Stad in vorm: Valencia is World Design Capital 2022

Valencia is World Design Capital 2022 Nog het hele jaar mag Valencia zich World Design Capital noemen, dé gelegenheid voor de stad om haar creatief erfgoed in de kijker te zetten met verschillende events en een gecureerde designroute. En dat werd tijd. “We zijn altijd al een designhoofdstad geweest, alleen wéét niemand het.”

Het negen kilometer-lange Turia-stadspark, waar ooit een verwoestende rivier vloeide. Een verzameling waanzinnige museumgebouwen van Calatrava die al in menige scifiprent opdook. Een kathedraal die de mythische Heilige Graal zou bewaren. Het epicentrum van de paella, maar ook van zeven restaurants die samen goed zijn voor negen Michelinsterren, zonder de twee modernistische Central en Colon markthallen te vergeten. Een eindeloos strand en een klimaat dat driehonderd dagen zonneschijn per jaar belooft. Geen wonder dat Valencia een populaire bestemming is. Maar is dat ook het geval voor design?

Design is een troef die de laatste decennia onderbelicht bleef, vindt Alicia Matallin Civera. Ze werkt mee aan de organisatie van het designfestival dat een jaar lang haar geboortestad inpalmt. “Lange tijd trokken designers naar Barcelona, Madrid of de rest van de wereld om zich te ontplooien. Maar de laatste jaren merken we een tegenbeweging”, vertelt ze terwijl ze een horchata bestelt, een lokaal plantaardig melkdrankje. “Valenciaanse creatives komen met hun kennis en ervaringen terug om hier iets uit de grond te stampen. En talenten uit heel Spanje, waaronder Jaime Hayon, vestigen zich hier permanent omwille van de relaxte sfeer. Die mix zorgt ervoor dat de stad opnieuw bruist.” Met de nadruk op ‘opnieuw’. Want de kleine zus van Barcelona is al lang een stad waarin creatieve ambachten te vinden waren.

Como Memphis

Zo zorgden de Nolla-tegels, vernoemd naar ondernemer Miguel Nolla, die zijn tegelfabriek uit de grond stampte in 1860, voor een internationale expansie van de lokale keramiekindustrie. “De karakteristieke mozaïeken en patronen waren zelfs een drijvende kracht achter de Spaanse industriële revolutie”, weet Xavier Laumain, architect en president van het Centro de investigación y Difusión de la cerámica Nolla. Je vindt ze niet alleen in Spanje, maar ook van Buenos Aires tot Santiago de Cuba of zelfs in Moskou. Met het initiatief NollaMap (@nollamap op Instagram) worden de pareltjes van destijds opgespoord en in kaart gebracht. Kwestie van ze te redden van de vergetelheid.

Maar ook aan de volgende generatie keramisten wordt gedacht. Zo trekt keramiste Ana Illueca vandaag het project adnceramico, een platform waarop de huidige rolmodellen uit het wereldje worden verzameld. “Niet alleen om een lokale identiteit en trots te genereren,” kadert ze haar project, “maar ook om de kennis van al die getalenteerde ambachtslieden, die niet in boeken of cursussen is vastgelegd, door te geven aan de ontwerpers van morgen.”

Nog tot 12 juni loopt de tentoonstelling Graphic Route. Designing the Sound of València in het Instituto Valenciano de Arte Moderno (IVAM). De expo, die deel uitmaakt van de officiële programmatie van València World Design Capital, verzamelt affiches en rekwisieten uit de clubscene van de jaren tachtig. “Na de dood van Franco en de chaos die daarop volgde, ontpopte zich een nieuwe esthetische beweging op het vlak van grafische kunsten. Die was kleurrijk, speels, absurd. Vergelijkbaar met de Italiaanse Memphis-beweging”, gaat Matallin Civera verder. Koplopers van deze Nieuwe Valenciaanse School waren ambachtelijke striptekenaars zoals Mariscal, die ook een geweldige barkruk (zie hiernaast) ontwierp, Sento Llobell of Armando Silvestre en Elisa Ayala. De reden waarom de stad toen – en vandaag – zo veel illustrators met naam en faam heeft, hoef je niet ver te zoeken. De allereerste drukpers in Spanje was in de vijftiende eeuw te vinden in…. juist, Valencia.

Speelse stijl

Die speelse stijl van toen zie je vandaag, weliswaar in een hedendaagse interpretatie, opnieuw opduiken. In het grafische werk van het vrouwelijk duo Cachetejack, dat voor Nike en Burger King campagnes mocht uitwerken of bij Malota, wier illustraties in magazines over de hele wereld opduiken. Maar ook in architectuur, interieur- en meubeldesign. Na Inma Bermúdez (de enige Spaanse ontwerpster die al voor IKEA heeft ontworpen) en Yonoh Studio (dat zonet een Reddot Design Award in de wacht sleepte voor de Bufa sofa) of ERRE (die op dit ogenblik de Casal España Arena aan het bouwen is, goed voor 18.000 zitjes, een park, school en woningen) zijn vandaag Clap Studio, Masquespacio en MUTdesign de nieuwe stemmen die van zich laten horen. Ze voorzien – samen met gevestigde merken als LZF Lamps, Andreu World of GAN – ruimten en objecten van een Valenciaanse designsmoel. Je vindt ze terug in galeries, in shops, musea en restaurants.

We tippen er alvast een paar.