‘Waarom vleesvervangers niet altijd gezond moeten zijn’

Een studie van Test Aankoop oordeelt dat vleesvervangers niet altijd zo gezond zijn. ‘Ja, en?’, vraagt Nena Baeyens van EVA vzw zich af.

Volgens Test Aankoop zijn er vleesvervangers die vlees niet altijd even goed vervangen. En betekent veggie niet automatisch ‘gezonder’. Dat klopt. Er wordt veggie fastfood gemaakt, net zoals er dierlijk fastfood wordt gemaakt. Maar de echte vraag luidt of dat wel zo’n groot probleem is?

Eigenlijk begint het al met de benaming vleesvervangers. Wat wordt er daar exact mee bedoeld? Het gaat waarschijnlijk over de vegetarische burgers, worsten, kipstukjes en consoorten die in het versvak van de supermarkt te vinden zijn. Het klopt dat die producten enorm variëren qua voedingswaarde, vet- en zoutgehalte. Maar dat geldt uiteraard ook voor hun dierlijke tegenhangers. Ook burgers, worsten en chicken nuggets met vlees staan niet bepaald bekend om hun gezondheidsvoordelen.

In het bericht van Test Aankoop wordt de indruk gewekt dat je als vegetariër of veganist afhankelijk bent van deze vleesvervangers om gezond te eten. Dat klopt natuurlijk niet. Een plantaardige maaltijd bestaat gelukkig uit meer dan alleen een veggieburger. De meeste vegetariërs eten net zoals de meeste omnivoren niet alleen worsten en hot dogs. Ik eet zelf al twintig jaar veggie. Net zoals bij de meeste Vlamingen is dat de ene dag een gezonde salade met kikkererwten en de andere dag een burger met frietjes. Variatie moet er zijn. Met dit verschil dat men er helaas vaak met een vergrootglas bovenop zit bij wie vegetarisch of veganistisch eet.

Wie bijvoorbeeld een blik werpt op de recepten die we bij EVA tijdens de VeggieChallenge delen, ziet meteen dat bewerkte vleesvervangers daar maar een klein deel van uitmaken. Groenten en granen vormen de basis. Vleesvervangers zijn een leuke aanvulling. Peulvruchten, noten en zaden, granen, allerlei groenten en fruit,… ze maken allemaal deel uit van een plantaardig eetpatroon en worden door vegetariërs en veganisten meer gegeten dan door omnivoren. Onderzoek toont dan ook aan dat vegetariërs en veganisten gemiddeld gezonder zijn dan omnivoren en minder risico lopen op welvaartsziekten zoals hart- en vaatziekten, obesitas en diabetes type 2. Vleesvervangers, ongezond of niet, zijn in hun dieet slechts een extraatje.

Het is dus helemaal niet nodig om van deze vleesvervangers te verwachten dat ze allemaal dezelfde hoge voedingswaarde hebben als vleesproducten. Sommige vleesvervangers zijn vooral gezond, terwijl andere dan weer vooral bedoeld zijn als lekkere snack. En die variatie is goed. Die variatie is zelfs noodzakelijk als we willen dat iedereen in de toekomst minder dierlijke producten eet. Een verandering die nodig is als we kijken naar de impact van de veeteelt op het klimaat en de biodiversiteit.

Het grootste voordeel van deze innovatieve vleesvervangers is dus hun potentieel om zoveel mogelijk mensen ervan te overtuigen dat je lekker kan blijven eten zonder vlees. In het ideale geval zijn ze natuurlijk zowel lekker als gezond. Een groot deel van die nieuwe producten slaagt daar ook in. Maar smaak moet de prioriteit krijgen. Als zo’n burger weinig vet en zout bevat, maar naar karton smaakt, verklein je de kans dat mensen de switch maken naar plantaardige voeding. En wordt het idee versterkt dat veggie er enkel voor een kleine groep gezondheidsfreaks is die niet van lekker eten houden. En dat is op lange termijn veel schadelijker voor mens en dier dan een beetje te veel zout in een veggie burger.