Zie het licht: 3 architecten over hoe je meer daglicht in huis haalt

Hoe we ons thuis voelen, hangt sterk samen met de hoeveelheid licht die binnenvalt. Toch zijn grotere gevelramen niet altijd beter, terwijl ook aan de binnenkant ingrepen mogelijk zijn. Architecten vertellen hoe zij een duistere woning het licht deden zien.

Minder ruimte, meer woonkwaliteit

“Veel oude stadswoningen zijn mettertijd van licht verstoken geraakt door hoogbouwprojecten in de onmiddellijke omgeving, of door aanpassingen door vorige eigenaars”, weet Jan Lefevere van Kaai 7. Zijn eigen woning, een voormalige tandartspraktijk uit de jaren vijftig, verging het niet anders. “Zo waren overal in het pand verlaagde plafonds aangebracht. Die verborgen in de traphal niet alleen een fraaie betonstructuur, maar ook mooie, in de vloer gegoten glasdallen. Bovenaan de hal zitten twee lichtkoepels – de glasdallen trekken het licht dus helemaal tot beneden door.”

De leefruimte op de gelijkvloerse verdieping kreeg een nieuw plafond met dezelfde betonstructuur als in de traphal, en met een grote perforatie ter hoogte van het keukeneiland. “We moesten er een grote slaapkamer op de eerste verdieping voor opofferen, maar daar kregen we veel woonkwaliteit voor in de plaats: een lichtrijke leefruimte – toch de plek waar we thuis de meeste tijd doorbrengen – en een keuken die ook een hang- en ontmoetingsplek is. Krijgen we gasten over de vloer, dan worden ze er vanzelf naartoe gezogen.”

Op technisch vlak is zo’n grote opening niet onoverkomelijk, stelt Lefevere gerust: “Wij maakten het de ingenieur en aannemer iets moeilijker omdat we per se met beton wilden werken, maar je kunt een gelijkaardig effect ook in hout creëren en alles afwerken met gipsplaat.”

Inzetten op uitzichten

“Er zijn zelden pasklare oplossingen om meer licht in huis te brengen”, meent Basile Graux van het Gentse bureau Graux-Baeyens Architecten. “Zo hebben grote gevelramen of een uitbouw met flinke raampartijen weinig zin als die vlak tegenover een grote constructie liggen. Diffuus licht aan de noordkant kan interessant zijn, maar een raamopening die noordgeoriënteerd is, zal nooit rechtstreeks zonlicht vangen. Je moet dus vertrekken van een grondige analyse van de woning en de omgeving waarin ze ligt en wellicht andere oplossingen bedenken.”

Zo voorzag Graux-Baeyens een vakantiewoning in fermettestijl in Koksijde van meer ruimte en licht door een tweede zadeldakvolume loodrecht in de bestaande woning te schuiven. De centrale traphal werd daarbij tot in de nok opengewerkt. De dubbelhoge ruimte die daardoor ontstaat, zorgt samen met grote zijdelingse raampartijen en driehoekige raamopeningen bovenaan de tipgevels voor een maximale lichtinval. Een massieve, maar transparante claustrawand in betonsteen zorgt bovendien voor een optimale lichtuitwisseling tussen de traphal en woonkamer.

“De grote uitdaging bij deze verbouwing was om de intimiteit van de verschillende kamers te bewaren, en om variatie te creëren in de ruimtelijke ervaring en het uitzicht van elke kamer”, legt Graux uit. “Glasarchitectuur kan heel knap zijn, maar wij zetten liever in op de beleving van huiselijkheid en gevarieerde omgevingsgezichten.”

Reizend licht

De bewoners van dit statige herenhuis in het centrum van Antwerpen hadden bij de renovatie ervan maar één wens, zegt architecte Sarah Poot: meer invallend zonlicht, en niet alleen in de namiddag. “Het zonlicht werd er niet alleen beperkt door de hoge scheidingsmuur achteraan, maar ook door een aanpalend appartementsgebouw. Met het oog op een maximale lichtinval hebben we de nieuwe achterbouw dan ook schuin afgesneden en een groot vouwraam geplaatst, met dezelfde hoogte als de ruimte voorin.”

Daarnaast stroomt in de eetkamer nu ook licht binnen via een uitsnijding in het plafond, terwijl een binnenraam overdag de traphal verlicht. “Mensen onderschatten vaak wat openingen in plafonds en muren kunnen doen”, vertelt Poot. “Alles begint uiteraard met de hoeveelheid licht die door de gevelramen naar binnen kan, maar hoe het zonlicht vervolgens door de woning zelf reist, is net zo belangrijk. Bovendien is licht geen kwestie van alles of niets. Al tovert een ingreep maar voor enkele uren een streepje zon en een spel van licht en schaduw op de muur, dan nog verandert dat je hele woonervaring.”

Twijfel je of de ingreep de investering waard is, baseer je dan op een maquette en 3D-beelden met een grondige lichtstudie, raadt Poot aan: “Hoe beter je het licht ziet binnenvallen, hoe makkelijker je het jezelf maakt.”