De Marilyn Monroe van de Instagram-generatie: waarom Kim Kardashian onderschat wordt

Op de rode loper van het Met Gala in New York verscheen Kim Kardashian deze week in een iconische jurk van Marilyn Monroe. De jurk, bezet met zo’n zesduizend kristallen, is een museumstuk ter waarde van een slordige 4,8 miljoen dollar. Het internet ging meteen in overdrive. En dat is exact waar Kim Kardashian, de organisatoren van het Met Gala én de eigenaars van de jurk op gerekend hadden.

Op het vorige Met Gala, in september, was KK van kop tot teen in zwart gewikkeld door Balenciaga-ontwerper Demna. Alleen Rihanna kreeg toen meer bekijks. Riri was dit keer afwezig, wegens hoogzwanger. Op de show van Balenciaga, eind februari, piepte Kardashian van haar limousine naar haar zitje op de frontrow in een outfit van gele plakband met het logo van het luxelabel. ’s Anderendaags stelden 742 columnisten zich elk op hun manier de vraag hoe KK aldus uitgedost kon gaan plassen (ze had zich, zo verklapte ze, de hele tijd ingehouden). Enkele weken geleden begon het eerste seizoen van The Kardashians, dat Keeping Up With The Kardashians vervangt. Daarin is ze vooral te zien in nauwsluitende outfits van haar eigen label, Skims. In de eerste drie afleveringen ging het vooral over haar gastrol in Saturday Night Live, een ‘big deal’ in de Verenigde Staten. KK blijkt in The Kardashians best nuchter: ik kan niet zingen, zei ze, ik kan niet dansen, ik kan niet acteren, ik ben geen grapjesmaker. En toch is er op onze aarde amper iemand bekender.

Bakken kritiek

Maandagavond, de eerste maandag van mei, trok ze dus de jurk aan van Marilyn. Een jurk met historische waarde, gemaakt voor een ander beroemd gala: het feest voor de 45^ste verjaardag van president John F. Kennedy, met wie Monroe een affaire zou hebben gehad, op 19 mei 1962. De jurk werd ontworpen door kostuumontwerper Jean-Louis, op basis van een schets van Bob Mackie, die toen 21 was, en pas later beroemd werd met zijn glitterjurken voor zangeressen en actrices, van Diana Ross tot Cher. De jurk van Marilyn was semi-transparant, en versierd met meer dan zesduizend kristallen. Het was, volgens Kardashian, de eerste ‘nude-jurk’ uit de geschiedenis. Het was de jurk waarin Monroe ‘Happy Birthday Mr President’ zong. Ze overleed enkele maanden later, op 4 augustus, amper 36.

Het Internet ging, zoals wel vaker als het over KK gaat, in overdrive. Er klonk kritiek omdat Kardashian het had gewaagd zichzelf met Monroe te vergelijken. Maar ook omdat ze het had aangedurfd om een museumstuk te dragen: wat als er make-up of zweet op de jurk terechtkwam? Of wat als de jurk het begaf over de beroemde derrière van KK? In 1962 was Monroe er letterlijk in vastgenaaid. KK zei dat voor de eerste fittings een identieke replica werd gebruikt. En dat ze zo’n 7 kilo was vermagerd om in de jurk te passen. Op het laatste nippertje, maandagavond, bleek dat ze de rits niet dicht kreeg (deus ex machina: een witte jas in faux-bont). Ze heeft de jurk uiteindelijk minder dan twintig minuten gedragen. Na de passage op de rode loper werd het authentieke exemplaar geruild voor een kopie. In het bijzijn van minstens één conservator in witte handschoenen. Ze droeg, heel uitzonderlijk, geen body make-up. Het spreekt vanzelf dat KK, het Metropolitan Museum en mede-organisatoren Anna Wintour en Vogue er op hebben toegezien dat er niks met de jurk kon gebeuren. Stel je voor!

Uitstekende keuze

De jurk is overigens eigendom van Ripley’s Believe It Or Not, geen gerespecteerd museum, maar een soort curiositeitenkabinet met filialen in de hele wereld — meer Planet Hollywood dan Metropolitan Museum Of Art. Ripley’s kocht de jurk op een veiling in 2016 voor 4,8 miljoen dollar, nog altijd een record.

De keuze voor de jurk van Marilyn was een uitstekende keuze, en wel om de volgende vijf redenen:

1. De aanleiding van het Met Gala was een tentoonstelling over Amerikaanse mode, ‘In America, an Anthology of American Fashion’. De jurk van Monroe, een Amerikaans icoon, is destijds ontworpen door een Amerikaanse kledingmaker, voor een historisch evenement op het snijpunt van entertainment en politiek.

2. Modegeschiedenis dragen op een event dat de modegeschiedenis in de schijnwerpers moet zetten, is een goed idee: letterlijk miljoenen mensen kennen sinds maandag de jurk van Monroe, en het verhaal erachter. Voor jongere modeliefhebbers was dit misschien een eerste kennismaking met Monroe,

3. In tegenstelling tot zowat alle andere invités van het Met Gala, droeg Kim Kardashian géén door een luxemerk gesponsorde outfit. ’s Werelds belangrijkste rode loper is, zoals de meeste rode lopers, vooral een marketingevenement, waarbij celebrities worden betaald door luxemerken om te verschijnen in een op maat gemaakte jurk, smoking of, in het geval van Katy Perry enkele edities geleden, hamburger.

4. Iedereen heeft de mond vol van duurzaamheid en ‘preloved’ kleren: de jurk van Monroe is tweedehands op een stratosferisch niveau.

5. Kardashian maakte ten slotte ook duidelijk wie ze is, of tenminste hoe ze gezien wilt worden: het belangrijkste stijlicoon van de eenentwintigste eeuw. Net zoals Monroe het belangrijkste stijlicoon was van haar generatie. En dat er dus een zekere onzichtbare draad loopt tussen beide vrouwen.

Het was vooral het laatste punt dat de Kardashian-haters groen van nijd deed uitslaan. Waar haalde ze het lef vandaan om zich, zelfs onrechtstreeks — door de keuze van dat kledingstuk — met Monroe te vergelijken?

Nochtans zijn er voldoende raakpunten tussen de twee. Marilyn Monroe begon haar carrière als pin-up. Toen ze enkele jaren later haar eerste rollen kreeg als actrice, werden haar naaktfoto’s heropgevist. Onder meer door Playboy, dat zijn succes heeft te danken aan een cover met een blote Monroe. Het schandaal kreeg geen vat op Monroe. Kim Kardashian werd beroemd door een gelekte sekstape. Ook zij werd vervolgens een superster.

‘Beroemd omdat ze beroemd is’

Wat zou Monroe denken van de stunt van Kardashian? Zou ze zich echt hebben omgedraaid in haar graf (het meest herhaalde cliché in de comments op sociale media)? Of zou ze iets van zichzelf herkend hebben?

Natuurlijk was Monroe een betere actrice dan Kardashian. Kardashian is dan ook geen actrice. Ze is geen topchef of tenniskampioen. Ze is, zo wordt vaak geschamperd, ‘beroemd omdat ze beroemd is.’ Ze ‘kan niks.’ Maar dat betekent niet dat ze geen talent heeft. Wie 308 miljoen volgers heeft op Instagram, hééft talent.

15 minutes of fame

Met de digitale revolutie zijn er tientallen nieuwe beroepen uitgevonden. Niemand kijkt neer op een ‘digital strategist’ of een ‘chief metaverse officer’. Kardashian heeft voor zichzelf, en voor haar familieleden, een nieuw soort roem uitgevonden, en daar vervolgens een zakenimperium op gebouwd.

Wie beweert dat ze over tien jaar vergeten is, terwijl de ster van Monroe voor eeuwig en altijd zal blijven fonkelen, heeft, tenzij we ons heel erg zouden vergissen, ongelijk. Toen Kardashians sextape uitkwam, in 2007, leek ze de belichameling van Andy Warhols ’15 minutes of fame’. Intussen heeft ze vijftien jaar fame op de teller staan. Die wis je niet vanzelf uit.

Roem blijft natuurlijk nooit echt duren. Dat is heel duidelijk als het over literatuur gaat. Hugo Claus en Gerard Reve, de beroemdste Nederlandstalige schrijvers van hun generatie, worden vijftien jaar na hun overlijden nog amper gelezen. En wie kent de sterren van de stille film nog?

De mythe van de Beatles dooft uit, tegelijk met de boomers die destijds als jonge meisjes voor de Fab Four stonden te gillen in tot de nok gevulde stadions. Wie kon zich halverwege de nineties voorstellen dat Madonna haar glans dertig jaar later grotendeels zou zijn kwijtgeraakt? Ook Marilyn is niet langer de legende die ze ooit is geweest. Zelfs bij Mimi, het Chinese salon waar ik mijn haar laat knippen, is de lijst met haar portret onlangs van de muur gehaald. Dat Kardashian Marilyn nog even uit de kast heeft gehaald, is met andere woorden goed nieuws. Haar plek in de Hall of Fame van ons collectieve bewustzijn is automatisch met een aantal jaren verlengd.

Een fenomeen van deze tijd

Ook Kardashian blijft gegarandeerd nog jaren een fenomeen. Meer nog dan aan Monroe doet ze denken aan die andere Amerikaanse vedette met Armeense roots: Cher. Ook Cher, die in tegenstelling tot Kardashian wel kan zingen en acteren — en hoe — was tijdens haar hoogdagen voortdurend in het nieuws, vaak in hallucinante, soms weinig verhullende glitterjurken van Bob Mackie. Cher werd vaak door het slijk gehaald, maar kijk, ze is bezig aan haar zevende decennium in de showbiz. Kardashian is een entertainer van dat niveau, maar dan op haar manier, in haar tijd.

Was Kardashian-in-Monroe een publiciteitsstunt? Vanzelfsprekend. Maar het héle Met Gala is een publiciteitsstunt. Cheap, eerder dan chic. Maar wel met entertainmentwaarde. Dat Instagram dit jaar de hoofdsponsor was, zegt veel. Kim Kardashian verblufte, schokte en fonkelde, met haar zesduizend historische kristallen. Maar ze gaf ons ook een les Amerikaanse geschiedenis, en ze liet ons nadenken. Ze gaf ons een authentiek (yes: authentiek) modemoment, met diepgang.