel de productie- of afwerkingslocatie.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
