Vrienden maken via een app: ‘Wie te expliciet zoekt, maakt een zielige indruk’

Al swipend op zoek gaan naar een lief is al lang geen taboe meer. Maar een app om nieuwe vrienden te maken? Dat is iets anders. Selma Franssen installeerde de toepassing Hey!Vina en ging op date met haar potentieel nieuwe bestie. Een verslag.

Op een zonnige woensdagavond zit ik een boek te lezen op een terras in Brussel. Af en toe kijk ik op mijn telefoon en telkens als er iemand het café binnenstapt, kijk ik even op. Ik wacht op Paula, die ik nog nooit eerder gezien heb, en ik weet niet of we elkaar na vanavond ooit nog eens zullen zien.

Ik weet dat Paula in een filmhuis werkt, graag sushi eet en nog niet zo lang in Brussel woont. Ze heeft lang bruin en haar en ze komt uit Frankrijk. Net als ik houdt ze van musea en bier. Een match made in heaven. Maar vergis je niet, dit is geen date. Paula en ik werden aan elkaar gekoppeld op Hey!Vina, een app speciaal voor vrouwen die nieuwe besties zoeken.

Inmiddels is het meer dan vijftien jaar geleden dat ik een mailtje kreeg van Susan uit Amsterdam en met haar bevriend raakte. Ik installeerde Hey! Vina dan ook om te proberen of het me in het tijdperk van de app opnieuw zou kunnen lukken vrienden te worden met een vreemde. Want de smartphone mag dan soms tussen ons en onze vrienden in staan, het internet brengt ook talloze nieuwe vriendschappen en liefdesrelaties tot stand.

Ongeschreven regels

Datingapps zijn voor mij bekend terrein. Ik ben geregeld op een date geweest via datingapp Tinder, die in tegenstelling tot Hey!Vina wel bedoeld is voor amoureuze of seksuele ontmoetingen. Omdat ik dus al vaker via een datingapp heb afgesproken, weet ik wat er verwacht wordt van een online gearrangeerde date en hoe het principe werkt. Maar wat je aantrekt, doet, vraagt en zegt tijdens een online gearrangeerde vriendschapsdate, daar heb ik geen idee van. Wat zijn hier de regels voor? Hoe werkt het? Mag je iemand ghosten (datingtaal voor nooit meer op een bericht reageren) als het toch niet zo klikt? Ik moet toegeven, het voelt een beetje vreemd, via een app nieuwe vrienden maken.

Ik ga opnieuw te rade bij communicatiewetenschapster Elisabeth Timmermans, die promoveerde op onderzoek rond online datingapps. Zij heeft gemerkt dat er nog steeds een taboe rust op online contacten zoeken, of dat nu is om te daten of om vrienden te vinden. Ze vermoedt dat dat taboe bij vriendschapsapps nog wat groter is, omdat we – meer dan bij liefdesrelaties – sterk het idee hebben dat vriendschappen organisch moeten groeien.

‘Veel mensen knappen erop af als iemand expliciet in zijn of haar profiel vermeldt op zoek te zijn naar een date of relatie. Dan lijkt het alsof die persoon erop gebrand is een relatie te vinden en dat het niet zoveel uitmaakt met wie dat dan is. Bij het online zoeken naar vriendschap geldt dat ook. Als je aangeeft op zoek te zijn naar vriendschap, dan vragen mensen zich af wat er met je scheelt. Geen of te weinig vrienden hebben vinden we al snel vreemd of abnormaal. Mensen hebben daar iets meer begrip voor als je in je profiel aangeeft dat je net verhuisd bent en nog niemand kent in je nieuwe woonplaats. Dat vinden we vrijblijvender, minder zielig.’

Dat merk ik ook tijdens mijn vriendschapsdate met Paula. Ons enige echt ongemakkelijke moment vindt plaats als ik tijdens ons eerste drankje tegen haar zeg dat ik al vijf jaar in Brussel woon. Paula is duidelijk verbaasd. Hoe kan het dat ik hier al zo lang ben en toch op een vriendschapsapp zit? Ik antwoord dat mensen komen en gaan in Brussel en dat een aantal van mijn vrienden op het punt staan om naar het buitenland te verhuizen. En dat ik het altijd leuk vind om nieuwe mensen te leren kennen. Dat klinkt al wat minder als een loser – maar ik merk wel meteen dat ik het gevoel heb dat ik mijn motieven moet uitleggen, wat bij online daten al veel minder het geval is.

Vriendschapsdate

In 2009 was de Amerikaanse Olivia op zoek naar nieuwe vrienden in een nieuwe stad waar ze naartoe verhuisd was. Op datingapp OkCupid zag ze de profielen van allerlei vrouwen waar ze wel vriendinnen mee zou willen zijn, maar daar was OkCupid eigenlijk niet voor bedoeld. Het bracht haar op het idee om een app speciaal voor dit doel te ontwikkelen en in 2016 zag Hey!Vina het levenslicht.

Volgens oprichtster Olivia June meldden 100.000 vrouwen zich aan in de eerste week. Niet veel later investeerde Match Group, het bedrijf dat eigenaar is van de populaire datingapp Tinder en datingsite Match.com, in Hey!Vina. Andere grote namen in de techindustrie keken mee en begonnen ook vriendschapsservices aan te bieden. Datingapp Bumble, een bedrijf van voormalige Tindermedewerkster Whitney Wolfe Herd, kondigde Bumble BFF aan, een functie binnen de app speciaal voor vriendschappelijke contacten. Greg Orlowski, een van de oprichters van bezorgservice Deliveroo, begon Peanut, een app die moeders met elkaar in contact moet brengen. En Nextdoor, een app die mensen in contact brengt die naast elkaar of bij elkaar in de buurt wonen, heeft 285 miljoen dollar aan investeringen opgehaald.

Olivia June zegt tegen de Financial Times dat deze ontwikkeling een logisch gevolg is nu sociale netwerken zoals Instagram en Facebook vooral draaien om het creëren van inhoud door gebruikers, die vervolgens wordt gebruikt om mensen op de apps te houden en inkomsten van adverteerders binnen te halen. Met vriendschap of mensen in contact brengen hebben deze social apps weinig meer te maken. En dat schept kansen voor Hey!Vina en andere apps die mensen juist wel willen verbinden, aldus June. Want als de schroom wordt weggenomen, dan is de vraag er wel, denkt ze.

En het aanbod is er nu dus ook. Op Hey!Vina zie je, anders dan op dating apps, slechts een enkele foto. In tegenstelling tot Tinder swipe je dus niet door meerdere foto’s heen. Dat maakt van Hey!Vina iets minder een vleeskeuring. Naast een foto zie je ook een korte beschrijving van de vrouwen die voorbijkomen. Als je een profiel opent, ontdek je onder andere hoe deze Vina zichzelf omschrijft in vijf emoji’s en wat haar guilty pleasures zijn (die van mij: vliegreisjes maken en donuts eten).

Diepgaander dan Tinder

Dat maakt Hey!Vina iets diepgaander dan Tinder, waar de meeste mensen geen of een heel korte bio hebben. Maar ook op Hey!Vina maak je snelle swipe-bewegingen: naar links voor een profiel dat je niet leuk vindt, naar rechts voor iemand waar je misschien wel vriendinnen mee zou willen afspreken. Vind je elkaar allebei leuk, dan kun je beginnen chatten en afspreken.

Ondanks de verschillen, merk ik dat ik me op Hey!Vina al snel begin te gedragen zoals op Tinder. Alle profielen die zich buiten mijn stad bevinden doe ik al meteen weg, want blijkbaar ben ik niet bereid om Brussel te verlaten voor nieuwe vrienden. Iedereen die naar ‘slechte’ muziek luistert of die een draagbare hond heeft, krijgt ook meteen een nee. Ik begin een Tinder-déjà-vu te krijgen, en dat was nu juist wat ik niet wilde.

Elisabeth Timmermans kijkt daar niet van op. ‘In een datingcontext zie je dat mensen door de visuele manier waarop datingapps werken, steeds meer naar uiterlijk kijken. Als je op dezelfde manier apps gaat maken voor vriendschappen, dan wordt uiterlijk ook daar weer heel belangrijk. En moeten we dat wel willen?’ Als ik er wat langer over nadenk, realiseer ik me dat als ik veel van mijn huidige onmisbare vrienden op deze manier had beoordeeld, we nooit vrienden waren geworden. Een van mijn liefste vriendinnen heeft nota bene een draagbare hond en ik zie haar daarom niet minder graag. Dat doet me afvragen of je eigenlijk wel op een app kunt beoordelen of iemand een goede vriend of vriendin zal zijn. En wat als die ander er anders over denkt en je wordt afgewezen op een vriendschapsapp?

Eenzaamheid kan je niet wegswipen

Gelukkig heb ik veel fijne vrienden en zat ik vooral op de app om te testen hoe het werkt. Maar wat als je je alleen voelt, op een vriendschapsapp gaat en vervolgens nooit of bijna nooit een match hebt? Ik vraag me af of connectie zoeken via een app niet zelfs een versterkend effect kan hebben als je je toch al eenzaam of niet zo gelukkig voelt. Want is swipen op een app, of dat nu voor romantische of vriendschappelijke doeleinden is, niet juist iets wat je doet op een moment dat je je eenzaam voelt?

Elisabeth Timmermans: ‘Dat kan, en je gemoedstoestand heeft ook een invloed op je swipe-gedrag. Als je in een goede bui bent, ga je meer mensen liken en blijer zijn als er matches zijn. Als je je slecht voelt en je bent daardoor selectiever, en je hebt ook nog eens geen matches, dan kan dat je nog een slechter gevoel geven. Dat verklaart ook deels waarom mensen zo’n haat-liefdeverhouding hebben met apps als Tinder. Ik kan me voorstellen dat dit nog wat heftiger is bij vriendschapsapps. Dat mensen niet seksueel of romantisch tot je aangetrokken zijn is een ding, maar wat als iemand zelfs geen vrienden met je wil zijn?’

Gelukkig komen Paula en ik weinig valkuilen tegen op onze afspraak. Na een wat onwennige start zijn we ineens drie biertjes en veel gespreksonderwerpen verder. We wisselen onze favoriete podcasts uit. Vertellen elkaar naar welke concerten we de komende tijd willen gaan. Delen voorbeelden van gênante situaties die we al eens op familiefeestjes meemaakten. En we maken een vage afspraak om samen naar een tentoonstelling te gaan. De volgende dag blijft het stil en de dag erna ook. Ik wil zelf een berichtje sturen om te laten weten dat ik het gezellig vond, maar dat schiet er steeds bij in. Was dit een Tinderdate geweest, dan was deze radiostilte een slecht teken. Maar het was geen Tinderdate, en drie dagen later stuurt Paula een berichtje, terwijl ik op weg naar huis ben van een concert van Patti Smith. Ze sms’t om te vragen hoe het concert was. Ik word warm van binnen, in die zin heeft vriendschapsdaten dan toch iets weg van romantisch daten.

Het sms’je toont dat Paula geluisterd had, en onthouden had wat ik haar vertelde, twee ingrediënten die volgens sociologe Turkle aan de grondslag van connectie liggen. Een rits berichtjes over en weer volgt, we maken een concrete vervolgafspraak. Vriendschap opbouwen kost tijd en het is nog wat vroeg om conclusies te trekken. Maar ik denk dat ik er met Paula een toffe potentiële vriendin bij heb – en ook wat hernieuwde hoop voor een vriendschappelijker internet.