‘Laat ons ‘mode’ vervangen door ‘stijl’ en terug ontdekken wat we zelf mooi vinden’

De wereld draait zo snel dat het soms gaat duizelen. Vandaar de opkomst van mindfulness in het gehaaste Westen: een verwoede poging om onszelf terug te vinden, tot rust te komen en vooral gewoon weer te ademen. Wat als die mindfulness ook een veilige haven kan creëren in de wereld van fast fashion? Doordachte stijl tegenover wegwerpmode.

Anxiety lijkt wel een buzzwoord onder millennials – nog zo’n buzzwoord. Paniekaanvallen, burn-outs en depressies zijn schering en inslag in een samenleving die zichzelf voorbijloopt. En dus grijpen we naar mindfulness: een psychologisch proces waarbij we onze aandacht vestigen op wat we precies ervaren in een bepaald moment. Het is een manier om het verloren contact met jezelf en je leven terug te vinden. Want door al die tijdsdruk en externe verwachtingen vergeten we wel eens wat het nu ook weer was dat we zélf nastreefden en fijn vonden.

Ondertussen blijft die wereld echter op volle toeren draaien. Zit je daar te mediteren als in het oog van de storm, in een wegwerpmaatschappij waar geen onderscheid gemaakt wordt tussen mensen of spullen. Waarom die mindful aanpak dan niet doortrekken – niet enkel om je angsten in de kiem te smoren, maar om pakweg een positieve impact te hebben op de mode-industrie en bij uitbreiding de wereld?

De mode-industrie illustreert perfect hoe snel die planeet van ons gaat. De zogenaamde fast fashion die ons in zijn greep heeft, lanceert jaarlijks tientallen nieuwe collecties – met zo’n 60 miljard nieuwe stukken enkel al in China geproduceerd – aan erg lage prijzen. Met arbeidersrechten en milieunormen wordt losjes omgegaan: lage lonen, mensenrechtenschendingen, miljoenen kledingstukken die jaarlijks op de afvalberg eindigen, waterverspilling en vervuiling van de oceanen door microvezels. Het is een vorm van consumptie met een enorme impact op de planeet, maar bovenal een gewoonte die niet langer aan onze noden voldoet.

We zijn onderweg vergeten wat het ook weer was dat we fijn vonden. Wanneer je dagelijks gebombardeerd wordt met nieuwe trends tussen al die andere prikkels door blijft er maar weinig ruimte over om die te verwerken en met je eigen gevoelens af te toetsen. We slikken die hapklare mode dus gretig.

Een eerste stap in een mindful aanpak van mode is net dat woord loslaten. Mode staat gelijk aan trends en stuwt die eindeloze stroom van nieuwe musthaves. Hoog tijd om dat te vervangen door ‘stijl’. Stijl staat gelijk aan wie jij bent, het is een uiting van je karakter en hoewel dat evengoed veranderlijk kan zijn, gaat het niet zo’n vaart als met mode. Ieder zijn ritme.

In een workshop die ik recent bijwoonde, werd de relatie tussen kleding en onze lichamen bestudeerd aan de hand van onze zintuigen. De bedoeling was om onze lichamen beter te leren kennen en te ontdekken hoe die met kleding kunnen interageren.

De massaproductie die we in de winkelstraat terugvinden, vertrekt doorgaans vanuit één bepaald lichaamstype. En in die zin maakt het niet uit of je iets in een grotere of kleinere maat koopt: het is niet noodzakelijk voor jou gemaakt.

Het vanzelfsprekende zintuig – het zicht – lieten we links liggen tijdens de workshop. Bij een eerste oefening kozen we een bepaald deel van het lichaam van een ander dat onze aandacht trok. Door te voelen, maakten we een mentale kaart van dat element en vertelden we de persoon wat onze aandacht dan getrokken had. De elegantie van een erg dunne pols – ‘Ik heb letterlijk nooit gelet op de omtrek van mijn polsen. Wat gek om dit te ontdekken!’ of de revelatie van een harde wenkbrauwboog – ‘Bij mij is die zacht, jij hebt daar een stevig been. Dat spaart je vast de moeite van oogschaduw uit.’ – ‘Werkelijk nooit bij stilgestaan. Maar ik draag inderdaad nooit oogschaduw.’

Bij een volgende, interessantere oefening werd je geblinddoekt en gevraagd aan bepaalde stoffen te voelen. Welke voelde goed en waarom, welke herinnering bracht de tast en geur naar boven, zou je het kopen in de winkel, welke kleur had het volgens jou en wat zou je ervan maken?

Antwoorden verschilden naargelang de persoon die de stof in handen had. Maar het verwonderlijkste was dat over een stof die afschuwelijk bevonden werd met blinddoek, daarna beaamd moest worden dat die wel gekocht zou worden mocht je diezelfde stof in de winkel zien.

En zo hebben we vast ontelbaar veel stukken in de kast hangen. Dingen die we kochten omdat ze in de winkel uitgestald worden, we ze in modebladen zien, of omdat we de tijd niet nemen om te ervaren hoe die kleding op onze huid voelt en meer nog – ons doet voelen.

Ik stond een tijd geleden aan de kassa in een niet nadergenoemde mainstreammodezaak waar ik voor de zoveelste keer mijn pincode ingaf en meer dan 150 euro virtueel in rook zag opgaan. Ik had het nodig, had ik mezelf verteld, die nieuwe zomergarderobe. Want ik had absoluut niéts liggen in die kledingkast die ik niet meer toe kreeg, zo vol.

Twee weken later begaven de schoenen het. De body heb ik tot nu toe slechts een keer gedragen, omdat mijn borsten eruit vallen. En hoe zeer ik ook de free the nipple-beweging steun, het voelt in dit geval niet comfortabel. Het jasje dat ik kocht om de tekortkomingen van de body te verdoezelen, voelde na een keer wassen dan weer als schuurpapier en hangt sindsdien ook gewoon in de kast te schimmelen.

Wat maakt zo’n laag prijskaartje dus uit als je voor hetzelfde bedrag twee vintage leren jassen kunt kopen die er na 30 tot 50 jaar op deze aardkloot nog verdomd stralend uitzien en je op jouw beurt doen stralen? Omdat ze als gegoten zitten en je goed doen voelen. Omdat ze op zichzelf staan, los van de modetrends en dus een uiting van jouw unieke stijl zijn. Omdat je er geen winkelketen voor inliep op zoek naar meer en meer spullen die je toch niet nodig hebt en je de wereld toch een klein beetje zorgen bespaart.

‘Buy less, choose well, make it last’, zei Vivienne Westwood. En ze heeft gelijk hoor.