De mens is niet gemaakt om alleen te zijn. Toch staan veel singles er in deze periode van corona en quarantaine alleen voor. Wat doet die sociale isolatie met lichaam en geest?
Door het coronavirus is er een sociale paradox ontstaan. Enerzijds is er de ongeziene solidariteit met verplegend personeel, zieke buren of collega’s. Anderzijds is er het verstoorde dagritme en ligt eenzaamheid op de loer. Wat doet dat sociaal isolement met een mens? “Sociale contacten vormen normaal een buffer tegen depressie, op moeilijke momenten in het leven. Vrienden kunnen gevoelens van angst wegnemen. Het belang daarvan is zeker nu niet te onderschatten”, zegt sociaal psycholoog en VUB-professor Frank Van Overwalle.
Via onze smartphones blijven berichten over de snelle verspreiding van een nieuw en onbekend virus in sneltempo binnenlopen. Het is niet zo verwonderlijk dat die collectieve angst ook je huis en je hoofd binnensluipt. “Niemand weet hoe de situatie zal evolueren. Onze levens zijn een stuk van hun gebruikelijke voorspelbaarheid kwijt. Dat is stresserend, zeker als er niemand in de buurt is die kan dienen als bliksemafleider. In mijn praktijk heb ik al mensen gezien die na enkele dagen isolatie last hadden van acute psychische stress”, zegt klinisch psychologe Bo Van den Bulcke.
Coronabuddy
Lusteloosheid, slapeloosheid, passiviteit en piekergedrag zijn typische symptomen van dit soort stress. Dat je na twee weken isolatie nog altijd niet bent toegekomen aan het reinigen van je dampkap, is dus niet zo uitzonderlijk. “Angst verlamt zowel fysiek als mentaal. Het maakt je passief. Om die spanning om te zetten in ontspanning moet je actie ondernemen. Hoe je dat precies invult, is voor iedereen anders. Het kan helpen om na te denken over wat je de komende dagen gaat koken, of stil te staan bij wat je vandaag heeft doen lachen. Dat klinkt banaal, maar zo breng je je gedachten van iets negatiefs naar iets positiefs. Je neemt het stuur van je eigen leven opnieuw in handen”, aldus Bo Van den Bulcke.
‘Een dagplanning biedt houvast. Je vermijdt zo panieksymptomen, die erg lijken op de symptomen van corona’ Bo Van den Bulcke, klinisch psychologe
Dat laatste is gemakkelijker als je gezegend bent met een emotioneel kompas dat zelden het noorden kwijtraakt, legt eenzaamheidsexpert Luc Goossens uit. “Mensen die balanceren tussen hoogte- en dieptepunten zijn beter af in gezelschap. Als ze alleen zijn, hebben ze de neiging om zich te verliezen in gepieker en het bedenken van doemscenario’s.” Skypen met je vrienden of een virtuele consultatie bij een psycholoog kunnen in zo’n geval helpen, net als een coronabuddy om je door deze moeilijke periode heen te loodsen.
Een degelijke dagplanning is een ander hulpmiddel dat in deze woelige tijden houvast biedt. “Je dagen structureren helpt om de wereld opnieuw bevattelijk te maken. Anders loop je het risico dat je hele dagen alleen in bed ligt en je je allerhande coronasymptomen inbeeldt. Daardoor krijg je panieksymptomen, die erg lijken op de symptomen van corona. Je lijf gaat dan letterlijk met je gedachten aan de haal”, verklaart Van den Bulcke. Sporten en mediteren helpen dan, gaat ze verder. “Bewegen is een manier om de spanning uit je lichaam te verjagen. Een aantal keer bewust diep in- en uitademen kan al helpen om rustig te worden. Je wordt je opnieuw bewust van wat er in je lichaam aan het gebeuren is.”
Huidhonger
Wie hele dagen alleen doorbrengt, heeft niet alleen meer last van stress en gepieker. Ook het gebrek aan affectie kan doorwegen. Toch is het een misvatting dat je per se anderen nodig hebt om dat gemis in te vullen. Virtueel contact en externe prikkels kunnen eveneens heil brengen. “Huidhonger is je lichaam dat vraagt om zo’n fysieke stimulans. Een aanraking van iemand anders is misschien een logische manier om aan die behoefte te voldoen, maar het is zeker niet de enige. Muziek die jou raakt, kan je kippenvel bezorgen, een kunstwerk doet je glimlachen. Dat zijn ook gevoelens die een fysieke reactie teweegbrengen, zonder dat daar een ander mens aan te pas komt”, zegt Van den Bulcke.
Het is zeker niet zo dat je de hand aan jezelf moet slaan om de eenzaamheid te bestrijden. “Masturbatie kan soelaas bieden voor mensen die ook in het normale, niet geïsoleerde leven ontspanning vinden in seks. Voor anderen kan het net eenzaamheid versterken, omdat het wijst op het gebrek aan een partner”, besluit de psychologe.
‘De eerste dagen wist ik met mezelf geen blijf’ Laurens (32)
“Vorig weekend ben ik nog in het park gaan wandelen met vrienden, maar sinds maandag zit ik moederziel alleen. De eerste drie dagen vond ik vreselijk. Ik verzonk in een soort semicomateuze toestand en wist met mezelf geen blijf. Ik had alle tijd van de wereld, maar ik kreeg niets gedaan. Ik voelde een diepe leegte: al die koppels die samen gezellig Netflix kijken, en ik zit hier alleen.
Gisteren kwam gelukkig de klik: het is nu eenmaal zo. Ik slaagde erin weer wat structuur in mijn leven aan te brengen. Dat maakt het leven prettiger. Ik sta op, ik fitness een beetje en dan lees ik de krant of begin ik van thuis uit te werken. Om de paar dagen ga ik joggen. Ik kook ook voor een bejaarde buurvrouw, die mij een berichtje stuurt als ze iets nodig heeft. ’s Avonds kijk ik een film op Uncut, een arthouseplatform met films waarop ik een maand gratis toegang heb. Soms bel ik met vrienden. We sturen elkaar grapjes en filmpjes via WhatsApp en Instagram. Ik heb overwogen om een vriendin in huis te halen als quarantainebuddy. Maar voorlopig gaat het wel alleen, en je weet nooit hoelang je het uithoudt met elkaar.
Ik vind het een voordeel dat iedereen in hetzelfde schuitje zit. De deadlines zijn weggevallen, de stress is verdampt. Alles wordt zen. Je begint te filosoferen over de relativiteit van het leven. Via de telefoon heb ik nu zelfs toffe gesprekken met mijn ouders. Ik mis het natuurlijk wel om mensen te kunnen vastpakken of op café of naar het theater te gaan. Maar het leed wordt verzacht door het financiële voordeel: de afgelopen week heb ik al zeker honderd euro uitgespaard.”
‘Het ergste is dat ik mijn vader in het rusthuis niet mag bezoeken’ Liliane (70)
“Veertien jaar geleden is mijn echtgenoot overleden, sindsdien woon ik alleen. Normaal zou ik nu met een vriendin op reis zijn in La Palma, maar toen de quarantainemaatregelen begonnen, hebben we die trip last minute gecanceld. In een gewone week zou ik afspreken met vriendinnen, gaan tennissen, naar het theater gaan en mijn kleinkinderen opvangen, ik heb er zeven. Dat kan nu allemaal niet. Maar wat ik het allerergste vind, is dat ik mijn vader van 97, die in een rusthuis woont, niet meer mag zien. Eén keer per week mag één familielid tien minuten met hem bellen, mijn zus en ik wisselen elkaar daarin af. We mogen ook skypen, maar voor mensen met dementie kan dat heel verwarrend zijn. Dus telefoneren we. Mijn vader weet nog wel wie we zijn en de laatste keer zei hij dat hij niet zonder zijn dochters kan. Dat vond ik zo aandoenlijk.
Ik moet oppassen dat ik het nieuws niet te veel volg. Als ik al die mensen op tv in het ziekenhuis aan hun beademingstoestel zie liggen, slaat de schrik mij soms om het hart. Op mijn leeftijd ben ik een risicopatiënt, bovendien heb ik gevoelige luchtwegen. Uit voorzorg doet mijn dochter mijn boodschappen, enkel naar de bakker ga ik nog zelf. Maar verder heb ik moeten zoeken naar manieren om mijn gedachten te verzetten. Die eerste week kon ik mezelf echt niet motiveren om te gaan wandelen. Ik ben dat in mijn eentje niet gewoon. Dus heb ik kasten opgeruimd en ben ik beginnen lezen in de biografie van Michelle Obama. Dat boek lag klaar om mee te nemen op reis. Thuis lezen lukt me anders niet zo goed, na veertien jaar kan ik het nog altijd niet appreciëren als het in huis té stil wordt. Maar nu heb ik me op mijn terras in de zon gezet, met boek, en het is me gelukt om daarvan te genieten.
Een week later besloot ik toch een vriendin op te bellen om samen te gaan wandelen. Ik was bang dat ik anders niet fit zou blijven. Ik ben wel wat fysieke inspanning gewoon en wil binnenkort op de tennisbaan nog altijd een partijtje dubbelspel aankunnen.
Gisteren heb ik om elf uur ’s avonds gechat met mijn bakker, iets wat ik in normale tijden nooit voor mogelijk had gehouden. Ik had online mijn bestelling doorgegeven en kreeg meteen reactie van de bakkersvrouw. We hebben een halfuur gechat. Het zijn Roemeense mensen en ik heb hun eindelijk eens gezegd dat ik vind dat ze hun werk ontzettend goed doen. Daarnaast geniet ik nu enorm van facetimen met mijn kinderen en kleinkinderen. Ook de tekening van de jongste die per post aankwam, was een fijne verrassing.
Het enige voordeel aan corona is dat mensen weer tijd nemen voor echte gesprekken, er komen minder snelle berichtjes binnen op mijn telefoon. Zelfs mijn schoonzoon grapt dat hij me mist. Daar trek ik me aan op.” (lacht)
‘Ik ga deze situatie aangrijpen om te leren ontspannen in mijn eentje’ Michelle (39)
“Vrijdag voor de lockdown had ik nog drie vrienden over de vloer. Daarna heb ik niemand uit mijn netwerk meer in levenden lijve gezien. Mijn collega’s en ik werken nu van thuis, wat niet altijd even simpel is als maatschappelijk werker, maar we proberen de gesprekken met cliënten zo vlot mogelijk te laten verlopen. Ik ben blij dat ik overdag kan werken. Ik zou me anders snel nutteloos gaan voelen.
Met mijn vrienden heb ik de gewoonte ontwikkeld om een virtuele apero te houden na het werk. Dat is heel gezellig. Sommigen hebben wel een partner en kinderen, maar zij vinden het fijn om af en toe eens met iemand anders te praten. Ik merk ook dat veel mensen mij spontaan bellen, omdat ze weten dat ik alleen thuis zit. Dat is tof, zo hoor je mensen die je anders niet zo vaak ziet of belt. Wie weet wordt dit wel een traditie en blijven we ook na de coronacrisis e-aperitieven.
Ik ben iemand die veel energie haalt uit onder de mensen komen, ik leef op van drukke plaatsen en word gelukkig van spontane ontmoetingen. De huidige situatie is dus heel raar voor mij. Voorlopig is het nog niet beangstigend, maar ik mis de drukte al en vrees dat ik het er moeilijk mee zal krijgen. Virtuele communicatie is heel leuk, maar fysiek afspreken is toch gezelliger. Ik probeer niet na te denken over hoelang dit nog kan duren, want dat zou op mijn gemoed wegen. Ik ben een optimistisch iemand, maar door in isolatie te zitten denk ik meer na over wat er met me zou gebeuren als ik een been breek of zo. Je bent dan plots heel erg afhankelijk van andere mensen.
Dat anderen nog feestjes geven terwijl ik mezelf alleen opsluit, vind ik niet eerlijk. We moeten er samen tegen vechten, dat is de enige optie. En wie weet draait het dan wel positief uit voor onze wereld. Zo zullen politici na deze crisis hopelijk nooit meer beweren dat er bespaard moet worden op de gezondheidszorg. De solidariteit tussen de burgers is echt hartverwarmend. Als die zich blijft voortzetten, zou deze crisis onze maatschappij weleens deugd kunnen doen. Persoonlijk ga ik deze situatie aangrijpen om te leren ontspannen in mijn eentje en echt te genieten van rust en stilte. Ik zette dit weekend 20 minuten de radio uit, legde mijn gsm weg en concentreerde me op mijn ademhaling. Mijn vrienden zouden lachen, want zo ben ik helemaal niet, maar ik genoot oprecht van even niets te moeten doen.”
‘Mooi om te zien dat mensen oprecht aan elkaar vragen hoe het gaat’ Annelies (31)
“Ik woon alleen, op een appartement in Antwerpen. Normaal werk ik één keer per week thuis, maar sinds de maatregelen strenger zijn geworden, gaan we niet meer naar kantoor. Tijdens het weekend maak ik wandelingen met een vriendin, maar we blijven op veilige afstand van elkaar. Voor de rest zie ik geen vrienden of familie, maar ik houd wel veel contact: we bellen soms, maar het voornaamste communicatiemiddel is WhatsApp. De hele dag door sturen mensen foto’s, filmpjes of korte updates. Ook heb ik virtuele apero’s met vrienden uit Frankrijk, die in hetzelfde schuitje zitten. Het is mooi om te zien dat mensen oprecht aan elkaar vragen hoe het gaat. Ik heb de laatste dagen al meer met vrienden gebeld dan ooit tevoren. De fysieke afstand zorgt voor een digitale nabijheid.
Overdag heb ik mijn werk om me bezig te houden en na de werkuren kook ik uitgebreid, lees ik, kijk ik naar series en doe ik het huishouden. Gewoonlijk flans ik ’s avonds snel iets in elkaar en verwaarloos ik mijn huishouden ook wat meer. Ik heb gisteren zelfs mijn oven schoongemaakt. ( lacht) Voorlopig zie ik het nog zitten, maar de weekends zullen waarschijnlijk minder gemakkelijk zijn omdat ik dan geen werk heb en het gemis van uitstapjes extra voel.
Deze situatie doet je ook nadenken over de wereld. Ik hoop dat het stilvallen van het normale leven een wake-upcall kan zijn. Het is het ideale moment om in te zien dat je niet voor iedere conferentie het vliegtuig moet nemen naar de andere kant van de wereld, of iedere dag in je auto naar het werk moet rijden. Hopelijk zien werkgevers dit ook in en zullen ze na deze periode telewerken wat vaker toestaan. Daar zou het milieu wel bij varen. Ook wordt het nu heel erg duidelijk dat we de mensen van wie we het meest afhankelijk zijn niet genoeg naar waarde schatten. Dan denk ik aan het zorgpersoneel, maar ook aan vuilnisophalers.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
