Belgisch myceliumleer op Milan Design Week: jas en meubels van schimmeldraden tonen duurzame toekomst

Een universitair microbiologielab op een designbeurs? Het klinkt als een vreemde combinatie, maar het team van de Vrije Universiteit Brussel bewijst in Milaan dat wetenschap en design een goede match vormen. Met een jas en meubels tonen ze de mogelijkheden van veganistisch myceliumleer.

De mode- en meubelsector zijn naarstig op zoek naar ecologische en diervriendelijke alternatieven voor leer. Een team van de VUB onder leiding van professoren Eveline Peeters en Elise Vanden Elsacker wil hier een antwoord op bieden.

Tijdens de Milan Design Week 2025 presenteren de onderzoekers een volledig draagbare jas én een meubelcollectie op basis van mycelium, de wortelstructuur van fungi. Dit biogebaseerde wondermateriaal is al enkele jaren het onderwerp van menig onderzoek, maar het blijft moeilijk bruikbaar zonder het te mengen met andere materialen, zoals plastic. De onderzoeksgroep Microbiologie van de VUB maakte in 2023 al een handtas van myceliummateriaal zonder toegevoegde plastic, en stelt nu tijdens de designweek in Milaan twee nieuwe toepassingen voor.

Myceliumleer?

Myceliumleer is geen paddenstoelen- of champignonleer, zoals het vaak genoemd wordt. Toch is de link niet uit de lucht gegrepen, aangezien mycelium aan de basis ligt van paddenstoelen. Een paddenstoel is de vrucht van een schimmel, maar het grootste deel bevindt zich in de bodem in de vorm van een dradennetwerk: het mycelium. De wortelstructuur kan groeien in de bodem, op hout of op ander organisch materiaal, maar ook in een laboratorium. Voor de modesector kan het materiaal in de toekomst hopelijk een vervanger worden van dierlijk of synthetisch leder.

Schimmels met stijl

Eerdere experimenten, zoals de handtas, waren al een stap in de goede richting, maar het onderzoeksteam stelt met de jas van doctoraatsonderzoeker Annah-Ololade Sangosanya een mijlpaal voor: een draagbaar kledingstuk met structurele sterkte, ontworpen volgens de principes van Research through Design. Mycelium is meer dan een gimmick, bewijst dit ontwerp.

‘Wetenschap en design vloeien hier naadloos in elkaar over. We ontwikkelen niet alleen nieuwe materialen, maar brengen ook innovatie in onderzoeksmethodologieën,’ klinkt het bij Sangosanya. Deze jas toont aan dat het materiaal geschikt is voor complexe modeproducten en dus schaalbaar is.

Schimmels in de woonkamer

Doorgaans wil je schimmels zo ver mogelijk houden van je huis, maar in de vorm van myceliumleer is het voor designliefhebbers wel welkom. Onder de noemer Fungal Functions ontwierp doctoraatsonderzoeker Anouk Verstuyft een reeks meubelstukken die niet alleen functioneel en duurzaam zijn, maar ook een nieuwe esthetiek introduceren. ‘In tegenstelling tot materialen zoals hout, keramiek of metaal, die door eeuwen van gebruik een sterke culturele betekenis hebben gekregen, bevindt mycelium zich nog in een fase waarin die betekenis gevormd wordt,’ licht Verstuyft toe. Met deze designs wil ze ook bijdragen aan de manier waarop mensen dit materiaal ervaren en waarderen. Dat mycelium bestaat uit de wortelstructuur van schimmels, zoals zwammen, wekt bij veel mensen nog weerzin op helaas.

Terug de grond in na gebruik

Het materiaal werd gekweekt op industriële en agrarische afval- en nevenstromen, zoals textielafval en zelfs toxisch kleurstofafvalwater — dat door de schimmels wordt afgebroken tot onschadelijke stoffen. Zo draagt het materiaal niet alleen bij aan de reductie van afval, maar ook aan het herstel van ecosystemen.

De ontwerpen zijn onderdeel van het onderzoeksproject MycoMatters, gefinancierd door FWO Vlaanderen. Het doel: biogebaseerde, biologisch afbreekbare materialen ontwikkelen die passen binnen een circulaire economie. Kleding of meubels die na gebruik niet op afvalbergen terechtkomen, maar die je letterlijk terug aan de natuur kan geven.

Dat de presentatie plaatsvindt op de Milan Design Week is geen toeval. Het VUB-team toont daar niet alleen de kracht van onderzoek dat verschillende vakgebieden combineert, maar laat ook zien dat radicaal duurzame materialen niet moeten inboeten op vlak van stijl of comfort. Wat startte in een petrischaaltje op de universiteit, groeide uit tot een tastbaar, esthetisch en circulair alternatief voor dierlijke én synthetische materialen.

Lees ook:

– Handtas van de toekomst: VUB-team maakt duurzame tas van wortelstructuur van paddenstoelen
– Hoe ethisch wordt je handtas gemaakt? ‘Ook in Italiaanse looierijen zijn papierloze immigranten die voor een hongerloon werken’
– Geen gezwam: Lies Mertens ontwerpt handtas gemaakt van mycelium