Waarom vrouwen betere ultraduursporters zijn

Gerenommeerd wetenschapper en arts Sharon Moalem dook in de wereld van genetische verschillen tussen man en vrouw. In zijn boek ‘Het sterke geslacht’ ontrafelt hij wie nu eigenlijk écht met die titel mag gaan lopen. Zijn conclusie? ‘Vrouwen overtreffen mannen in elk stadium van hun leven.’ In dit fragment vertelt hij over hun uitzonderlijke prestaties in extreme duursporten.

Als je zou proberen alle zware lichamelijke problemen van het leven samen te brengen in slechts één sporttoernooi, zou dat lijken op het obscure domein van de ultraduursporten. In deze wereld is Courtney Dauwalter een soort rebel. In 2017 won ze de Moab 240, een wedstrijd van 283 kilometer hardlopen, in twee dagen, negen uur en 59 minuten. De tocht wordt afgelegd op een parcours in het Canyonlands National Park in Utah, VS. Dauwalter was aanmerkelijk sneller dan alle mannen tegen wie ze liep en ruim tien uur sneller dan Sean Nakamura, die tweede werd. Dit was een prestatie die een paar jaar geleden nog niet voor mogelijk werd gehouden.

Dauwalter is niet de enige die pionierswerk verricht en records breekt nu steeds meer vrouwen zich op ultra-afstandswedstrijden richten. Vooral in duurloopwedstrijden, waarvoor geduld en uithoudingsvermogen nodig zijn en geen korte inspanningen van zuivere spierkracht, gebeurt iets interessants. Vrouwen doen mee en winnen.

Dauwalter leeft volgens haar eigen regels. Ze neemt als brandstof m&m’s, Lucky Charms, jelly beans en hamburgers en houdt zich dus in het geheel niet aan de voedingsleer, wat je wel zou verwachten van zo’n oppermachtige, fantastisch presterende atleet. Ze onthoudt zich van de traditionele soorten training en volgt ook hier haar eigen weg als het aankomt op hoe lang en ver haar trainingsafstanden moeten zijn. Ook plant ze niet altijd haar trainingen: ‘Soms als ik van huis ga, weet ik niet eens of ik 45 minuten wegblijf of vier uur. Waar het op neerkomt is dat ik naar mijn lichaam luister en vertrouw op het feit dat ik het gevoel heb dat ik behoorlijk goed de signalen kan lezen die mijn lichaam me geeft, en daar luister ik naar.’ Eén ding is zeker: Dauwalter rent graag. Sommigen zullen haar wel extreem noemen – tijdens een wedstrijd van honderd mijl, de Run, Rabbit, Run, zag ze de laatste twaalf mijl ineens nauwelijks nog iets. Toch haalde ze de finishlijn.

‘Al die mannen gaan er hard vandoor, en uren later haal ik ze in. En altijd vragen ze: “Waarom start je zo langzaam?” En dan antwoord ik: “Waarom finishen jullie zo langzaam?”‘

De Montane Spine Race is net zo’n zware ultraduurloopwedstrijd. De afstand is 431 kilometer door heuvelachtig terrein, waarin in totaal 13.000 meter moet worden geklommen (vergelijk hiermee de hoogte van de Mount Everest: 8800 meter). En alsof dat nog niet erg genoeg is, wordt de Montane Spine Race ook nog eens in de winter gelopen en wordt twee derde van het parcours in het donker afgelegd. De deelnemers moeten hun eigen spullen en voorraden met zich meetorsen, op het parcours mogen ze door niemand worden geholpen. Jasmin Paris, die tijdens de wedstrijd maar drie uur sliep, won de Montane Spine Race in drie dagen, elf uur, twaalf minuten en 23 seconden. Paris was niet alleen de eerste vrouw die de wedstrijd won, ook vestigde ze een nieuw record en liep ze een verbluffende twaalf uur sneller dan de vorige recordhouder, Eoin Keith. Paris slaagde er zelfs in bij vier van de vijf stempelposten naar de finishlijn moedermelk af te kolven voor haar veertien maanden oude dochter.

Mannen hebben in het algemeen een groter hart, meer spiermassa en een groter vermogen zuurstof te brengen naar waar dat in het lichaam nodig is. Maar deze voordelen hebben een prijs. Vraag dat maar aan Rebecca Rusch, een zevenvoudig wereldkampioene mountainbiken die meer dan vijfentwintig jaar tegen mannen heeft gereden. ‘Al die mannen gaan er hard vandoor,’ zegt ze, ‘en uren later haal ik ze in. En altijd vragen ze: “Waarom start je zo langzaam?” En dan antwoord ik: “Waarom finishen jullie zo langzaam?”‘

Hoe zwaarder de sport, zo lijkt het, hoe meer hun genetische voordeel van het uithoudingsvermogen vrouwen voor hun mannelijke rivalen laat finishen. Nog een voorbeeld hiervan is de Duitse wielrenster en studente medicijnen Fiona Kolbinger, die in 2019 meer dan tweehonderd mannen en veertig vrouwen versloeg in de Transcontinental Race. Deze loodzware wedstrijd van vierduizend kilometer gaat van Bulgarije naar Frankrijk, met in de Franse Alpen ook nog eens een bergpas van meer dan 2600 meter hoog, en al die tijd zijn de deelnemers blootgesteld aan onvoorspelbare weersomstandigheden. Kolbinger versloeg de vorige winnaar Ben Davies, die nu tweede werd, met een comfortabele voorsprong van zeven uur toen ze na slechts tien dagen, twee uur en 48 minuten over de finish kwam.

Na haar overwinning zei Kolbinger: ‘Toen ik echt in de wedstrijd zat, dacht ik dat ik het vrouwenpodium misschien kon halen, maar ik had nooit gedacht dat ik de hele wedstrijd zou kunnen winnen.’

Het hebben van twee x-chromosomen stelt vrouwen in staat langer dan mannen in leven te blijven, beter te herstellen en het over het algemeen beter te doen

Altijd is aangenomen dat de mannen het sterkere geslacht waren, maar als je naar de cijfers kijkt, hoe komt het dan dat meisjes in de Neonatale Intensive Care Unit duidelijk sterker zijn dan jongens, en waarom overleven meer vrouwen dan mannen een vreselijke hongersnood? Zelfs als rekening wordt gehouden met omgevings- en gedragsverschillen is de sterfte bij mannen altijd hoger. Robuuste genetische diversiteit door het gebruik van twee x-chromosomen en samenwerkende cellen maakt voor vrouwen het hele verschil. Deze combinatie van extra chromosomale diversiteit en uithoudingsvermogen is wat iedere vrouw een overlevingsvoordeel verschaft. Het hebben van twee x-chromosomen stelt vrouwen in staat langer dan mannen in leven te blijven, beter te herstellen en het over het algemeen beter te doen, ongeacht waar ze op de wereld zijn geboren en onder welke omstandigheden.

Als er iets is wat we van het verleden kunnen leren, dan is het dat wanneer moeilijkheden zich aandienen, de aanslag op spierkracht tussen de geslachten nooit gelijk zal zijn. Als het aankomt op de ultraduursport van het leven, dan is er één geslacht dat altijd zal domineren.

Het sterke geslacht, Sharon Moalem (Spectrum, 25,99 euro)