Het effect van isolement: met een verslaving de quarantaine door

Experts vrezen dat de maatregelen om corona te bestrijden mensen sneller naar de fles zouden doen grijpen. Wat doet sociaal isolement met verslavingen? We gingen ons licht opsteken bij de Anonieme Alcoholisten.

De maatregelen om covid-19 in te dijken, zetten onze sociale contacten op een lager pitje. Weinig mensen vinden dat leuk, maar voor sommigen betekent het een regelrechte ramp. Denk bijvoorbeeld aan mensen die hun verslaving proberen te bekampen: daarvoor is sociaal contact een levenslijn. Wij spraken met Werner, een luisterend oor bij de Anonieme Alcoholisten (AA) die al tien jaar geen druppel meer heeft aangeraakt. ‘Zonder onze bijeenkomsten acht ik de kans groot dat heel wat mensen verloren zullen lopen.’

Wat maakt dit zo’n gevaarlijke tijd?

WERNER: ‘Veel mensen drinken uit verveling. Laat dat nu net alomtegenwoordig zijn, nu ze nergens meer naartoe kunnen. Dan zie je dat mensen een hele dag thuis in de zetel werken en de slaap bijvoorbeeld niet kunnen vinden zonder eerst een borreltje te drinken. Enkele dagen terug werd de boodschap verspreid om ook in deze tijden maar tien alcoholische drankjes per week te drinken. Dat is een goedbedoelde boodschap, maar voor iemand die op de rand van een verslaving staat, is dat al te veel.

Er zijn heel wat mensen die verslaafd zijn zonder dat ze het zelf weten

En dan zijn er natuurlijk de mensen die al voor deze situatie verslaafd waren en die eerder al hulp zochten. Zij hebben het nodig om veel te praten over hun parcours. Onze vergaderingen zijn daar de ideale plek voor, want alles wat daar gezegd wordt, blijft ook daar. De schouderklopjes die je er krijgt, helpen om niet verloren te lopen. Maar op dit moment kunnen we ze niet meer houden.’

Hoe komt het dat isolatie zo’n risicofactor is?

‘Een verslaafde trekt zich terug in zijn eigen bubbel en moet tijdens zijn herstel leren om opnieuw onder de mensen te komen. We zijn natuurlijk niet tegen de beslissingen die nu genomen worden om de verspreiding van het coronavirus af te remmen, maar ze brengen wel een erge consequentie met zich mee voor ons. Het zal een pak moeilijker worden om bubbels te doorprikken.’

Op sociale media passeren nu heel wat mopjes over excessief drankgebruik. Wat doet dat met jou?

‘Ik krijg het daar koud en warm van tegelijk. Mensen die zulke moppen posten, staan niet stil bij de gevolgen, maar mensen die op het randje staan een verslaving te ontwikkelen, krijgen door die stortvloed aan ‘mopjes’ de boodschap dat er niets mis is met hun alcoholgebruik. Ik zie het genoeg gebeuren dat mensen jarenlang zeggen dat ze alleen in het weekend drinken, maar plots toch bij ons terechtkomen nadat er iets fundamenteel verandert in hun leven. Dat kan dan bijvoorbeeld hun pensioen zijn, of het feit dat ze veel thuis komen te zitten door ziekte. Een lockdown hoort zeker ook in dat rijtje. Die mensen zijn al lang verslaafd, zonder dat ze het weten. Ze hebben zichzelf gewoon jarenlang kunnen wijsmaken dat ze geen probleem hebben door te zeggen dat ze alleen maar drinken op café en andere excuses.’

Hoe kan je dan ontdekken dat je verslaafd bent?

‘Belangrijke vragen die je jezelf kan stellen, zijn: ‘Kan ik leven zonder drinken? Kan ik plezier maken zonder te drinken? Kijk ik vaak uit naar momenten waarop ik kan drinken?’. Als je op de een of andere manier alcohol nodig hebt of alcohol gebruikt om iets te bereiken, dan is er een reëel gevaar. Dan kan ik aanraden onze brochures eens vast te nemen.’

Jullie bijeenkomsten zijn tijdelijk geannuleerd. Bieden jullie nu dan hulp op een andere manier?

‘We zijn telefonisch 24/24 bereikbaar en mailen en skypen. Maar dat is niet helemaal hetzelfde. Ik ben bang dat het aantal mensen op onze vergaderingen gehalveerd zal zijn tegen dat het moment daar is dat we ze opnieuw zullen mogen houden. Mensen thuis zullen hervallen. Dan is het een erg moeilijke stap om helemaal opnieuw te beginnen met het hele ontwenningsproces.’

Is er iets wat de omgeving kan doen voor iemand waarvan ze weten dat die met een verslaving kampt?

‘Natuurlijk heeft een telefoontje zin, en een schouderklopje kan altijd. Dat doen wij zelf met onze mensen. Want als iemand uit je omgeving dat doet, kan dat voor een verslaafde soms aanvoelen als controle, en dat stimuleert niet heel erg om dat contact warm te houden.

Mijn tip? Water drinken

Onthoud ook dat het niet alleen een moeilijke periode is voor mensen die het risico lopen op een verslaving of mensen die net waren begonnen met het zoeken van hulp, maar ook voor mensen die al jarenlang geen druppel meer hebben aangeraakt. Ik kreeg gisteren telefoon van een vriend die ik ken via de AA: zijn pleegmoeder was overleden en hij mocht haar pas over drie maanden begraven. En ik kan nu niet eens naar hem toe gaan om erover te praten. Ook ikzelf heb onlangs een stevige persoonlijke opdoffer gekregen en moet dat nu zien te verwerken met mijn vrouw, terwijl ik normaal gezien met zo’n zaken naar mijn AA-groep zou stappen. Op een vergadering kan ik letterlijk alles kwijt. Wat daar verteld wordt, blijft daar. Dat maakt dat je alles kan vertellen waar je aan denkt, zelfs dingen die andere mensen zouden kunnen kwetsen. Ik ben intussen tien jaar nuchter, maar het blijven moeilijke tijden om niet naar een vergadering te kunnen.’

Wat zou jij zelf graag horen als verslaafde tijdens een lockdown?

‘Ik was zelf tot tien jaar geleden verslaafd tot in mijn vingertoppen. Het enige wat ik toen vreesde, was zonder drank komen te zitten. Ik kan eigenlijk niet zeggen wat mij gerustgesteld zou hebben. Alcoholisten moeten eerst met hun bakkes tegen de muur lopen om te beseffen dat er iets ernstig aan de hand is. Ik ben tien keer tegen die muur gelopen. Mijn hart is bij al die mensen die nu op hun tanden zitten te bijten om niet naar hun drugs te grijpen.’

Heb je tips voor hen?

‘Water drinken, water drinken, water drinken. Als je buik vol zit, heb je geen zin om er nog iets bij te kappen. Gaan sporten helpt ook. Een dranggevoel verdwijnt na vijftien, zestien minuten. Het kan nog eens terugkomen natuurlijk, maar daarna verdwijnt het weer. Dus dat is uiteindelijk iedere keer maar een kwartier in je leven dat je moet zien te overbruggen.’